De Keijser

Vernoemd naar de eigenaar van ons pand

De Zandhoek is een verbinding tussen de Grote Bickerstraat en Bokkinghangen in Amsterdam. De straat (feitelijk een kade) aan het Westerdok is gelegen op het Realeneiland en ontleent zijn naam aan de zandschepen die daar in het verleden hun ladingen losten.

De familie Reael bezat hier veel grond, zij werd ook naamgever van het eiland. Kapitein Reinier Reael (1588-1648) liet bijvoorbeeld tussen 1645 en 1648 het blok percelen aan de Zandhoek tussen de Zoutkeetsgracht en de Taanstraat bouwen. Op nummer 14, ook eigendom van Stadsherstel, bevindt zich de gevelsteen de Gouden Reaal. De Reaal was een Spaans/Portugese munt, in dit geval met een afbeelding van Keizer Karel V, die aan het begin van de 17e eeuw over de hele wereld kon worden gebruikt.

Zandhoek 13 is rond 1645 gebouwd. Het pand is later eigendom van Reiniers dochter Alida Reael (1617 -1678), echtgenoot van Johannes Commersteijn. Het pand blijft ruim 150 jaar in de familie en in 1724 verkopen hun nazaten het aan Jan de Putt voor f.2800,-. Het monument wordt bij die verkoop als volgt omschreven: ‘’een huis en een erf, gelegen op het Realeneiland, op de Zandhoek, naast het hoekhuis, nu of eertijds genaamd ‘de Keijser’’.

Huis van de grootvader van Jacob Olie

In 1790 koopt Jacob Oly de helft van het huis en erf voor ƒ 1600. Zijn zoon Hendrik Oly betaalt in de periode 1790-1833 het precariorecht voor een regenbak vóór het huis. Dit bedrag was 16 stuivers. De bekende Amsterdamse fotograaf Jacob Olie (1834-1905) is een kleinzoon van Hendrik Oly. Hij woonde boven, op nummer 10, met zijn vijf jaar oudere zus Stijntje (Christina) en hun moeder Aagje Eelmersdochter Blank Mooy, de derde vrouw van zijn in 1846 gestorven vader Jacob Olie. Nummer 10 was al enkele generaties lang eigendom van de familie. In 1805 had grootvader Hendrik Olie het inwendig laten verbouwen en naar de smaak van die tijd laten decoreren, met stucwerk en plafondschilderingen in de voorkamer van het benedenhuis.

Jacob Olies vader, grootvader en overgrootvader waren houtvlottersbazen geweest, evenals zijn twee ooms. Twee van zijn halfbroers hadden hetzelfde beroep gekozen. In die tijd werd aan de Zandhoek vlotten gemaakt voor de Zaan van het hout, dat de Zaandammers op de houtveilingen in Amsterdam kochten. Jacob Olie zelf werd geen vlottenbouwer; hij verdiende zijn dagelijks brood eerst als timmerman en bouwkundige, later als tekenleraar en directeur van de eerste ambachtsschool van Nederland. In zijn vrije tijd legde hij vooral het Amsterdamse leven vast door het te fotograferen.

Koningin Wilhelmina kwam altijd voorbij

Eind 19e eeuw en begin 20ste eeuw stonden de bewoners van de Zandhoek bekend om hun Oranjegezindheid. Zo zamelden ze met andere Oranje- en buurtverenigingen geld in voor de gouden koets, die in 1898 aan Koningin Wilhelmina bij haar inhuldiging als cadeau werd aangeboden. Op nummer 13 woonde één van de bestuursleden van de Oranjebond, Arie de Looper en zijn vrouw Dolle Griet. Arie was één van de 19 commissie leden die zich bezighield met het feest, dat hij zelf helaas niet meer zou meemaken. Men begon al in 1895 met de organisatie. De festiviteiten begonnen in Amsterdam. Langs de inhuldigingsroute waren de straten versierd met vlaggen, bloemen erepoorten, optochten en parades.

De leden van de Oranje- Vriendenkring wilden Wilhelmina een vaderlands cadeau geven. De Amsterdamsche Rijtuigenfabriek Spijker kreeg de opdracht om een koets te ontwerpen. Zij bouwden sinds 1880 rijtuigen voor de elites van het Gooi en Amsterdam, maar ook voor Oosterse vorsten. Alle benodigdheden voor het bouwen van de koets moesten uit het koninkrijk komen. Helaas lukte dat niet met het goud. Spijker nam de opdracht zeer serieus want, toen bleek dat er een Belg had meegewerkt aan de koets, lieten ze dat stuk opnieuw maken door Nederlandse handen.

Koningin Wilhelmina zou in de jaren daarop bij haar rijtoeren door Amsterdam altijd een groet brengen aan de bewoners van de Zandhoek.