1727
Bouw
K
Kadijksplein 5
Kadijksplein 5, AmsterdamIn de drie eeuwen dat dit pandje de hoek van het Kadijksplein siert is het onder andere bakkerij, aardappelhandel en meubelmagazijn geweest, maar vooral café. Al halverwege de 19e eeuw is er een goed lopende tapperij en begin 20e eeuw worden hier de loonzakjes uitgedeeld die direct aan de toog geleegd worden. Zo’n zestig jaar later zit er een café waar zelfs de politie zijn handen niet aan durft te branden. Nu zit er alweer heel wat jaren het Indische eethuis Café Kadijk.
1997
Stadsherstel eigenaar
1997
Restauratie
Nu
Eetcafé & woningen
Bouw
In 1727 volbouwd
Verkocht met de ‘infentoren’ van de tappersaffaire
De percelen van het huidige Kadijksplein worden in 1722 uitgegeven. Sibout Bollart koopt in januari van het daaropvolgende jaar meerdere erven. Een daarvan, 24 bij 75 voet groot, is gelegen aan de Eerste Rapenburgerdwarsstraat – zoals dit stukje Kadijksplein toen heette – en is het huidige Kadijksplein 5.
In 1724 koopt Hendrik Bisschop dit erf en ook de huidige nummers 6 en 7. In 1727 zijn de erven volbouwd. Dit huis blijft vervolgens tot wel 120 jaar in de familie. Na het overlijden van de broodbakkers Bisschop en zijn weduwe Neeltje Huyge Booy, gaat het huis naar Catrina Bisschop. Door haar huwelijk met Dirk van der Sluys treffen we vanaf ongeveer 1730 verschillende generaties Van der Sluys aan, te beginnen met dochter Neeltje in 1744 tot weduwe I. van der Sluys in 1844.
Daarna wordt het pand gekocht door Lourens van Asdonk, van beroep schuitenvoerder en tapper. In 1879 verkoopt zijn weduwe Clara Leeuwendaal het pand aan H. Roos, stalhouder te Loenen aan de Vecht. Het pand wordt verkocht met inbegrip van de ‘infentoren’ (inventaris) van de slijterij en tappersaffaire die er gevestigd is. Roos begint er een logement.
Handel
Meubelzaak en vleeshouwerij
Het zuurverdiende loon kon direct aan de toog uitgegeven worden
In 1891 wordt door de erfgenamen het “hechte, sterke en weldoortimmerde winkelhuis, waarin sedert onheuglijke jaren met goed succes tapperij en slijterij met vergunning wordt uitgeoefend met twee afzonderlijk verhuurde bovenwoningen en erven” verkocht aan H. Chr. Gerber, broodbakker.
Behalve cafés zitten in het pand in de loop der tijd ook andere neringen. Zo zien we op een prachtige oude foto uit 1907 van stadsfotograaf Johannes Leendert Scherpenisse dat de aardappelenhandel van de gebroeders Knoop in het hoekpand gevestigd is. En in 1909 worden “de toonbank met marmerblad, twee gruttersbladen, drie gaslampen en fitrine te koop aangeboden”. In 1910 zit hier dan ook een meubelmagazijn waar ‘fantasiestoeltjes’ worden aangeboden. In 1917 wordt er een volks-vleeschhouwerij geopend, met succes want men had “geen handen genoeg om hun cliëntéle te bedienen”.
In 1911 is sprake van een vertrek met wachtkamer. Het is goed mogelijk dat deze voorziening gelijktijdig werd aangeboden met het café want al in 1902 verschijnt een verbolgen artikeltje in de krant met de titel ‘tegen het drankmisbruik’. Wat blijkt: ploegbazen van een bepaalde firma betalen het loon uit ín de kroeg. Zo wordt de verleiding voor de werklui wel erg groot om het ter plaatse uit te geven.
Café
Te gevaarlijk voor de politie
Van ruig café vol zeebonken en temeiers tot Indisch eethuis Café Kadijk
Een groot deel van de tijd is het pand in gebruik als café. In 1950 is het Café Schuitemaker, in 1961 is even sprake van een koffiehuis maar een paar jaar later is het weer café. In de jaren zestig en zeventig zit hier het legendarische en roemruchte Café Confianza. Het café trok een kleurrijke en internationale mix van zeelieden, hoeren, misdadigers en nachtvlinders en was volgens misdaadverslaggever en toenmalig politieagent John van den Heuvel “te gevaarlijk voor gewone agenten om naar binnen te gaan”. Zo zijn er krantenberichten van steekpartijen, en in 1966 zelfs een dodelijke schietpartij. Soms waren stamgasten ook enige tijd ‘op vakantie’, oftewel: in de bak.
Schrijver Arthur van Amerongen herinnert zich dat naast bekendheden als Ramses Shaffy en Wally Tax de klandizie verder bestond “uit over de barkrukken gezakte temeiers, Surinamers, kickboksers van diverse etnische komaf en de nodige drugsbaronnen. ‘D’r zit hier minimaal duizend jaar lik’, riep barkeeper Herman altijd met gepaste trots.” Ondanks het ruige imago voelde het ook als een huiskamercafé en werden er dansavonden georganiseerd.
Zo ruig als in de jaren zestig en zeventig gaat het er tegenwoordig niet meer aan toe. Al heel wat jaren is hier het Indische eethuis ‘Café Kadijk’ gevestigd. En niet zomaar het eerste het beste: in het verleden kreeg het al een geweldige recensie van Johannes van Dam, van recenter datum (december 2022) is de eervolle vermelding door restaurantcriticus Petra Possel in haar top 20 van Amsterdamse lievelingsrestaurants.
Rol van Stadsherstel
In overleg met betrokkenen
In 1996 benaderde de gemeente ons om in navolging van eerdere restauraties op de Kadijken het Kadijksplein onder handen te nemen. Bij de start van het project was het complex echter geheel in gebruik. De bedrijven verkeerden toen al jaren in onzekerheid over de naderende restauratie en de voortzetting van hun werkzaamheden. De onzekerheid gold ook voor de bewoners van de bovenwoningen waarvan het onderhoud steeds uitgesteld werd. Na een intensief maar succesvol overleg met de betrokkenen hebben we overeenstemming bereikt over de aanpak van het project en de uithuizing: bij aanvang van de restauratie waren alle woningen leeg. De bedrijven kregen tijdelijke bedrijfsunits in containers ter beschikking die aan de overzijde van het plein langs de waterkant werden geplaatst.
Na de restauratie keerden enkele oud-bewoners en alle bedrijven terug. De kaal aangeleverde casco’s konden zij naar eigen wens en smaak inrichten. Het Kadijkseiland is met dit gezamenlijk optreden weer een heel aantrekkelijke leefomgeving geworden. Met in het hoekpand op nummer 5 Café Kadijk, in de zomer met een heerlijk terras voor de deur uitkijkend op de Schippersgracht en de Scharrebiersluis.
Kijk voor meer informatie en smaakvolle foto’s op de website van Café Kadijk.
Vrienden bedankt
De strook met stoepzones aan de voorgevels was in de loop der tijd sterk verarmd. Terwijl juist de aanwezigheid en afwisseling van hardstenen stoepplaten, gesmede of gegoten ijzeren hekwerken, stoeptreden en steile, diepe toegangen tot kelders de beleving van de semi-openbare ruimte compleet maken. Dankzij een bijdrage van de Vrienden konden hier de hardstenen stoepen en trappen met gietijzeren balusters teruggebracht worden.
Word ook Vriend en maak dit soort restauraties mogelijk.
Meer informatie
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Amsterdamcentraal.nl, interview conservator Amsterdam Museum, Annemarie de Wildt (2020)
Amsterdam Museum
Delpher
Oost online
Stadsarchief Amsterdam
Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratiearchitect : Sytze Visser
Restauratieaannemer : Vink Bouw BV
Constructeur : ing. A.T. Brands
Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
De Vereniging Vrienden van Stadsherstel
