Oudezijds Achterburgwal 143

Begin 17e eeuw werden hier twee huizen neergezet

Omstreeks 1385 werden de nieuwe burgwallen gegraven; de bestaande wallen aan zowel de oude als nieuwe zijde werden toen de Voorburgwallen; de nieuwe werden de Achterburgwallen. De Oudezijds Achterburgwal ligt aan de oude zijde, met de Oude Kerk. Vóór de bouw van de Nieuwe Kerk aan de nieuwe zijde in de 15e eeuw, was dit overigens de Windmolenzijde en de oude zijde simpelweg de Kerkzijde.

In het begin van de 17e eeuw waren de percelen waarop het huidige Oudezijds Achterburgwal 143 en 145 staan eigendom van Meijns Claes, die getrouwd was met de uit Medemblik afkomstige Dirck Pietersz Puynder. Bij het opmaken van haar testament in 1612 woonde Meijns bij de Paulusbroederssluis, ter hoogte van deze percelen.

Het echtpaar heeft tenminste vier kinderen gekregen: Jan, Tomas, Aeltgen en Claesgen. Een van hen, Jan Dircxsz Puynder, zou later eigenaar van beide percelen worden. Hij is in 1601 op 25-jarige leeftijd gehuwd met Grietgen Frederics. Rond 1660 komt het huidige nummer 143 in bezit van Cornelia Martens Sappieus, weduwe van koopman Willem Paterson. Hoe de percelen zich tot elkaar verhielden is niet duidelijk; ze werden afzonderlijk aangeslagen voor de verponding. De ‘secreetcuyl’ wordt gedeeld, evenals het onderhoud ervan en deze wordt “over Patersons erff gereijnicht”.

De huizen kenden lange tijd één eigenaar

In 1661 wordt het buurpand 145 verkocht door Philippo van Hulten (circa 1627/1632-1692), een van de grootste slavenhandelaren in zijn tijd. Barthout Ockers wordt eigenaar en zes jaar later koopt hij voor ƒ 12.500,- ook dit huis, “genaamd vanouds ‘het Hart’”, van de inmiddels hertrouwde Cornelia. Volgens de huwelijkse voorwaarden uit 1662 behield zij de administratie van haar eigen goederen, haar echtgenoot Mattheus Verbeecq was haar gekoren voogd.

De 25-jarige winkelier Ockers trouwt in 1654 vanaf de Oudezijds Achterburgwal met Aaltje Korf. In 1671 is hij koopman en weduwnaar als hij trouwt met Elisabeth van Daaken. Haar moeder is Maria Puynders, een nazaat van de reeds eerder genoemde familie.

De beide huizen blijven tot 1778 in de familie van Ockers, als ze aan verschillende partijen worden verkocht met de voorwaarde dat “de gaten in de gemeene muur en de deurkousijns, welke daarin zijn, voor gemeene rekening moeten worden digt gemetseld”. Lucas Teegelaar betaalt voor nummer 143 ƒ 6400,- en verkoopt het binnen enkele maanden na overdracht aan Jan Hendrik Voogt met flinke winst: het brengt dan ƒ 7200,- op.

Enkele jaren later, in de zomer van 1780 komt John Adams naar ons land waar hij twee jaar zou wonen en een officiële Nederlandse erkenning van de Amerikaanse onafhankelijkheid tot stand zou brengen.
Op aanraden van zijn Amsterdamse relaties verhuist hij in het voorjaar van 1781 ‘op stand’ naar de Keizersgracht 529, maar zijn eerste adres is als hij intrekt bij een weduwe aan de Oudezijds Achterburgwal 143.

In 1897 wordt het pand ingericht als sigarenfabriek

In 1800 wordt het huis vanuit de nalatenschap van Voogt verkocht aan Fikke Fikken, die het de maand erop alweer verkoopt voor hetzelfde bedrag: ƒ 5150,-. Hendrik Schluter wordt dan eigenaar.
In 1816 koopt fabrikant Nicolaus Gunckel het voor ƒ 3525,-, terwijl koopman J.W.K. van Kruissen in 1850 ƒ 5450,- betaalt.
Vervolgens wordt in 1863 Bernard Hugo Dominicus Knese eigenaar voor ƒ 8025,-. Hij laat het pand grondig verbouwen: hetzelfde jaar vraagt hij een bouwvergunning aan voor het veranderen van de onderpui en stoep, het verhogen van het achterhuis en de trap, het verplaatsen van kozijnen in de achtergevel en het waterpas leggen van balken.

In 1879 komen we A.J.F. Liernur tegen in het Bevolkingsregister, die net als Knese commissionair is. In 1890 wordt commissionair W.N. Scholte op dit adres failliet verklaard. Een commissionair is een tussenpersoon die overeenkomsten sluit in eigen naam maar voor rekening van een opdrachtgever. Vaak is wel bekend dat wordt opgetreden voor andermans rekening, maar de identiteit van deze partij blijft geheim. Het meest bekend is dit beroep in de effectenwereld.

In 1919 koopt sigarenfabrikant J. Zweerts het pand voor ƒ 33.000,-. Hij is hier dan al tien jaar actief en blijft dit tot tenminste 1925. Maar al in 1897, nadat het dienst had gedaan als café en proeflokaal Aachener Bierhalle, werd hier op de 2e etage een sigarenfabriek met droogkamer ingericht.