Jarige Amstelkerk krijgt facelift

De verbouwing van de 350 jaar oude Amstelkerk stond al gepland, maar door de coronamaatregelen hebben we besloten om nu te starten. Zo blijven we de bouw, die het momenteel ook moeilijk heeft, van werk voorzien. Daarnaast is de Amstelkerk nagenoeg leeg, omdat bijna alle medewerkers van Stadsherstel vanwege de coronamaatregelen thuis werken en er geen activiteiten in de kerk georganiseerd worden. Bekijk hier de geschiedenis, het plan en de foto’s van de opbouw van de steiger.  

De Amstelkerk, ontworpen door stadsbouwmeester Daniël Stalpaert (1616-1676), staat in het stadsgedeelte dat tijdens de vierde stadsuitleg van 1662 tot stand kwam. Het rijksmonument, waar wij kantoor houden, staat op een hoek van het Amstelveld en vlakbij de Magere Brug, dus hartje Amsterdam. Dat het pand op de hoek van het Amstelveld staat, heeft ermee te maken dat de huidige kerk als noodkerk is gebouwd. Ze zag er ook meer uit als een schuur. Het interieur werd uitgevoerd in onbeschilderd grenenhout met straatklinkers op de vloer. Daarom werd ze ook de preekschuur genoemd. Toen er later geen geld was om midden op het plein een permanente stenen kerk te bouwen, is de preekschuur in 1840 verfraaid naar ontwerp van Hendrik Springer. De kerk kreeg een neogotische betimmering met ook classicistische elementen. Deze verfraaiing kon uitgevoerd worden dankzij een legaat van mevrouw Tonis, een kerkgangster die in de buurt woonde en het belangrijk vond dat haar kerk opgeknapt werd.

Herbestemming

Aan het einde van de 20e eeuw had de kerk te kampen met teruglopend kerkbezoek en was de Amstelkerk totaal vervallen. Geld voor herstel was er niet. Op verzoek van het Gemeentelijk Bureau Monumentenzorg heeft Stads­herstel in 1986 het gebouw over­genomen van de Hervormde Gemeente en dankzij de inzet van vele partijen konden wij de kerk restaureren en herbestemmen. 

Meer dan dertig kerkelijke gebouwen gered en met haalbaarheidsonderzoeken bezig

Stadsherstel betrekt in 1990 haar nieuwe kantoor, gelegen op de ingebouwde verdieping, in de Amstelkerk. Tijdens kantooruren is de kerk openbaar toegankelijk (maar momenteel helaas niet in verband met de coronamaatregelen) en is er altijd een gratis expositie te bekijken. De middenruimte van het gebouw wordt daarnaast verhuurd voor (culturele) activiteiten van onze eigen afdeling Bijzondere Locaties, zoals prachtige concerten en diners. Bovendien wordt er nog steeds op zondag en bijzondere dagen gekerkt.

De restauratie van de Amstelkerk is de eerste in een reeks van meer dan 35 kerkelijke gebouwen die Stadsherstel redt en restaureert. Nog steeds komen er kerken leeg te staan en bekijken wij hoe wij die kerken kunnen behouden voor volgende generaties. Zo zijn wij nu bijvoorbeeld bezig met haalbaarheidsonderzoeken voor: De Wijcker Swaen kerk in Beverwijk, de Doopsgezinde kerk (Vermaning) in Wormer, de Nicolaas en Anthoniuskerk in Monnickendam en de Stolphoevekerk in Volendam.

Facelift en beter bruikbaar maken kantoor Stadsherstel

Maar terug naar de Amstelkerk, want na dertig jaar is het tijd voor een facelift. Natuurlijk zijn er in de afgelopen jaren wel wat aanpassingen gedaan om ervoor te zorgen dat wij kantoor kunnen blijven houden in dit fijne gebouw. Want niet alleen is ons werkgebied de afgelopen dertig jaar vergroot van Amsterdam naar 45 kilometer rondom Amsterdam, maar zijn er ook steeds meer medewerkers bij gekomen om al die werkzaamheden uit te voeren. En dat doen we allemaal vanuit één plek en dat is de Amstelkerk. Om ook de komende dertig jaar hier te kunnen blijven, is het nodig om ons kantoor flexibeler te maken. Zo zal onze lunchplek met keuken verplaatst worden naar de begane grond, zodat deze ook door de catering tijdens (culturele) activiteiten gebruikt zal kunnen worden.
Daarnaast wordt de kerk verduurzaamd. De Amstelkerk kent al een aantal, niet vanaf de straat zichtbare, zonnepanelen, maar we gaan nu meer doen.

Energiebesparende maatregelen
Zo wordt het ouderwetse ventilatiesysteem een modern WTW (Warmte Terug Win) ventilatiesysteem en wordt alle verlichting omgebouwd naar LED. Daarnaast bereiden we de gehele verwarmingsinstallatie voor om van het gas af te gaan en stappen we over op een lage temperatuur verwarmingssysteem.

De gevels waren in de jaren ’90 al geïsoleerd. Om de kwaliteit van deze isolatielaag te verbeteren zonder schade toe te brengen aan het monumentale interieur, worden alle naden tussen de houten delen van het interieur voorzien van een verdiepte transparante kit. Zo kunnen we warmteverlies naar buiten zoveel mogelijk tegen gaan en hinderlijke tochtstromen voorkomen. Ook zal de isolatie op de zoldervloeren vervangen worden door een hoogwaardigere isolatielaag en zullen alle ramen voorzien worden van voor- en achterzetramen.

De kerk kreeg in 1843 een fraai orgel van de firma J. Bätz. De orgelkast is een ontwerp van Springer. Het orgel is met het oog op alle verbouwingswerkzaamheden goed ingepakt, zodat het geen schade zal ondervinden van de verbouwing.

Schilderwerk
En zoals nu al goed te zien is, krijgt het gehele interieur van de kerk een schilderbeurt in de huidige kleurstelling, die in de jaren ’90 in nauw overleg met Monumentenzorg bepaald is. Daarvoor diende een steiger gebouwd te worden in de middenruimte. De aanpassingen aan de kantoren zullen daarna plaatsvinden. 

We hopen dat we allen, in goede gezondheid, het coronavirus snel de baas zullen zijn en dat er na de zomer weer mooie concerten en andere activiteiten in dit rijksmonument mogelijk zijn, zoals SpijkerKlassiek, een gloednieuwe concertserie met klassieke muziek rondom de talentvolle pianist Koenraad Spijker en The Inner Peace Conference, naast de CD-presentatie van celliste Lidy Blijdorp en het nieuwe programma van het Matangi Quartet. Tevens zullen we de verjaardag van de Amstelkerk vieren met een lezing over de geschiedenis van dit gebouw. Hou daarvoor onze cultuuragenda en nieuwsbrief in de gaten.