Bewaarde geveltoppen van gesloopte panden

Vanwege onder andere verkeersdoorbraken en achterstallig onderhoud zijn er veel panden gesloopt in de 20e eeuw. Gelukkig verzette een aantal monumentenliefhebbers zich daartegen door enkele bijzondere Amsterdamse toppen op te slaan. Stadsherstel heeft in haar 62-jarig bestaan 28 geveltoppen bewaard voor het stadsbeeld door ze op haar panden te plaatsen.

Duizenden Amsterdamse panden gesloopt in dertig jaar

In de jaren '20 van de 20ste eeuw werd voor het eerst een inventarisatie gemaakt van belangrijke historische gebouwen in Amsterdam. Het resultaat was een lijst van circa 4.000 panden, die in 1928 belandden op de 'Voorloopige lijst der Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst'. Toen de eerste medewerkers van het pas opgerichte Bureau Monumentenzorg in 1953 een hernieuwde inventarisatie maakten van deze lijst, bleken er zo'n duizend panden te zijn gesloopt. Er was zicht op sloop van meer Amsterdamse panden vanwege Cityvorming, verkeersdoorbraakplannen en stadsvernieuwing. Dat was ook de reden dat Stadsherstel Amsterdam in 1956 werd opgericht.

Herplaatsen van 135 gesloopte geveltoppen

Al voor de Tweede Wereldoorlog had bouwinspecteur Eelke van Houten zich hiertegen verzet, door toppen van gesloopte huizen te herplaatsen op andere gebouwen, om in ieder geval een deel van het stadsbeeld te behouden. Na 1953 werd deze inspanning voortgezet door de medewerkers van het Bureau Monumentenzorg. Tot 2015 konden niet minder dan 135 geveltoppen worden hergebruikt in de stad. Maar liefst 28 geveltoppen zijn op Stadsherstel panden geplaatst zoals op Amstel 87.

 
Het pand Amstel 87 of eigenlijk het gat Amstel 87

In de hongerwinter van 1944/45 werd dit pand gesloopt en in 1962 door ons herbouwd met gebruikmaking van de oude geveltop die opgeslagen lag. De halsgevel bestaat uit gedeelde klauwstukken, gebogen lijstvormig fronton met dubbele tegenkrul, vulling en kuif in Lodewijk XVI-stijl, net zoals de panden Amstel 83 en 85.

Bron: Gemeente Amsterdam, Erfgoed van de Week

Meer lezen over dit bijzondere onderwerp?

Theo Rouwhorst, jarenlang werkzaam op het Bureau Monumentenzorg Amsterdam, heeft het prachtige boek ‘Bewaard voor Amsterdam’ geschreven over herplaatste historische geveltoppen tussen 1945 en 2015. Ook Stadsherstel’s panden komen daar in voor.
ISBN 9789079156344