Sint Annenstraat 14

Het centrum van de lakenhandel

De Sint Annenstraat is een van de oudste straatjes in het middeleeuwse stadshart van Amsterdam. De oudste vermelding is in een document uit 1387, toen het straatje diende als verbindingsweg tussen de Warmoesstraat, een rivierdijk, en de Oudezijds Voorburgwal, aangelegd als verdedigingswal. Het hoogteverschil tussen de dijk en de wal is ook nu nog zichtbaar. De kavels achter de huizen van de Warmoesstraat werden in die tijd verlengd tot aan de Oudezijds Voorburgwal en de eerste bebouwing aan de Sint Annenstraat volgde.

In dit zogenaamde ‘Blaauwlakenblok’ tussen Warmoesstraat, Oudezijds Voorburgwal, de Sint Jansstraat en de Sint Annenstraat centreerde zich de lakenhandel. Ook de namen Zwartlakensteeg en Blaauwlakensteeg verwijzen nog naar die periode. De 16e-eeuwse Warmoesstraat was een voorname straat met grote woonhuizen. In de achtergelegen zijstraten bevonden zich vooral werk- en opslagplaatsen. Zo ook in de Sint Annenstraat.

Maar in de tweede helft van de 16e eeuw ontstond grote woningnood. Op elk beschikbaar stukje grond werden woningen gebouwd. Dit duurde tot ongeveer 1620 toen de hele buurt volgebouwd was en er niets wezenlijks meer zou veranderen: op de plattegrond door Balthasar Florisz uit 1625 zien we een stratenpatroon dat nog steeds veel gelijkenis vertoont met dat van vandaag de dag.

Vernoemd naar de moeder van Maria

De Sint Annenstraat heette vroeger Sint Annastraat en is vermoedelijk genoemd naar een heiligenbeeldje dat hier op een van de hoeken van de straat zal hebben gestaan. Anna was de moeder van de Heilige Maagd Maria, de moeder van Jezus Christus. De oudste vermelding van Sint Anna, die in de Bijbel niet voorkomt, is in het Proto-evangelie van Jakobus – die een zoon uit het eerste huwelijk van Jozef zou zijn – uit de 2e eeuw na Christus.

Volgens dit verhaal is het welgestelde echtpaar Anna en Joachim kinderloos. Hoewel zij volgens de wet van Mozes leven, wordt het offer van priester Joachim in de tempel geweigerd omdat hij geen kinderen heeft. Daarop vlucht hij met zijn kudde de woestijn in. Anna, die denkt dat hij dood is, doet haar beklag bij God en vraagt om een kind. Haar gebed wordt verhoord en een engel brengt Joachim op de hoogte. Bij terugkeer ontmoet Joachim zijn vrouw bij de Gouden Poort in Jeruzalem en kust haar. Het meisje dat Anna baart, Maria, wordt aan God gewijd. Als Maria drie jaar is wordt zij naar de tempel gebracht waar ze gevoed wordt door engelen. Op haar 12e wordt zij door de hogepriester uitgehuwelijkt aan de weduwnaar op leeftijd, Jozef. De rest, zoals ze dan zeggen, is geschiedenis.

“Prent de namen goed in het geheugen”

Eind 19e eeuw woont hier het gezin van vleeschhouwersknecht Daniel Scheick (geboren 1804). Met zijn vrouw krijgt hij vijf kinderen. Waarschijnlijk blijft de enige zoon Adam (geboren 1844) op dit adres wonen want in 1878 komen we een advertentie tegen waarin een A. Scheick op dit adres en een aantal buren vragen om een ‘rijke gave van hunnen Stadgenooten’ voor een gezin waarvan de vader door twee paarden is overreden en voorlopig geen dagelijks brood zal kunnen verdienen.

In 1898 wordt gunstig beschikt op het verzoek tot het oprichten van ‘eene smederij’ op dit adres door W.H.C. Brugman. Enkele jaren daarvoor in 1895 wordt hier nog een heel ander beroep uitgeoefend. De ‘Middernachtzendelingen’ die een algeheel prostitutieverbod willen, brengen het aantal prostituees in beeld en in het hele Sint Annenkwartier is er dan slechts één te vinden: op nummer 14. Jaren later is de reputatie van deze buurt wel anders.

Wie denkt dat ‘naming and shaming’ een fenomeen van deze tijd is heeft het mis. Ook in 1898 woont op nummer 14 metselaar P. Ott. Hij is een van de metselaars die niet deelneemt aan de werkstaking en dit wordt betreffende personen bepaald niet in dank afgenomen: in het bondsblaadje wordt gesproken van “onderkruipers die genegen (zijn) een Judasrol te vervullen” onder vermelding van naam en adres: “Een ieder wordt verzocht dit lijstje te bewaren en de namen goed in het geheugen te prenten; het kan te pas komen”.

Lange tijd was hier een stukadoorsbedrijf

Enkele malen moet de brandweer uitrukken voor een kleine binnenbrand: in 1890 is dit vanwege het vlamvatten van een schoorsteenmantel en twee jaar later is het weer raak, dit keer door onvoorzichtigheid met lucifers.

Meermalen wordt het huis, groot 83 centiaren, in de krant te koop aangeboden: in 1890 wordt D. de Bois eigenaar voor ƒ 4170,-. In 1910 betaalt H.A.M. Frankemolen ƒ 1000,- voor dit huis samen met Oudezijds Voorburgwal 108. Dat dit zo’n laag bedrag is kan worden verklaard door de onbewoonbaarverklaring een jaar eerder van de vier woningen op nummer 14. Het betreft maar liefst 129 woningen op dat moment, waaronder ook buurpand Sint Annenstraat 12.

Lange tijd zijn Sint Annenstraat 10-12-14-16 in gebruik als stukadoorsbedrijf, opgericht in de 19^e eeuw door de uit Mettingen (Westfalen) afkomstige Grünning. Dit bedrijf gaat over van vader op zoon en heeft op zeker moment wel 70 werknemers. Eduard Grünning woont aan de Geldersekade 53.