Betty Asfalt Complex / Het Regte Cromhout
Nieuwezijds Voorburgwal 282a, AmsterdamHet dubbelpand, Nieuwezijds Voorburgwal 282 en 282A, bestaat uit twee woonhuizen onder één lijst. Het linkerdeel werd Het Rechte Cromhout genoemd. Het was een smal pand van twee ramen breed, destijds opgericht voor Jacob Cornelisz Cromhout. Het smalle huis is nu nog in de gevel te herkennen. Veel burgemeesters hebben in de panden gewoond, het bleef tot 1835 in eigendom van de Bickers. Daarna huisde er een gerenommeerde school en daaropvolgend theater Tingel Tangel. Stadsherstel nam dit pand van de gemeente over zodat het huidige gebruik, het theater Betty Asfalt Complex van Paul Haenen en Dammie van Geest, in het pand kan blijven.
Dit was een onderduikadres
Van circa 1910 tot 1957 was hier de bekendste openbare lagere school in de binnenstad gevestigd: de Prinsenschool (ook wel Roemer-Visscher School genoemd). De Prinsenschool was genoemd naar de pedagoog Prinsen en was alleen voor meisjes bedoeld. Later werd het een jongens- en meisjesschool. Een bekende leerling was onder andere choreograaf Hans van Maanen.
Tijdens de oorlogsjaren woonden in het pand ook Marie Schotte met haar dochter Tina Strobos. Zij besloten om in hun grote huis onderduikers te herbergen. Doorlopend waren er steeds maximaal vijf onderduikers. Uit officiële tellingen is gebleken dat er zo ruim honderd mensen uit handen wisten te blijven van de bezetter. Tina was ook actief in het verzet, zij vervalste voedselbonnen en persoonsbewijzen. Zoals veel vrouwen in het verzet werd zij ingezet als koerier, zij bracht wapens, zendapparatuur en radio’s weg. In hun huis aan de Nieuwezijds Voorburgwal 282 en 282A verstopten de dames van de Duitsers gestolen wapens voor het verzet.
We hebben onze vrijheid in de loop der jaren keihard bevochten, die laten we niet meer los. Dat willen we anderen ook kunnen bieden.
Nu theater Betty Asfalt Complex van Paul Haenen
In 1957 kwam hier het theater Tingel Tangel, opgericht door cabaretier Sieto Hoving. Samen met onder andere zijn vrouw Marijke, trad hij in zijn theater op. Bij de gelijknamige cabaretgroep hebben diverse bekende kleinkunstenaars meegewerkt. Vele cabaretiers zijn hier begonnen. Sieto Hoving is ook bekend geworden door zijn werk in reclamespots. Samen met zijn vrouw maakte hij onder meer de commercial voor de Nederlandse kredietverzekeringsmaatschappij met de gevleugelde uitspraak “Dát had je nou niet moeten zeggen”, nadat zijn vrouw hem had gezegd dat hij nog altijd zijn boot zou kunnen verkopen.
Het theater werd in 1989 verkocht aan Paul Haenen en Dammie van Geest, zij doopten het om tot het Betty Asfalt Complex. Paul Haenen is een bekende cabaretier en stemacteur, hij vertolkte de stem van Bert, van Bert & Ernie. In het theater zijn onder andere de specials met Margreet Dolman en Dominee Gremdaat, alter ego’s van Paul Haenen, te zien. Verder is het een ideale plek voor een kleinschalig congres, besloten feest, tv-opname, boekpresentatie of een promotieborrel.
Ga HIER naar de website van het Betty Asfalt complex.
Toen Dammie van Geest en Paul Haenen erachter kwamen dat de gemeente in de crisistijd ook hun theater wilde verkopen aan ‘de hoogste bieder’, beten de heren zich vast in de onderhandelingen.
Onder andere Bureau Monumenten en Archeologie was het niet eens met die methode van de afdeling vastgoed van de gemeente, en gaf aan dat niet elk gebouw aan ‘zomaar iedereen’ verkocht kon worden. Er kwam een besluit dat een aantal voor Amsterdam belangrijke monumenten alleen verkocht mogen worden aan een restaurerende organisatie. Stadsherstel kon dankzij een forse bijdrage van de Vrienden negen, voor Amsterdam belangrijke, monumenten kopen.
Stadsherstel is zeer trots dat ze dit pand onder haar vleugels heeft. Het is een monument met een rijke Amsterdamse historie dat openbaar toegankelijk moet blijven.
Omdat er op de panden een exploitatietekort zat diende ook dit pand rendabel gemaakt te worden zodat we het konden restaureren, verbeteren en onderhouden. Dat is door middel van fondsenwerving gegaan maar ook door te kijken waar we konden helpen bij het verbeteren van de exploitatie. Het exploitatietekort hebben we opgelost door, in overleg met de huurders, investeringen aan de panden te doen om diverse ruimten beter bruikbaar te maken zodat hier meer inkomsten uit voortkomen. Zo is bij het noodzakelijke funderingsherstel bijvoorbeeld de kelder bruikbaarder gemaakt: hier is nu zelfs een volwaardige tweede zaal gecreëerd, met plaats voor 60 personen.
Op die manier kon de huur voor het gebruik met 25% omlaag gebracht worden want het theater leidt op dit moment al jaren verlies.
Het theater opent in september 2022 haar deuren en HIER kunt u het programma vinden.
Bronnen:
stichting Jacob de Wit
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Beeldbank Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed
Beeldbank Rijksmuseum
Delpher
Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
Vrienden van Stadsherstel
Prins Bernhard Cultuurfonds
Provincie Noord-Holland