Gevelsteen Rosenstock-Huessy Huis feestelijk onthuld

Begin juli werd op de binnenplaats van het Rosenstock-Huessy Huis in Haarlem de oplevering gevierd van zes woningen in de voormalige drukkerij. Ter ere hiervan werd de 19e-eeuwse steen onthuld die na een decennialange verdwijning is teruggeplaatst in de gevel.

Vangnet voor de kwetsbaren

Het Rosenstock-Huessy Huis in Haarlem bestaat uit een aantal verschillende aaneengesloten gebouwen rondom een binnenplaats. Een deel van dit historisch gegroeide geheel van panden stamt uit de middeleeuwen (± 1400) en ontstond uit een nalatenschap van Lysbeth Jan Bette Heinricxzoon, een Haarlemse weduwe, die in 1437 besloot haar huis te bestemmen tot gasthuis voor armen. Lang werd het onder de naam St. Jacobsgodshuis gebruikt als opvanghuis voor pelgrims, en als wees- en armenhuis.

Tot op de dag van vandaag is het een vangnet voor de kwetsbaren van de samenleving. In 1972 vestigde zich er onder de naam Rosenstock-Huessy Huis – genoemd naar de Joodse socioloog en filosoof – een sociaalmaatschappelijke woongroep, die van betekenis tracht te zijn voor de groep zelf én voor de wereld daarbuiten. Toen de investering en zorg voor de ontwikkeling van het complex te groot werd, nam Stadsherstel het in 2016 over van de stichting Rosenstock-Huessy Huis om het geheel toekomstperspectief te kunnen geven. Waarbij de stichting en haar bewoners het maatschappelijk gedachtegoed van deze bijzondere plek laten voortleven. Inmiddels biedt het Huis onder andere onderdak aan de Kloosterkeuken, die deze middag uiteraard de catering verzorgde, en de Heeren van Zorg.

Kloosterkeuken en Heeren van Zorg

Al vanaf de 15e eeuw wordt hier gekookt voor pelgrims op weg naar bedevaartsoord Santiago de Compostella. De oude keuken is nu onderdeel van het restaurant De Kloosterkeuken. Hier werken jongeren van 15 tot 27 jaar die zijn uitgevallen in het reguliere onderwijs en onder begeleiding van Perspectief Leerwerkbedrijven de mogelijkheid krijgen om werkervaring op te doen en hun leven weer op de rit te krijgen. Perspectief zelf houdt kantoor in een prachtig verbouwde ruimte in de oude drukkerij.

In een van de andere panden is woonruimte gerealiseerd voor jongvolwassenen met de autisme spectrum stoornis, die hier wonen onder begeleiding van de Heeren van Zorg. In het ‘Hans en Grietje huisje’, een los gebouwtje op het terrein, worden nog twee studio’s gerealiseerd voor deze doelgroep.

Een drukkerij met geschiedenis

In het juist opgeleverde bouwdeel aan de Antoniestraat 9 was op de begane grond oorspronkelijk een drukkerij gevestigd die ook tot het St. Jacobsgilde behoorde en die diende “tot ondersteuning van weezen en armen in dit gesticht verpleegd”. Hier konden de jongens uit het weeshuis elders in het complex, een vak leren en in hun levensonderhoud voorzien.

Ook in de Tweede Wereldoorlog bleef de drukkerij in gebruik, tot in 1944 door de regelmatige stroomstoringen, de deportatie van personeelsleden en papierschaarste de activiteiten gestaakt werden. Naast godsvruchtig drukwerk werden er in die tijd onder leiding van Harry Habraken, directeur sinds 1923, ook illegale affiches, pamfletten en legitimatiekaarten gedrukt. Habraken werd verraden en net voor de bevrijding, op 15 april 1945 gefusilleerd.
Na de oorlog werden de werkzaamheden hervat, te beginnen met het drukken van het bisdomsblad SURSUM CORDA. De drukkerij bleef in gebruik tot 1969, toen het vanwege toenemende concurrentie en verouderde machines en huisvesting de deuren sloot.

Zes duurzame appartementen

Het gehele complex wordt onderdeel voor onderdeel aangepakt en grondig verduurzaamd. Hierbij worden zonnepanelen geplaatst en maakt een warmtepompinstallatie gebruik van een bron op 170 meter diepte, waardoor de opgeleverde gebouwen van het gas af zijn. Het pand van de voormalige drukkerij is nu verbouwd en onlangs mochten we de nieuwe bewoners verwelkomen van de zes woningen die daar gerealiseerd zijn. De oplevering van deze woningen was reden voor een feestelijke bijeenkomst met een speciaal tintje.

Afgeleverd in een boodschappenwagentje

Bij de ingebruikname van de drukkerij in 1872 werd in de gevel aan de binnenplaats een gevelsteen geplaatst. Bij de overname van het complex door de woongroep Rosenstock-Huessy Huis, nam het St. Jacobshuis drie gevelstenen mee, waaronder deze. De twee andere stenen keerden al eerder terug en enkele maanden geleden werd onverwacht de laatste afgeleverd op de bouwplaats door de Stichting Geveltekens Vereniging Haarlem: zorgvuldig bewaard en vervoerd in een supermarktkarretje!

Dankzij een bijdrage van onze Vrienden puntte de Haarlemse beeldhouwer Joep van Opzeeland de letters bij, zodat de tekst weer goed leesbaar is.

Aan wethouder Floor Roduner (onder meer verantwoordelijk voor Ruimtelijke Ontwikkeling, Sociale Zaken en Monumenten) en Dick Bijlsma, voorzitter van de stichting Rosenstock-Huessy Huis, de eer om de steen te onthullen. Wethouder Roduner bleek het complex nog te kennen vanuit zijn jeugd, toen hij hier naar de Veronicaschool, een Jenaplan basisschool, ging. Hij vindt het mooi om te zien hoe oud en nieuw hier met elkaar verbonden worden en dat Stadsherstel deze verantwoordelijkheid op zich neemt. Zijn moeder herinnerde zich het pand overigens ook nog, en verzuchtte bij navraag door haar zoon dat het er vooral altijd “heel veel klussen” was. Gelukkig is dat iets waar Stadsherstel niet voor terugdeinst. Nu dit onderdeel is opgeleverd, gaan we weer een volgende fase van de restauratie in, naar de huizen aan de Antoniestraat én naar het bouwdeel waarin zich de kapel bevindt.

Binnenkort schrijven we meer over de geschiedenis en de verhalen van dit bijzondere complex in de #OmDeDagEenMonument nieuwsbrief. Ontvangt u hem nog niet? Schrijf u dan hier in.

Mede mogelijk gemaakt door:

Deze gevelsteen konden we met steun van de Vrienden terugplaatsen.
Ook bijdragen aan dit soort mooie projecten?

Word ook Vriend

Dit project wordt mogelijk gemaakt door:

Provincie Noord-Holland

Aan deze restauratie werken mee:

Brandjes van Baalen architecten

Bronnen:

• Rosenstock-huessy-huis.nl
• Noord-Hollands Archief
• Santiago.nl
• Geschiedenislokaal023.nl
• Habraken.eu
• Brandjesvanbaalen.nl