Eerste Laurierdwarsstraat 23

Een afgekloofde punttop

De straat is, als onderdeel van de Jordaan, aangelegd in de eerste helft van de 17e eeuw. Het gebouw dat nu op het adres Eerste Laurierdwarsstraat 23 staat, betreft een rijksmonument met een 18e-eeuwse gevel, waarvan de top later tot punttop is afgekloofd. In juni 1881 wordt het pand op de huizenveiling in Frascati verkocht voor fl. 9200,- (afslag f 100) aan J. Raman. Na 9 jaar verkoopt hij het weer, en ontvangt in april 1890 een bedrag van f 8000 van B. Koopman. Deze verkoopt het pand in 1892, met verlies, voor f 6800 aan L.C. Anderson.

In die tijd was het in de oude stadswijken gebruikelijk dat op de verdiepingen een vast houten droogrek met daartussen waslijnen gemonteerd was. In 1893 brak één van de houten droogarmen van het rek tijdens het binnenhalen van de was en viel een vrouw uit het raam van de tweede verdieping. Ze werd gewond naar het gasthuis vervoerd. In de volgende jaren verliest het huis veel aan waarde. Op 31 maart 1908 komt 1e Laurierdwarsstraat 23 weer onder de hamer bij de veiling in Frascati. Het pand wordt dan gekocht door J.P. Rieken, voor f 2650 met een afslag van f 10.

Een emmer warm water halen

Het huis wordt in 1908 omschreven als Wasarm woningen, Blindemansteeg 19, Duivelshoek.‘een winkelhuis op een erf van 72 centiare met een water-en vuuraffaire en afzonderlijk verhuurde bovenwoningen’.

Een water- en vuurwinkel was een winkel waar men heet water kon kopen dat op een vuur was opgewarmd. Het hete water, dat gewoonlijk per emmer werd geleverd maar soms ook in grotere hoeveelheden, gebruikte men voor de was. Het alternatief was om zélf het water te koken in een wasketel. Ook waren er in het winkeltje gloeiende kolen verkrijgbaar: die kocht men om de eigen kolenkachel aan te maken, of om een stoof mee te vullen. De water- en vuurwinkels waren tot in de eerste helft van de twintigste eeuw een gewoon verschijnsel. De winkelier werd “water-en-vuurbaas” genoemd, of, waar dit van toepassing was, “water-en-vuurvrouwtje”; de winkel heette ook wel “Water-en-vuurnering”.

Rond de Tweede Wereldoorlog verloren zij hun bestaansrecht, doordat steeds meer woningen een gasaansluiting en een moderne keuken met geiser kregen. Dat maakte deze vorm van dienstverlening niet langer nodig. In plaats van water moeizaam op een fornuis warm te stoken in een ketel, was warm water dankzij de geiser voortaan in elk huishouden in onbeperkte hoeveelheden beschikbaar.

Verbouwingen in de vorige eeuw

J.P. Rieken, wonende op de Spuistraat 28, die in 1908 het huis met de water – en vuuraffaire had gekocht met M. van der Zanden, wonende Haarlemmer Houttuinen 77, vroeg gelijk een bouwvergunning aan voor het maken van ‘vier privaten met aflozing en waterafvoer met vier gootstenen en op voornoemde leiding het lozen van hemelwater’. Tegelijk werd er vergunning aangevraagd voor het maken van drie nieuwe trappen en het droog maken van de kelder. Het pand stond toen bekend als ‘een winkel met woning en bergkelder en drie afzonderlijke bovenwoningen’. De eigenaren bewoonden niet zelf het pand, maar hadden het geheel verhuurd. Waren er eerst op de tweede en derde verdieping elk twee afzonderlijke woningen, voor en achter, na verbouwing was er op iedere verdieping één woning voor één gezin.

In 1934 is de weduwe J.J.Breukerman-Geel eigenaresse van het pand. Zij woont bij Ch. H. Meyer, Houthaven 26. Zij vraagt op 26 september 1934 vergunning aan voor het veranderen van de begane grondverdieping. Er blijkt een rapport te zijn over een bouwvallige voorgevel, en de aanvraag valt daarmee onder Saneringsplan Jordaan. Op 15 oktober worden zij opgeroepen voor een gesprek. Op 19 oktober deelt de architect hen mee dat een bergplaats daar ter plaatse onverhuurbaar is, maar dat de woning zelf wellicht te handhaven is. Gelukkig dacht de eigenaresse er ook zo over; het pand staat er tot op de dag van vandaag.