18de-eeuwse gevellantaarn terug in Amsterdam

Vrijdag 30 augustus onthult Stadsherstel een volledig gerestaureerde 18de-eeuwse gevellantaarn. De lamp die werd gevonden in een kringloopwinkel in Castricum, is nu bevestigd aan het pand Amstel 95 te Amsterdam. Die locatie werd gekozen door de Vrienden van Stadsherstel, die de restauratie mogelijk maakten.  Oud directeur van Bureau Monumentenzorg Theo Rouwhorst zal de lamp onthullen.

De lantaarn werd enige jaren geleden na een tip van een vrijwilliger gevonden in de kringloopwinkel in Castricum door Theo Rouwhorst. Hij trof daar tot zijn verrassing een karkas van een originele eind 18de-eeuwse gevellantaarn in een monumentale maatvoering. Volgens zeggen hadden in deze bijna geheel uit elkaar liggende constructie, waarvan de arm ontbrak, restanten van paars violet glas gezeten. Dat type glas is kenmerkend voor de tweede helft van de 18de eeuw, toen in het glas mangaan werd toegevoegd, in het begin prachtig helder, maar na verloop van tijd verkleurend naar die specifieke zacht paarse tint. Rouwhorst kocht de lantaarn voor 10 euro.

Rouwhort benaderde Stadsherstel Amsterdam om de lantaarn te restaureren en er een mooie plek voor zoeken aan één van de Stadsherstelpanden. De Vereniging Vrienden van Stadsherstel financier-den de restauratie, die kostbaar was door de slechte staat van de lantaarn, maar ook omdat het ging om een model met formidabele afmetingen, een topstuk in zijn soort.

Onderzoek wijst uit dat de lamp afkomstig was van Herengracht 438.  Dit pand behoorde tot het complex van de Hollandse Bankunie en werd rond 1920 ingrijpend verbouwd. Daarbij werden de stoepen weggenomen en vervangen door een entreepartij in de plint van de gebouwen. Daarbij kwam ook de lantaarn te vervallen die bijna 150 jaar de gevel had gesierd. Dat de lamp er geweest is, kan worden vastgesteld bij het bekijken van het boek van Caspar Philips met de geveltekeningen van de Herengracht. Daarop staat de lantaarn getekend bij Herengracht 438, precies zoals het hoort met de onderzijde op circa 3 meter boven de straat naast de stoep op het brede gemetselde penant.

Waarschijnlijk is de ook in die tijd al kostbare lantaarn aangeschaft door bankier Hendrik Bicker of zijn zoon Jan Meester, die het pand in het vierde kwart van de 18de eeuw bezaten. Eigenaren van grach-tenpanden brachten ter verlichting van hun stoep vaak eigen lantaarns aan. Bij de verbouwing van 1920 waarbij de stoep verdween, is de lamp afgenomen en in de opslag gegaan, waarbij hij tenslotte van de zolder van Herengracht 432 terecht kwam bij de kringloopwinkel.

Stadsherstel liet de restauratie onder leiding van Restauratieatelier Rescura uitvoeren, waarbij de Haagse koperslager Zoppie uit de restanten weer een prachtige lantaarn wist op te bouwen. Vervolgens is de lamp geschilderd en verguld, is er glas ingezet en werd er een arm bij gezocht via de be-kende oude lantaarnproducent De Nood.

Om tegemoet te komen aan de voornaamheid van de lantaarn werd een plek gezocht aan een belangrijke gracht naast een stoepopgang op een stevige brede penant, die recht doet aan dit bijzondere stuk. De Vrienden van Stadsherstel kozen uit drie geschikte panden van Stadsherstel tenslotte voor Amstel 95. Leuk detail is dat daar eind 18de eeuw de bekende Amsterdamse tekenaar Christiaan Andriessen woonde.

De lantaarn is destijds op 30 augustus 2013 bij Amstel 95 onthuld.