Boutique hostel ‘Hello I’m local’

Het pand is doorgebroken tot aan de Spaarnwouderstraat

In de Spiegelstraat hangen de nummerbordjes 2, 2A en 2B onder elkaar aan de gevel. Maar achter de voordeur bevinden zich niet direct alle drie deze adressen.
In 2009 werden wij eigenaar van een aantal panden aan de Haarlemse Spaarnwouderstraat en Spiegelstraat, waaronder het winkelpand op de begane grond aan de Spaarnwouderstraat 76, dat één geheel vormt met het perceel Spiegelstraat 2. De percelen zijn aangewezen als één beschermd monument, tezamen met de bovenwoning met adres Spiegelstraat 2A die zich op de verdieping van Spaarnwouderstraat 76 bevindt. In het pand Spiegelstraat 2 bevindt zich ook de entree naar de bovenwoning met nummer 2B, die zich op de verdieping van Spaarnwouderstraat 74 bevindt.

De eerste bebouwing dateert van oorsprong waarschijnlijk uit de 17e eeuw. Begin 19e eeuw kreeg het pand zijn lijstgevel in schoon metselwerk van twee vensterassen breed. Het was in gebruik als bedrijf met een bovenwoning van twee bouwlagen onder een schilddak haaks op de straat. In 1968 is deze kap verwijderd. Op dat moment was de begane grond in gebruik als houtwerkplaats en opslagruimte en al helemaal doorgebroken tot aan de voorgevel van Spaarnwouderstraat 76. In 1982 zijn pui en dak weer gereconstrueerd naar de situatie van voor 1968.

Van de dichtbebouwde steeg bleven slechts vier huizen over

In de Franse Tijd (1795-1814) liep het inwonertal in Haarlem door het slechte economische klimaat drastisch terug, van 26.281 in 1748 tot 17.342 in 1815. De stad verpauperde en er werden meer dan 1200 huizen gesloopt omdat de eigenaren de grondbelasting niet meer konden of wilden betalen.

Dit gold ook voor de Burgwalbuurt. Waren hier in de 17e en 18e eeuw de stegen dichtbebouwd, er kwam een lege vlakte voor terug. Pas na 1825 herstelde de situatie enigszins, al ging dit traag: in 1829 stonden in de Molensteeg, zoals de Spiegelstraat toen heette, slechts 4 woningen met een totaal aantal bewoners van 26.

In 1838 koopt W. Rombout, besteller der Alkmaarse diligence, perceel nummer 76. Het wordt dan beschreven als een “nieuw uit de grond opgebouwd huis in de Molensteeg op de grond van een oude schuur, welke grond behoort tot een huis genaamd de Rijzende Zon (het hoekpand, tegenwoordig nummer 78), welk nieuwe gebouw als nu met huis 1-312 (het huidige nummer 76) is verenigd”. Het lijkt hier te gaan om Spiegelstraat 2 dat opnieuw gebouwd is en direct bij de bouw al verbonden is met nummer 76.

Alle functies onder één dak: eten, drinken, slapen en divertissement

Toen het aangrenzende kindertheater de huur opzegde, bracht dit voor het hostel de mogelijkheid om het nog lopende huurcontract over te nemen, de indeling van de panden te wijzigen en de activiteiten verder uit te breiden. Saskia Hurd, eigenaar van Hello I’m local: “Al in 2012 is er een prachtige gevelsteen aangebracht in de Spiegelstraat. Hierop afgebeeld staan een kok, een bed en een podiumlicht: met het theater erbij hebben we echt alles hier in huis!”

De steen, naar een idee van de toenmalige projectleider Alex Blommestijn, is aangebracht in de borstwering van de 1e verdieping. Hij is gemaakt van Franse Kalkzandsteen, meet circa 297 bij 420 millimeter, is uitgevoerd met reliëf en kleurgebruik en voorzien van het meesterteken van Tobias Snoep die hem gehakt heeft. Bij de opening van Hello I’m local in 2013 is hij onder grote belangstelling onthuld door burgemeester Bernt Schneiders en Saskia Hurd; uiteraard ook in bijzijn van Alex Blommestijn.

De uil met koksmuts, schort en met bestek in de poot geklemd zou zomaar op weg kunnen zijn naar het afgebeelde bed om een ‘uiltje te knappen’, maar verwijst eigenlijk naar de uil van Malle Babbe.

“Zoo beschonken als een uil”

‘Malle Babbe van Haerlem’ is een schilderij van de beroemde Haarlemse schilder Frans Hals uit circa 1633-1635. Afgebeeld is een vrouw in eenvoudige kleding in waarschijnlijk een kroegsituatie: met een bierkroes voor zich en een uil op haar schouder. De uil, waarvan vermoed wordt dat die later door Hals is toegevoegd, is mogelijk een verwijzing naar het gezegde “Zoo beschonken als een uil”.

Uit archiefonderzoek blijkt dat er rond die tijd daadwerkelijk een Malle Babbe bestaan heeft: Barbara Claes was tussen 1646 en 1666 opgenomen in het Haarlemse Dolhuys, een werkhuis voor verstandelijk beperkte mensen, waar ook Frans Hals’ zoon Pieter opgenomen is geweest.

Het lied ‘Malle Babbe’ gaat over een prostituee, in twee verschillende versies gezongen door Adèle Bloemendaal (in de ik-vorm) en Rob de Nijs (als bewonderaar). De tekst werd geschreven door de Haarlemse tekstdichter Lennaert Nijgh, die eigenlijk geïnspireerd was door Het Zigeunermeisje, een ander schilderij van Frans Hals.

Sinds de heropening van Hello I’m local in 2022 herbergt Spiegelstraat 2 het vier-persoons appartement Nijgh. Lennaert Nijgh was een uilen verzamelaar, dus zal de gevelsteen zeker hebben kunnen waarderen. Specifieke voorwerpen in het appartement verwijzen naar Nijgh, zoals meerdere uilen en boeken van zijn favoriete schrijvers Couperus, Dante en Brederode. Nijgh kookte niet, tenzij Indonesisch: daarom hangt er een Indonesische schaal en is er een vijzel om zelf sambal te kunnen maken. Bijzonder detail van het appartement is de typemachine waarop Nijgh zijn vele kunstwerken tikte.