Margaretha’s Hoeve
Hoofdweg 1327, Nieuw-VennepDe meest zuidelijke gelegen stolpboerderij van Noord Holland staat in Nieuw Vennep: De Margaretha’s Hoeve. Dit vervallen monument is herbestemd naar het zorgconcept van De Herbergier. Zij hebben een warm en liefdevol thuis voor oudere mensen met geheugenproblemen en dementie in de boerderij gemaakt.
Van 1886 tot 2007 woont de familie Bulk de Margaretha’s Hoeve in Nieuw-Vennep. Gedurende de daaropvolgende jaren verslechtert de staat van de boerderij. Een ontwikkelaar heeft al heel lang een plan om op de grond van de Hoeve en rondom de boerderij een kleine woonwijk te bouwen, maar de plannen worden steeds tegengehouden door de gemeente Haarlemmermeer. De gemeente wil dat deze meest zuidelijke gelegen stolpboerderij in de provincie Noord-Holland een passende maatschappelijke functie krijgt. Stadsherstel weet raad.
In 2017 koopt Stadsherstel het vervallen monument en het ernaast gelegen tbc-huisje. Stadsherstel onderzoekt meerdere mogelijke functies en vindt de functie van zogenoemde ‘Herbergier’ het meest passend.
Een warm en liefdevol thuis voor mensen met geheugenproblemen
De Drie Notenboomen ontwikkelt het zorgconcept de Herbergier, een kleinschalige woonvorm voor volwassenen met geheugenproblemen zoals dementie. Daarbij wordt uitgegaan van wat iemand allemaal nog wél kan en staat de persoon en niet de ziekte centraal.
Rogier en Resi Vroegindeweij en hun twee schoolgaande kinderen wonen in het gerestaureerde voorhuis, hierdoor hebben zij goed zicht op de zorg en zijn zij direct betrokken. Zij vinden het belangrijk dat ook echtparen welkom zijn in Herbergier Nieuw-Vennep. Als één hen een diagnose heeft en de ander niet, kan men toch als paar in de Margaretha’s Hoeve komen wonen. Dit wijkt af van wat in de reguliere zorg gebruikelijk is. Ook is het mogelijk dat de partner nog wel zelfstandig blijft wonen, maar vanzelfsprekend zo vaak als hij of zij wil langskomen voor een gezamenlijke kop koffie en ook een maaltijd. “Dit willen we juist aanbieden in een grote boerderij, want nieuwbouw heeft niet de uitstraling die we zoeken”, benadrukt Resi Vroegindeweij.
Voor meer informatie over het zorgconcept kijk op www.herbergier.nl/nieuw-vennep
In de appartementen is het karakteristieke houten gebint te zien en dat is de uitstraling van de mooie Margaretha’s Hoeve die we willen, niet zoals een standaard kamer in een verpleeghuis.
Elk appartement is uniek en de houtconstructie blijft zichtbaar
In de verlengde stolpboerderij worden in de dars en stallen 16 appartementen voorzien van een eigen badkamer, met douche en toilet, gebouwd. De dars of dors is de ruimte waarin traditioneel het graan werd gedorst, en waar wagens door de grote deuren naar binnen konden rijden.
Elk appartement is uniek en verschilt qua oppervlakte. In de appartementen zijn de vloerbalken of de oude kapconstructie mooi zichtbaar. Hiertoe is een stalen skelet van drie verdiepingen met betonvloeren, inclusief lift, ingepast. Deze nieuwe constructie blijft volledig los van de bestaande constructie. Het kolossale puntdak van de schuur blijft dan ook door zijn oorspronkelijke constructie gedragen.
In het hart van de hoeve bevindt zich ten behoeve van de gasten/bewoners een gezamenlijke woonkamer met open woonkeuken. Ook hier komt de grote houten gebintconstructie goed tot zijn recht. Alleen de verrotte of aangetaste delen zijn vervangen. Eerst moet er wel een volledig nieuwe fundering komen: Extra funderingsonderzoek maakt duidelijk dat het betreffende deel niet op palen is gebouwd zoals de rest, maar alleen op ‘staal’, d.w.z. gewoon op de grond.
In de siertuin staat het tbc-huisje; ook dit monument is gerestaureerd
Hier worden de eerste geboorteaangiftes gedaan.
Het terrein waar later de Margaretha’s Hoeve komt wordt gekocht door Herman Adriaan van den Wall Bake, rijksmuntmeester te Utrecht. Mogelijk is de hoeve genoemd naar diens zus Wilhelmina Margaretha.
In de Haarlemmermeer vestigen zich vanaf de drooglegging in 1852 boeren uit heel Nederland. De eerste bewoner van een gebouw op het terrein is Melis Spaans, afkomstig uit het West-Friese Oudendijk. Bij hem en zijn familie komt een timmerman inwonen en vermoedelijk begint men dan met de bouw van de voorloper van het huidige gebouw.
In 1862 wordt de Noord-Hollandse stolpboerderij Margaretha’s Hoeve gebouwd. Het is rietgedekt en uit aankoopakten uit 1854 blijkt dat het terrein 60ha (ca. 120 voetbalvelden!) groot is.
Boer Melis Spaans wordt in 1855 verkozen tot raadslid en wethouder van de eerste gemeenteraad van de Haarlemmermeer. Ook wordt hij benoemd tot ambtenaar van de burgerlijke stand en kunnen in de eerste jaren geboorteaangiftes bij hem op de boerderij worden gedaan. Zijn zoon volgt hem op als boer.
In 1880 brandt de boerderij volledig af, waarna zij vrijwel direct op de oude fundamenten kelder wordt herbouwd.
De laatste boerenfamilie wordt in 1886 gebruiker van de hoeve
De tweede boerderij wordt gedekt met pannen, want een dergelijke brand willen ze niet nog eens meemaken. De nieuwe voorgevel krijgt een rijk versierde uitbouw, dakhuis genaamd. Dit is kenmerkend voor de ontwikkelingen in de tweede helft van de 19e eeuw, wanneer wooncomfort en mode ook op het platteland belangrijker worden.
Voortkomend uit en samenhangend met het boerenbedrijf wordt in de Haarlemmermeer in de twintigste eeuw ook de paardensport belangrijk. De familie Bulk, in 1886 pachter van “Margaretha’s Hoeve”, staat bekend om zijn tuigpaarden. In 1908 verkoopt Van den Wall Bake de hoeve aan de familie Bulk.
De Margaretha’s Hoeve is een verlengde stolpboerderij, een type dat voorkomt in Noord-Holland en ontstaat in de tweede helft van de 16e eeuw. De voornaamste kenmerken van de stopboerderij zijn de vierkante plattegrond en het piramidevormige dak. Onder dit dak is plaats voor de boerenfamilie, vee, hooi, wagens en de andere werktuigen. Bij de eerste ontwikkelingen van de stolp is het al gebruikelijk een voorhuis te bouwen als woning.
Het verlengde van de stolp van de Margaretha’s Hoeve is in het bedrijfsgedeelte gerealiseerd waar een aantal gekoppelde vierkante constructies is toegepast. Dit komt vaker voor bij 19e-eeuwse stolpboerderijen wanneer meer opslagruimte nodig is.
Bronnen:
Bouwhistorische verkenning van Bureau Helsdingen
Interview met Lydia Immink Bulk (dec 2017)
Aan dit project hebben meegewerkt:
Bouwbureau Stadsherstel
Holleman Santpoort
LBP Sight
De Beaufort Bouwadvies
Ingenieursburo Linssen bv (installatieadviseur)
Arco architecten
De Herbergier
Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
Provincie Noord-Holland
Gemeente Haarlemmermeer