Hoogste punt Haarlemmerpoort bereikt; gevels bijna zichtbaar

Vorig jaar werden wij trotse eigenaar van de poort, begonnen de restauratie en nu, een jaar later, is het hoogte punt inclusief pannenbier en kapfooi met de bouwvakkers en de grote donateurs gevierd. Nu de steiger deze week al voor een deel wordt verwijderd, kunt u snel de kleuren van de poort bewonderen. 

Wij gunnen u alvast een blik op de zoektocht naar de kleuren, al is het laatste woord er nog niet over gezegd, want velen kijken met ons mee.

Nadat in 1840 de Haarlemmerpoort feestelijk en groots werd geopend door koning Willem II, heeft het gebouw nauwelijks vijftien jaar dienst gedaan als stadspoort. Het spoor naar Haarlem kwam op gang en de functie die de stadspoorten hadden, gecontroleerde toegangen in de stadswallen, was niet meer nodig. Tijdens de bouw van de poort werden de stadswallen al afgebroken. In de architectuur was het dood tij in Nederland. Het wachten was op de grote architect P.J.H. Cuypers, die twintig jaar later het stedelijk landschap flink zou  opschudden. En dus werd bij de poort teruggegrepen op architectuur die al eeuwen de tand des tijds doorstond, het classicisme. Dit ’nutteloze’, grandioze gebouw werd al snel tot politiebureau omgetoverd. Ruim honderd jaar later, in 1984, is de Haarlemmerpoort na decennia van verwaarlozing door de toenmalig eigenaar grondig verbouwd en geheel ingericht met woningen.

Van overschildering naar overschildering

Tijdens die verbouwing was het vervangen van veel onderdelen, zoals kozijnen, ramen en deuren, noodzakelijk. Ook werden de muurvlakken, lijsten, zuilen en pilasters opnieuw geheel overschilderd. Lang daarvoor, in 1898 ter ere van de kroningsdag van Wilhelmina kreeg de poort ook al een opfrisbeurt, zo lijkt het althans, want een foto uit die tijd toont de poort met geweldig witte muren. De typisch classicistische elementen zoals de architraven, lijsten, kapitelen, zuilen en pilasters zijn van Oberkirchner zandsteen (’n broertje van Bentheimer) gemaakt en in de basementen komt Belgisch hardsteen voor. Veel is diverse malen overschilderd en uiteindelijk is het geheel tot vrijwel één kleur teruggebracht.

Foto uit ca. 1899 met witte muurvlakken

Onderzoek naar de originele kleuren

De eerste stap was dus om  differentiatie tussen de verschillende onderdelen aan te brengen en daarmee de gevels  meer te laten spreken en diepte te geven. Nadat de eerste kleurproeven in het najaar van 2018 waren opgezet drong de vraag naar de oorspronkelijke kleurstelling zich des te meer op. Een van de oudste foto’s van de poort stamt uit 1874, toen de poort werd versierd ter ere van het 25-jarig jubileum van  koning Willem III. Uit die foto’s is op te maken dat de muurvlakken altijd al lichter waren dan de zuilen en pilasters. Ook is duidelijk zichtbaar dat de ramen en deuren in de gevelopeningen donker waren geschilderd. De kleur waarin dat is gebeurd is onduidelijk.

​Foto uit 1874

Geen grachtengroen

Het huidige grachtengroen kon men vanaf 1840 maken, maar kwam pas echt in zwang rond 1970. Onder aanvoering van de toenmalige directeur van Bureau Monumenten, H.J. Zantkuyl kwam deze kleur toen in monumentaal Amsterdam op grote schaal in de mode. Vanwege de vele verbouwingen van de poort is een origineel stuk van een raam of kozijn niet meer aanwezig. En zelfs wegkrabben van verf op diep gelegen stukken maakt geen oude verflagen zichtbaar. De donkere bruinrode kleur waarvoor nu gekozen is kun je heel snel zien, want de steiger aan de zuidgevel wordt bij het verschijnen van deze nieuwsbrief gedemonteerd. Er is verder gekozen om de verflaag op de Oberkirchner zandstenen en hardstenen elementen uitsluitend terughoudend te reinigen en niet nog eens te schilderen. De vlakke delen, het houten cassette plafond van de onderdoorgang en de in 1984 aangebrachte ramen zijn voorzien van een Bentheimer kleur.  

Hoogste punt met pannenbier

Met de werknemers van de aannemer en architect én de grotere donateurs van de crowdfundactie vierden we enige weken geleden het hoogste punt; een markant moment waar wij aan hechten bij Stadsherstel. Wij lichten dan nog eens de essentie van ons werk toe aan de werklieden en zetten de bouwvakkers in het zonnetje vanwege het tot dan toe behaalde resultaat. De restauratie is, als alles goed gaat, in het vierde kwartaal van dit jaar klaar. Tot die tijd is dit imposante en bijzondere pand het aankijken waard als u in de buurt ben. Met of zonder steiger!

​Op het dak met Bureau van Stigt, Aannemersbedrijf van den Hengel, Stadsherstel Amsterdam 

​Mede mogelijk gemaakt door: 

En donateurs Haarlemmerpoort