Aankoop: voorloper van ziekenhuis in Heemskerk

Talloze baby’s kwamen er ter wereld, menig oudere sleet er zijn laatste dagen. Het voormalige St. Josephhuis in Heemkerk deed decennialang dienst als verpleeghuis en kraamkliniek. Wij zijn als prijswinnaars en straks als nieuwe eigenaar trots dat we die levendige zorgtraditie voort kunnen zetten in de vorm van begeleid wonen en werken voor jongvolwassenen met een beperking.

Met als belangrijke voorwaarden ‘een publieksfunctie’ en ‘duurzaam in energie’ koos de gemeente Heemskerk ons toekomstplan voor dit gemeentelijke monument. Beneden komt een zorggerelateerde lunchroom waar jongvolwassenen met een beperking werken en er komen verschillende ruimten met mogelijkheid tot dagbesteding in samenwerking met ouderen. Boven verdelen we de ruimten in 16 tweekamerappartementen, aangevuld met gemeenschappelijke woonkamers. We schreven het plan samen met initiatiefnemers Stichting Woongroep St. Joseph, Stichting Goed voor Elkaar en adviesbureau WoonGraag.
De afgelopen jaren huurden kleine zelfstandigen het voormalige St. Josephhuis als werkruimte, nadat de muziekschool en het Cultuurhuis eruit waren getrokken. Tot de verkoop aan de gemeente in 1982 en sinds de bouw in 1939 was zorgverlening er de orde van de dag.
De ziekenzorg in Heemskerk rustte in de jaren ’30 op de schouders van vier katholieke Duitse zusters. Zij verpleegden inwoners die dat nodig hadden in een huis aan de Kerkweg. Er leefde een wens om een verpleeghuis voor ‘oude van dagen’ en jonge zieke moeders te maken, maar de gemeente hield dat tegen. De burgemeester wendde zich tot de kroon* en met haar toestemming kwam het St. Josephhuis als verpleeginrichting op de Kerklaan nummer 1. 

Zonder verwarming en slapend op de grond

Onder meer de gevel, de klokkentoren en de voormalige kapel gelden als typerend voor wederopbouwarchitectuur. Die delen zijn er bij een verbouwing in 1959 aan toegevoegd. 
In de eerste tien jaar van zijn bestaan was het St. Josephhuis een decor van roerige tijden. De bouw was in 1939 nog niet volledig afgerond, toen de zusters er bij een sneeuwlaag van 30 cm al introkken. Zonder verwarming en slapend op de grond doorstonden ze de eerste drie maanden. “Behulpzame buren zorgden voor eten”, aldus zuster Antonia Marie in een artikel van de Historische Kring Heemskerk.
Kort na de opening van ‘Rusthuis St. Joseph’ op 15 april 1940 brak de WOII uit. De zusters hadden hun nationaliteit niet mee. Het verpleeghuis richtte meteen een verbandkamer en schuilkelder in. Als levensmiddelenvoorraad hadden ze 500 weckflessen opgeslagen, die tijdens een storm uit de rekken schoven en kapot vielen. De inhoud was niet langer bruikbaar.
Dankzij bijdragen van parochianen kwamen de zusters en hun patiënten de oorlog door, maar in de hongerwinter van ’44 moesten de zusters op pad om levensmiddelen in te zamelen. Zuster Antonia Marie: “Zuster Theophila en zuster Norbertina gingen hun geluk beproeven in de Noord op twee wankele fietsen, bedelend langs boeren en tuinders om voor het huis en haar bewoners toch wat bij elkaar te krijgen. Beladen met vele kilo's kwamen ze thuis.”
Ook moest het rusthuis in 1942 evacueren, maar de zusters keerden clandestien terug. Later in de oorlog verleenden ze wekenlang onderdak aan mannen die zich verschuilden bij razzia’s. Zij verstopten zich dan in een bed onder het schuine dak van de naaikamer. “Als er onraad dreigde zou één van de zusters op bed gaan liggen en men zou tegen de soldaten zeggen dat er iemand lag met tuberculose. Daar waren ze namelijk heel erg bang van.”

Alternatieve kraamkamer

Na de oorlog groeide de zorgvraag voor de inmiddels negen zusters. Nog steeds voor zowel ouderenzorg als jonge moeders. Er werden zo veel baby’s geboren dat ook de naai- en badkamer kraamkamer waren. In 1949 en 1962 plaatsten de Katholieken een nieuwe vleugels aan de zuid- en westkant van het gebouw. Patiënten hadden tijdens hun verblijf vertier bij een relikwie van de grot van Lourdes in de tuin.
De roep om een echt ziekenhuis klonk steeds vaker en in 1965 ging het Sint Josef Ziekenhuis aan de Mozartstraat officieel open. In het St. Josephhuis verpleegden de zusters tot 1982 bejaarden.
Stadsherstel koopt alleen het hoofdgebouw van het voormalige St. Josephhuis. Eén vleugel is gesloopt en de andere behoudt de bestaande woningen.   

Zomer 2019 beginnen we aan de verbouwing van het pand, die duurt ruim een half jaar.

*Ter herinnering aan dit besluit hangt er een kroontje boven het raampje in de voordeur. Toestemming van de Kroon was door de burgemeester aangevraagd, nadat de voltallige gemeenteraad het plan voor het pand had afgewezen.