De Twee Zeegoden

Meestertimmerman Jan van Lier bouwt “De Twee Zeegoden”

Dit koopmanshuis wordt in 1689 gebouwd door meestertimmerman Jan van Lier Gtzn. In de eigendomsstukken komen we in 1705 tegen dat het pand wordt omschreven als het huis waar ‘De Twee Zeegoden’ op de voorgevel staan. Het pand heeft een rijke halsgevel die oorspronkelijk nog rijker was uitgevoerd. Dat is goed te zien op de tekening van Casper Philips. Zo zat er bovenop de gevel een gekroonde vogel die in de loop der tijd helaas is vervangen door een segmentvormig fronton. Ook de toegang van het monument kende een gebeeldhouwde omlijsting.

De bijzonder mooie vleugelstukken van de halsgevel stellen twee allegorische figuren voor: de twee zeegoden. De Romeinse zoetwatergod Neptunus, links, zorgt voor de bevloeiing van de landerijen. Hij is hier weergegeven als een naakte bebaarde man met als zeevaartattributen een scheepsanker (houvast en veiligheid) en een schepenkroon.

Rechts zit Poseidon, volgens de Griekse mythologie de God van de zee en schepper van de wateren. In deze weergave met een waterrad dat men bijvoorbeeld gebruikt op de plantages in Suriname.

Er wordt gezegd dat Neptunus het IJ symboliseert en Poseidon de Amstel. De combinatie van IJ en Amstel is ook te zien bij het paleis op de Dam.
Pieter Fischer, schrijver van een boek over de beeldhouwer Van Logteren, schrijft deze prachtige top toe aan Anthonie Turck.

Anthonie Turck bouwer en bedrijfsleider.

Anthonie Turck (1667-1725) is bouwer, steenkoper, beeldhouwer en leider van het grootste steenhouwatelier van Amsterdam. Hij veroorzaakt in Amsterdam een revolutie op sculpturaal gebied en blaast de traditie van gebeeldhouwde geveltoppen nieuw leven in. Turck is niet alleen beeldhouwer, maar ook uitvinder van een aantal 18de-eeuwse Amsterdamse geveltypen. Zo ontwikkelt hij de halsgevel met het doorboorde bloemmotief in de klauwstukken (monumenten- zorger Zantkuijl bedenkt de naam). Tevens staat hij aan de wieg van de lijstgevel met het omhoog gebogen middengedeelte, vaak rijk versierd met beeldhouwwerk, de zogenaamde verhoogde lijstgevel. Turcks geveltoppen zijn te herkennen aan twee details: de groevenlijst en de bladconsoles.

Ignatius van Logteren trouwt Turcks zus Hendrica en Van Logteren en diens zoon zijn ook beeldhouwers van naam. Zij maken bijvoorbeeld onderdelen van de panden Nieuwezijds Voorburgwal 282 en van de Cromhouthuizen van Stadsherstel. Anthonie Turck is de maker van de geveltoppen van de Stadsherstelpanden Kloveniersburgwal 6 en 8.

Eén van de eerste stucgangen met één van de oudste ornamenten

Naar voorbeeld van de gewelfde stucplafond van het Stadhuis op de Dam komen er in de gangen van Amsterdamse grachtenhuizen ook gewelfde stucplafonds voor. Het plafond van ons pand is er één met één van de eerste stucgangen in Amsterdam. Het gestucte gewelf is nauwelijks gedecoreerd, op een bladornament in het midden na, dat één van de vroegste nog bestaande stucornamenten is in Amsterdam. Het plafond wordt gedateerd in dezelfde bouwperiode als de top van Turck en is dus uit de bouwtijd. Het halletje is een verbreding in de gang direct achter de voordeur, wat in de ontwikkeling van het Amsterdamse grachtenhuis gezien kan worden als een restant van het 17de-eeuwse voorhuis.

In 1890 zijn de ingangspartij en stoep verwijderd en vervangen door een ingang op straatniveau. Je komt daarna niet meer met allure binnen maar in een zeer donkere hal. De fraaie hal is nog wel aanwezig maar werd niet meer als zodanig gebruikt

Het verzet komt bijeen in de zaak van de vader van Frans Bromet

Door Loes Gompes komen we achter het verzetsverleden van dit pand. Ben Bromet, de vader van documentairemaker Frans Bromet, runt vanaf 1943 in het souterrain een groothandel in verbandstoffen en farmaceutische artikelen. Ben Bromet vervult ook een rol in het verzet; hij levert bijvoorbeeld maandverband aan de verzorgingsgroepen voor Joodse onderduikers. En het verzet vergadert hier. Zoals mensen van de SDAP (de vooroorlogse PvdA) en Walraven van Hall, de bankier van het verzet. In september 1944 wordt hier de overkoepelde organisatie, de Vrije Groepen Amsterdam (VGA), opgericht. Alle verzorgings-/verzetsgroepen uit Amsterdam zijn aangesloten om de samenwerking te bevorderen. De financiële ondersteuning loopt via Walraven of Wally van Hall, die het geld bij de Nederlandse Bank vandaan haalt.

Een van de VGA-groepen was de PP-groep van Bob van Amerongen en Jan Hemelrijk, die grotendeels uit Joodse en half-Joodse leden bestaat. De Vrije Groepen zijn onder andere actief in het verstrekken van valse persoonsbewijzen, voedselbonnen, levensmiddelen en financiële steun aan onderduikers en verzetsleden.

Op 5 mei 2015 vertelt Frans Bromet het verzetsverhaal van zijn vader in dit monument. De documentaire over zijn vader en de mysterieuze familievete, die na de oorlog volgt is nog te zien. Bekijk ook de film “Bankier van het Verzet”.

Klik hier om de documentaire te bekijken.

Op 5 mei 2014 wordt er dankzij de Vrienden een plaquette onthuld door Job van Amerongen, zoon van één van de oprichters van de PP-groep. Na de onthulling is er een vrijheidsmaaltijd met familieleden en nazaten van leden van de VGA in het notariskantoor van Meijer.

De stoep van het pand is ook dankzij de dankzij de Vrienden teruggekeerd.