17e eeuw
Bouw huis
O
Oude Looiersstraat 55
Oude Looiersstraat 55, AmsterdamDit architectonisch fraaie pand ligt op de hoek van de Oude Looiersstraat en de Eerste Looiersdwarsstraat. Het dateert uit de eerste helft van de 17e eeuw, de periode dat de Jordaanbuurt nog ‘Het Nieuwe Werck’ werd genoemd. Eeuwenlang was dit ‘het huis van de bakker’. Maar eerst was het van een ‘zeemleerkoper’. Met dit beroep paste deze handelsman prima bij de straat.
18e eeuw
Halsgevel
19e eeuw
Winkelpui
1991
Stadsherstel eigenaar
1995
Restauratie
Nu
Woningen
Eigenaar
Zeemleerverkoper
De eigenaar hoorde met zijn beroep bij de straat
De leerlooierijen en de huidenhandel waren in de zestiende eeuw nog buiten de stad Amsterdam gevestigd, maar mettertijd kwam hun werkgebied steeds meer binnen de stad te liggen. Er werden straten aangelegd, en deze werden vaak naar die vanouds bloeiende bedrijven genoemd. In 1615 werd ons erf aan Claes Ansems verkocht. Het wordt dan beschreven als ‘een erf, gelegen aan de zuidzijde van de Looiersstraat, op de hoek van de Looierskruisstraat, getekend met letter A, lang 45.5 voet, breed 20 voet en achter 24.5 voet’.
Drie jaar later, in 1618 heeft Claes zijn erf overgedaan aan Hendrick Gerritsz. , met beroep kramer. In 1624 staat er een huis op het erf op het moment dat Hendrick zijn eigendom verkoopt aan de leerkoper Samuel Coenraets, die er woont tot zijn dood in 1637. Samuels dochter is in 1637 nog minderjarig, en wees, als de ‘Weesmeesters’ die haar voogd zijn, het huis verkopen. Haar overleden vader Samuel werd toen beschreven als ‘zeemleerkoper’. Hij werkte met een aantal zeemtouwers; zij verwerkten de huiden die door leerhandelaar Samuel verkocht werden.
Door de zeemtouwers werden de huiden van herten, elanden, reeën, hamels, schapen, – soms ook kalfs- en ossenhuiden – (voor riemen, koppels en bandelieren van militairen) in zeemgaar leer, of zeemleer veranderd. Het looimiddel dat hierbij gebruikt werd, was vet, of soms traan. Zeemleer werd toen hoofdzakelijk gebruikt voor het maken van kledingstukken, vooral broeken, bretels, vesten, handschoenen en ook banden en verbanden voor chirurgisch gebruik.
Bewoners
Meester- tinnegieter
Bakker, bakker, bakker, tinnegieter, bakker
Hijndrick Barentsz., bakker van beroep, koopt na het overlijden van Coenraets het huis van de weesmeester. Blijkbaar zat er al eerder een bakker in, want in de koopakte wordt vermeld wat de huidige huurder kan meenemen: “de oven en het gereedschap van de bakkerij, alsmede een ‘kantoortje’ in het voorhuis en een bedstede”.
In 1645 wordt het huis weer doorverkocht aan de volgende bakker, Jan Claeszn. Deze verbouwt dan in ieder geval het huis, want hij begon vanaf 1649 precario te betalen voor het pothuis; dit had een ingang naar zijn huis aan de Looiersdwarsstraat. Ook blijkt hij daar een gootsteen, pomp en regenbak gehad te hebben.
In 1665 koopt Rijck Janszn., met beroep ……… ; u raadt het al, bakker, het huis. Rond 1700 wordt de meester- tinnegieter Hendrick Hulscher eigenaar, tot 1708. In 1742 woont er niet een bakker, maar een bakkersvrouw; de wed M. Engelhart, met een dienstbode, maar in 1789 woont er in ieder geval weer een broodbakker. Volgens de archieven wonen hier ook in 1851 en 1879 nog bakkers, zoals J.H. Wijnands.
Achterbuurman
Harnasmaker
Eigenaar van de Twee Juffrouwen Catharina
Leuk ook om te vermelden is wat zoal de beroepen waren van de áchterburen in die jaren. In 1624 is dat Jacob Davidszn., met beroep schoenlapper maar in 1645 is dat Gerrit Janszn., met het bijzondere beroep harnasmaker. Een harnasmaker was oorspronkelijk de vervaardiger van wapenrustingen. Later werd dit de wapensmid.
In 1665 is de achterbuurman de heer commissaris mr. Gerard Bors van Waveren. In 1672 staat hij als schepen in de akten vermeld. Bors van Waveren was in 1630 in Amsterdam geboren en in 1693, 63 jaar later, overleed hij daar. In 1708 woont zijn echtgenote, vrouwe Elisabet van der Merct er nog. Hij was burgemeester van Amsterdam en raadslid in de Admiraliteit van Zeeland. Een van de kinderen van Gerard en Elisabet was Cornelis Bors van Waveren. Cornelis was ossenweider, bewindhebber van de WIC, pensionaris van de stad Amsterdam, commissaris van de Wisselbank, directeur van de Sociëteit van Suriname en schatrijk. Hij woonde in het pand van zijn schoonvader, Herengracht 502, sinds 1927 de ambtswoning van de burgemeester.
Hij liet een schip ‘De Twee Juffrouwen Catharina’ dopen, naar zijn twee vrouwen. Zijn derde vrouw was het kleinkind van Jan van Riebeeck
Rol van Stadsherstel
Gecombineerde restauratie
Het pand, met een halsgevel uit het eerste kwart van de 18e eeuw, heeft een deels houten pui met gecanneleerde pilasters en gesneden lijst uit het eerste kwart van de 19e eeuw. Het is voor Jordaanbegrippen een groot pand. In 1908 blijkt er een verbouwing te zijn geweest voor een verandering aan het perceel, dat eerst bestond uit een winkelhuis met vier afzonderlijk bovenwoningen, daarna werd het een winkelhuis met woning en twee afzonderlijke bovenwoningen.
Vanwege de slechte toestand waarin het pand verkeerde, hebben bewoners in de tijd vóórdat Stadsherstel eigenaar werd van dit pand, via de rechter geprobeerd de vorige eigenaar tot het opknappen van het pand te bewegen. Dat lukte helaas niet maar Stadsherstel wel. Dit project werd nagenoeg in dezelfde tijd opgeknapt als het Stadsherstelpand Oude Looiersstraat 61.
Speciale aandacht verdiende bij de restauratie van nummer 55 het bijzondere zinkwerk aan de hijsbalk. Daarnaast valt de sobere, maar mooi uitgevoerde trapopgang tegen de zijgevel op, lezen we in het jaarverslag uit die tijd .
Meer informatie
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed
Beeldbank Rijksmuseum
Delpher
Modemuze
Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratiearchitect: Architectenbureau Peter Geusebroek bna. te Amsterdam
Restauratieaannemer: F. Boer en Zn. te Nieuwerbrug aan de Rijn
