Kerkstraat 278

De erven blijven circa twintig jaar onbebouwd

In januari 1669 wordt een erf, getekend nummer 80 en breed 22 voet, lang 60 voet uitgegeven door burgemeesters en thesaurieën. Op dit erf zullen Kerkstraat 278 en een deel van Kerkstraat 280, ook een Stadsherstelpand, worden gebouwd. Timmerman Gijsbert Emanuelsz betaalt ƒ 500,- voor het perceel. In oktober 1670 neemt steenkoper Henrik Wouterszn van der Spelt het erf over. Van der Spelt bezit meerdere erven in de buurt. Zo is hij sinds 1667 eigenaar van het schuin tegenovergelegen erf 56.

De overdracht van dit erf en de erven 78 en 79 (nummer 280) is in juni 1672, een maand later vindt de overdracht van erf 81 plaats. Drie oostelijk van hem gelegen percelen verkoopt Van der Spelt. Blijkbaar verwierf hij de vier kavels als beleggingsobject, want pas in 1690 deed hij de grond weer van de hand. Ook vier lege percelen die in het verlengde liggen aan de Prinsengracht verkoopt hij dan.

Een zadelmaker in de straat vol stallen en koetshuizen

Kopers van de in totaal zeven erven (erf nummer 81 maakt geen onderdeel uit van de koop) zijn meester-timmerman Albert Teunisz. van der Sprong en meester-metselaar Hendrik Gerritsz. van Dommelen die de drie percelen aan de Kerkstraat smaldelen en er huizen neerzetten. De nummers 278 en 280 zijn tweelingpanden. Het huis en erf op nummer 278 wordt in maart 1693 voor ƒ 1600,- verkocht aan Rombout de Graeff, zadelmaker van beroep. De Kerkstraat met de vele stallen en koetshuizen moet een absolute A-locatie voor hem zijn geweest.

In 1701 komt het voor hetzelfde bedrag in eigendom van voormalig schavenmaker Gerrit Vollenhoven en pakker Jan Gazena, elk voor de helft. Vijf jaar later kan Gazena de andere helft kopen van Vollenhove’s weduwe. Hij betaalt hiervoor ƒ 1000,-.

Gazena overlijdt in 1732, zijn vrouw Sara Schaaf zeven jaar later en als de enig overgebleven erfgename Marretje Vollenhooff overlijdt wordt het huis in 1752 verkocht aan Jan Nicolaas Haght. Het huis brengt dan ƒ 3225,- op. Hij is weduwnaar als hij het in 1780 voor ƒ 5200,- verkoopt aan Bernardus Volkerts. Zes jaar later zal hij trouwen met Maria Magdalena Drucke. Na haar overlijden als langstlevende wordt het huis in 1805 verkocht aan Willem Hemelrijk, voor nog maar ƒ 2200,- contant.

‘Ik weet waar je huis woont’

Onder de latere eigenaren vinden we stalhouder Jan Hendrik Overmeijer en koetsier, later chauffeur Everhard Hendrik Grolle. In 1851 is Clara Engelina Naber (1799-1875) de hoofdbewoner. In 1821 is zij in het huwelijk getreden met Gerardus Joannes Rigters, commissionair van beroep. In 1831, als de echtscheiding wordt uitgesproken, heeft Rigters geen beroep meer en is hij aan de drank en heeft Clara haar toevlucht gezocht bij haar vader. Als grond voor de echtscheiding worden genoemd buitensporigheden, mishandelingen en beledigingen. Het is niet de enige grote tegenslag waar Clara mee te kampen krijgt: in 1849 overlijdt dochter Maria op 22-jarige leeftijd; zoon Henricus (1823-1858) wordt evenmin oud. Enkele jaren nadat zij op dit adres woont zal zij op 55-jarige leeftijd hertrouwen en verhuizen.

In 1938, zo lezen wij in de krant, wordt in het pand iemand van circa ƒ 100,- beroofd door drie personen, waaronder twee bewoners: een 34-jarige koopman en een 58-jarige vrouw. Het slachtoffer zal gedacht hebben “ik weet waar je huis woont” en voor de gewaarschuwde politie moet het een koud kunstje zijn geweest: het drietal wordt aangehouden.

Achter de mooie gevel ging veel restauratiewerk schuil

In 1961 zijn de voorgevels gedeeltelijk gerenoveerd om de monumenten vanuit de Kerkstraat weer een mooi aanzien te geven. Bij de inspectie in aanloop naar de restauratie bleek dat achter de mooie gevel veel restauratiewerk schuilging.

De panden waren zo’n 26 centimeter verzakt tussen de voor- en achterzijde (circa 9 meter). Hierdoor stond de voorgevel praktisch los van het pand en ook de achtergevel was heel slecht: drie lagen vloerdelen op de begane grond moesten dit camoufleren. Het pand was bovendien op de scheidingsmuur tussen 278 en 280 naast de palen gezakt. Om de stabiliteit te waarborgen bij het funderingsherstel zijn eerst de voor- en achtergevel vastgezet. De vloeren waren door de houtworm geheel opgevreten en enkele balken waren ingerot. Ook bleek de kap door houtworm en inwatering in een slechtere staat dan aanvankelijk aangenomen. Bij de restauratie zijn zo veel mogelijk originele kaponderdelen hergebruikt. De verzakte uitbouwtjes hadden een nieuwe vloer en fundering en nieuwe kozijnen nodig.

Bij de restauratie zijn een nieuwe keuken en badkamer geplaatst, zijn oude balken, kozijnen en de voordeuren hersteld en is de stoep deels hersteld en deels vernieuwd.