Aankoop van een echt Amsterdams winkelpandje waarvan de top verloren is
In de kern is dit voormalige winkelwoonhuis vermoedelijk 17e eeuws en het heeft een latere gevel waarvan de bekroning in de loop der tijd helaas verdwenen is. Verschillende bedrijfjes hebben het winkelend publiek gediend. Straks na restauratie en hopelijk met een nieuwe top is het weer tijd voor boekenliefhebbers.
In de kern is dit voormalige winkelwoonhuis vermoedelijk 17e eeuws en het heeft een latere gevel waarvan de bekroning in de loop der tijd helaas verdwenen is. Verschillende bedrijfjes hebben het winkelend publiek gediend. Straks na restauratie en hopelijk met een nieuwe top is het weer tijd voor boekenliefhebbers.
De Geldersekade is één van de oudste grachten van Amsterdam. Deze werd omstreeks 1425 gegraven en was in de 15e en 16e eeuw een vestinggracht met waltorens en poorten. De even zijde lag binnen de vestingmuur en werd rond 1500 bebouwd. De oneven zijde, waar nummer 39 aan ligt, lag toen nog buiten de ommuurde stad en werd pas bebouwd, nadat de vestingmuur was verplaatst.
Havenbuurt en kledingmakers
De Geldersekade is altijd heel bedrijvig geweest, zoals dat bij een havenbuurt past. Er zijn in het begin veel aan zeevaart gerelateerde beroepen te vinden. Winkels en ambachten worden er door de eeuwen heen eigenlijk altijd wel gevonden. Aan het einde van de negentiende eeuw en in de eerste helft van de twintigste zijn het veel magazijnen en ateliers voor confectie en de handel. Vaak zijn ze van Joodse origine, want aan deze zijde van de kade begint dan ook de zogenaamde “Jodenbuurt”. Zo maakte onze buurvrouw, van nummer 41, mejuffrouw H. Bendien kostuums, is verderop op nummer 23 een magazijn voor meubels en kleding en op nummer 11 was een groothandel in manufacturen. Dat deze bedrijfstak in de historische stad uiteindelijk verdwijnt, heeft vooral te maken met de opkomst van grootwinkelbedrijven in confectiekleding, kleding in serie gemaakt door machines in plaats van door handen.
Maar ook door de Tweede Wereldoorlog verloor de Geldersekade het grootste deel van haar Joodse bewoners. Hun huizen werden leeggehaald en in de hongerwinter soms zelfs gesloopt. Zo lag de buurt er na de oorlog troosteloos bij. Een krottenbuurt met een hoge leegstand. Nummer 39 had toen al haar top verloren en zal toen ook langzaamaan samen met de buurt verder in verval geraken. Maar eerst gaan we nog even terug naar het gebruik van nummer 39.
Vismarkt op de Geldersekade en Kleine Vischhal in nummer 39
In de tijd van dat de confectiebedrijfjes zich hier bevinden vestigt van 1884 tot waarschijnlijk 1892 A.P te Mijtelaar hier zijn kleine Vischhal. Lekker in de buurt van de vismarkt en later de Gemeentelijke Vishal aan de Geldersekade. Bij de verkoop in 1883 wordt het als een koopmanshuis omschreven.
Een fraaie nieuwe winkelpui
In 1892 tot waarschijnlijk 1929 komt er toch een confectiebedrijfje in het pand, als de in Amsterdam geboren tailleur Hendrik Jurgen Donderdahl (1856-1916) het pand koopt. Een tailler is een kledingmaker van nauwsluitende damesmantelpakjes. Onmiddellijk vraagt Donderdahl een bouwvergunning voor – plan tot vernieuwing van de winkelpui- aan. De architect is J.J. P Thuring.
Thuring ontwerpt een rijkgedetailleerde pui met glas in lood, houtsnijwerk en met lood bekleedde ornamenten op de hoeken. Met trots wordt de naam van de tailleur op de pui geplaats. In 1904 wordt er een bouwaanvraag ingediend voor het opbouwen van twee verdiepingen, architect is tevens Thuring. Het plan is niet doorgegaan misschien wel omdat de fundering daarvoor niet voldoende is. Die moest namelijk van tevoren onderzocht worden. Regelmatig wordt er personeel, een zogenaamde grootwerker gevraagd. Een grootwerker is een kledingmaker die alleen jassen en rokken maakt. Ook wordt een zwartwerker gevraagd, daarmee wordt een kledingmaker die het werk thuis verricht bedoeld.
Loodgieters
Van circa 1929 tot circa 1955 is het over met de confectie in dit pand en nemen verschillende loodgieters het steeds van elkaar over. Loodgieter K. Janse gaat in 1936 failliet en in 1942 moet Albert Thepen faillissement aanvragen. In 1943 gaat Thepen, in dit geval met P.N. van Bruggen, toch weer verder als loodgietersbedrijf. De winkel wordt de Hollandse Loodgieterswinkel genoemd. Het gaat dit keer beter want in datzelfde jaar doen zij een oproep voor halfwas en volslagen loodgieters oftewel een aankomend en een ervaren loodgieter.
Overdragen aan Stadsherstel
Er volgen verschillende bedrijfjes en eigenaren elkaar op zoals een groothandel in boeken in 1963 totdat Stadsherstel in contact komt met de eigenaren. De eigenaren, een echtpaar, woont al decennialang in het rijksmonument, maar ze hebben nooit genoeg middelen gehad om het onderhoud van het monument op peil te houden of te verbeteren. Het onderzoek van de gemeente maakt het ook niet makkelijker. Zij komen tot de conclusie dat het pand een nieuwe fundering nodig heeft en dat het achterstallig onderhoud aan de gevels en daken weggewerkt moet worden. Dit maakt het voor het echtpaar nog ingewikkelder oftewel onmogelijk om in het pand te blijven wonen. Daarnaast loopt het probleem dat het boekwinkeltje, wat zij elders in de stad runnen, eind 2022 leeg opgeleverd moet worden.
Met de eigenaren zijn wij nu overeengekomen dat wij het pand overnemen en de werkzaamheden die de gemeente verlangt zullen uitvoeren. Vervolgens verhuren we de woning met winkelruimte op de begane grond aan hen voor een schappelijke prijs. De boekwinkel kan dan na restauratie vanuit deze plek worden voortgezet.
Crowdfunding voor terugbrengen top
Maar de Vrienden zouden de Vrienden niet zijn als ze niet kunnen bijdragen aan deze restauratie. De gemeente heeft namelijk niet geëist dat de halsgevel terugkomt. Maar voor het herstellen van het gevelaanzicht zouden we dit wel graag willen doen. Ook de mooie pui met glas in lood en houtsnijwerk willen we graag goed restaureren. In 2021 zullen de Vrienden hier dan ook een crowdfundactie voor gaan starten.
Op zoek naar foto’s en verhalen
Ook zijn we op zoek naar meer verhalen over dit pand en foto’s. Dus mocht u die hebben neem dan graag contact op met Stella van Heezik, 020-5200075/06-53434767 of stella@stadsherstel.nl
Bronnen
- Beeldbank Stadsarchief
- Delpher
Welke mensen schonken ook (deels) hun huis?
Er zijn verschillende redenen waarom huizen (deels) aan ons geschonken of nagelaten worden. De eigenaren moeten hun huis restaureren maar kunnen dat niet betalen of ze willen het goed achterlaten als u ze er niet meer zijn. Wij bekijken altijd graag de vele mogelijkheden in een vrijblijvend gesprek en helpen om wensen uit te laten komen.