Herenstraat 38

Grachtengordel van Amsterdam

In de 17e eeuw groeide Amsterdam uit haar voegen. De stad beleefde haar Gouden Eeuw, zowel in economisch, politiek als cultureel opzicht. Een flinke uitbreiding was hard nodig. Het stadsbestuur ontwierp daarom een uitbreidingsplan dat Amsterdam vijf keer zo groot zou maken.

De grachtengordel, met zijn 14 kilometer gracht en 80 bruggen, is een stedenbouwkundig, waterbouwkundig en architectonisch meesterwerk. Het gebied was door de systematische aanplant van bomen langs de grachten en de aanleg van prachtige tuinen, meteen een heel groene stad. Deze planmatige stadsuitbreiding heeft tot ver in de 19e eeuw over de hele wereld als voorbeeld gediend.

De Herenstraat is -net zoals de Herengracht- genoemd naar de Heren regeerders van de stad. De straat is een verbindingsstraat tussen Heren- en Keizersgracht en dateert van de ‘derde uitleg’ van de stad, de fase die in 1613 startte en tot 1625 duurde.

2 erfgoederen zijn van de lijst gehaald

UNESCO is de organisatie van de Verenigde Naties met verantwoordelijkheid voor onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie. Zij zet zich in om erfgoed wereldwijd te beschermen. Daarvoor gebruikt UNESCO verschillende erfgoedlijsten. De bekendste is die van het Werelderfgoed. Daarnaast zijn er lijsten van geologisch erfgoed (Geoparken), immaterieel erfgoed etc.

Het Werelderfgoedverdrag bestaat sinds 1972 en is bedoeld om “cultureel en natuurlijk erfgoed dat van unieke en universele waarde is voor de mensheid beter te kunnen bewaren voor toekomstige generaties”. Het is het meest bekende verdrag van UNESCO en inmiddels door 194 lidstaten ondertekend. De landen die het verdrag hebben geratificeerd (ondertekend en goedgekeurd), hebben met elkaar afgesproken dat zij zich zullen inzetten voor bescherming, behoud en het toegankelijk maken van Werelderfgoed.

Het land waarin een Werelderfgoed staat, is samen met de beheerders van het Werelderfgoed verantwoordelijk voor de bescherming ervan. Daarbij is het belangrijk om te weten wat het Werelderfgoed uniek maakt, en waarom het beschermd moet worden.

Indien de unieke waarden van een Werelderfgoed worden bedreigd, kan het op de gevarenlijst van UNESCO komen te staan. Het betreffende land weet daarmee, dat UNESCO indien nodig, b.v. als er niets ten goede verandert, dit erfgoed van de Werelderfgoedlijst kan afhalen. In juli 2021 gebeurde dit met de haven van Liverpool.

In 2019 zijn er 167 landen met totaal 1121 Werelderfgoed-locaties, waarvan 53 locaties in gevaar zijn. Sinds 1978 zijn er 3 locaties van de lijst gehaald.

Waarom staat de Grachtengordel op de lijst?

De grachtengordel voldoet aan 3 van de 10 door UNESCO geformuleerde criteria, waaruit de uitzonderlijke universele waarde blijkt.

1. Meesterwerk van menselijk creatief vernuft
De grachtengordel is het eerste stedenbouwkundig project ter wereld dat op zo’n grote schaal planmatig is ontworpen en aangelegd. In het rastermatige ontwerp, ingevuld met concentrische grachten en radiaalstraten, werden de functies wonen, werken en verkeer verwerkt. De burgerlijke overheid combineerde functionaliteit en schoonheid op zeer hoog niveau. Hiermee onderscheidde de grachtengordel zich in sociaal, cultureel en politiek opzicht van alle grote steden in de zeventiende eeuw.

2. Belangrijke uitwisseling van waarden
In de 17e eeuw was Amsterdam de grootste handelsstad in de wereld. De grachtengordel, met pakhuizen en koopmanshuizen, was het centrum van dit handelsnetwerk. Vanuit de hele wereld werden er producten opgeslagen en weer verder verhandeld. Ruim een eeuw diende Amsterdam als ‘warenhuis van de wereld’. Buitenlandse kooplieden en immigranten brachten naast hun goederen ook hun taal, kennis en cultuur mee. Zo werd Amsterdam tevens het ‘intellectuele warenhuis van de wereld’.

3. Typerend voor bepaalde architectuur
Het is het grootste en meest uitgesproken voorbeeld van de Hollandse grachtenstad, waarin niet het wegverkeer, maar het waterverkeer de stedelijke vormgeving bepaalt. Het grachtenplan met grachten, sluizen, bruggen en kaden is de basis van de infrastructuur van de grachtenstad, met straten die zijn ontstaan door het uitgraven van grachten.

Waar ‘De vergulde vijsel uithangt’

De Herenstraat maakt deel uit van het Werelderfgoedmonument Grachtengordel en staat in het bekende winkelgebied De Negen Straatjes. De erven waar de panden Herenstraat 40, 38, 36, 34- en mogelijk ook 32- op zijn gebouwd, zijn in 1615 oorspronkelijk als twee erven aan de Keizersgracht uitgegeven.

De erven waren gekocht door Jan Catelijn en Albert Pieterszn. Zij verkochten ze gelijk door, zonder winst, aan metselaar Hendrik Gerritszn. Omdat deze nu twee erven bezit, draait hij de oriëntatie van de huizen, en bouwt ze met de voorgevel niet aan de Keizersgracht, maar aan de Herenstraat, met een diepte van 40 voet en een breedte van 14 voet.

In 1651 koopt de glazenmaker Jaques Pieron ons huis, het staat dan omschreven als het huis waar ‘de vergulde vijsel’ in de gevel staat. In 1684 heet het huis nog steeds zoals de meester kleermaker Vincent Timp het huis koopt. In 1754 wordt het huis niet meer zo genoemd. In die eeuw, in 1742 woont de weduwe J. Otting er. Zij heeft een leerwinkel. En weer een eeuw later, in 1851, is mevrouw C. Harderwijk hoofdbewoner, haar beroep is bisschoppelijk kosthoudster.

In 1905 is er een bouwaanvraag ingediend door A. Sinselaar, voor het vernieuwen van de onderpui. Deze wordt in ‘Jugendstil’ stijl aangebracht. Die wij natuurlijk bij de restauratie, in 1980, restaureerden. Het pand bevond zich vóór restauratie trouwens in zo’n slechte staat dat het helemaal ingepakt werd met houten balken, ook de prachtige ingezwenkte halsgevel met 3e kwart 18e eeuw Lodewijk XVI-bekroning met twee aanzetvoluten, natuurstenen banden en een forse kuif. De eerste huurder ná de restauratie was een echtpaar met een muziekantiquariaat.

In 2009 werd in het pand de “Shoetique” van Johan Cruijff door Dennis Bergkamp geopend. Er werden Cruijff Classics, schoenen, tassen, voetballen, boeken, Dvd’s en sleutelhangers verkocht. De Shoetique toonde niet alleen de historie van de sportman Cruijff, maar ook de rijke historie rond het sportmérk Cruijff.

De mooiste foto’s uit de rijke voetbalcarrière van Johan Cruijff waren er te zien. De benedenverdieping zag er uit als de oude kleedkamer van het Olympisch Stadion. Met shirts aan de haken, die uiteraard gekocht konden worden. En hingen echte kleedkamer spiegels, en er was een keiharde houten bank, waarop schoenen stonden die je kon passen en bekijken.

Momenteel is ‘Axe Palace’, boutique voor elektrische gitaren de huurder.