Geschonken: herenhuis met luchthuis van Monet

In 1964 kocht het echtpaar Olthof-Mulder het pand Westzijde 38 in Zaandam. Het door een van de rijkste Zaankanters, reder Nicolas Calff, gebouwde herenhuis werd door zijn vriend tsaar Peter de Grote en de tsarina Catharina de Grote in 1717 bezocht. Het bijbehorende luchthuis inspireerde Monet waarschijnlijk tot het maken van twee schilderijen. Vorige maand heeft mevrouw Olthof het pand aan Stadsherstel geschonken onder de voorwaarde dat Stadsherstel het pand zal beschermen en het luchthuis ter beschikking zal stellen aan de stichting Monet in Zaandam.

De band met het huis
Voordat mevrouw Olthof- Mulder met haar man in 1961 eigenaar werd van het pand waren haar ouders het echtpaar W.J. Mulder-van der Werf, vanaf 1946 eigenaar. Vader W.J. Mulder was internist. De man van mevrouw Olthof-Mulder psychiater/neuroloog en oefende zijn praktijk uit in dit huis. Na zijn overlijden begin zeventiger jaren is mevrouw Olthof-Mulder met haar twee zoons in het pand blijven wonen. Mevrouw Olthof is inmiddels 91 jaar en woont met haar zoon Alberto in dit prachtige huis. Zij hebben van het behoud van het pand hun levenswerk gemaakt. Zo heeft Alberto een uitgebreide website gepubliceerd met verschillende foto’s van het pand en de familie. 

De aanleiding voor de schenking
Mevrouw Olthof en haar zoon vreesden voor bedreiging van het pand door bouwactiviteiten in de omgeving en sloop ten behoeve van nieuwbouwappartementen. Zij zochten mogelijkheden om het pand onder te brengen bij een monumentenorganisatie die een dergelijke ontwikkeling beter tegen kon gaan. Stadsherstel en de familie Olthof hebben diverse gesprekken met elkaar gevoerd waarna mevrouw Olthof vorige maand haar monument aan de Vrienden van Stadsherstel heeft geschonken. Mevrouw Olthof laat bovendien in haar testament vastleggen dat ze een deel van haar vermogen aan de Vrienden nalaat. Dit bedrag is expliciet bedoeld voor de restauratie en het onderhoud van Westzijde 38.  

Mooie verplichtingen
Stadsherstel gaat zorgen dat het monumentale pand niet wordt bedreigd door (externe) ontwikkelingen en er wordt gezorgd voor het behoud van de monumentale onderdelen. Het luchthuis wordt tegen kostprijs voor een periode van 10 jaar ter beschikking gesteld aan de Stichting Monet in Zaandam. Dit huis heeft een link met Monet: het is namelijk heel aannemelijk dat het luchthuis op twee schilderijen van Monet is afgebeeld.

Het luchthuis van Monet
Claude Oscar Monet ondernam samen met zijn vrouw Camille en hun vierjarig zoontje Jean, zijn reis naar Nederland in 1871. Hij was toen 33 jaar. Hij kwam om het Hollands Landschap met eigen ogen te zien en te schilderen. Voor zover bekend maakte hij tijdens zijn Zaanse periode vierentwintig landschappen en één portret. Waarvan aannemelijk is dat twee schilderijen gemaakt zijn van ons luchthuis.  Een luchthuis is in de Zaanse houtbouw de bebouwing in de tuin aan het water van de Zaan, en dus achter het aan de straat gelegen hoofdhuis. Veel welvarende inwoners zorgden ervoor dat zowel de voor- als de achterzijde zeer verzorgd was. De fraaie achtergevels stammen uit de tijd dat de rivier de belangrijkste infrastructuur vormde. Vanaf het water werd het bezit dus veelvuldig gezien en daar moest de welvaart getoond worden. De Zaanse schilderijen van Monetvormen de eerste grote groep werken van één locatie en één onderbroken periode. Terug in Frankrijk paste Monet deze werkwijze steeds vaker toe en groeide hij uit tot een van de invloedrijkste schilders uit de moderne kunstgeschiedenis.

Tsaar Peter de Grote bezocht dit huis in 1717
Peter I Aleksejevitsj Romanov bijgenaamd Peter de Grote was van 1682 tot zijn dood in 1725 tsaar van Rusland.
Peter was de eerste Russische tsaar die buiten de grenzen van zijn rijk reisde. Hij zorgde (vervolgens) voor (de) modernisering van het uitgestrekte rijk en bevorderde vooral de wetenschap. Hij ging onder andere naar Zaandam om de scheepsbouw te bestuderen, die in Holland floreerde.  Hij bezocht de Zaanstreek meerdere malen. De verbindende factor bij deze bezoeken was Cornelis Calff (1652-1721). Calff was in deze periode een van de voornaamste kooplieden in West-Zaandam en onder andere reder op de walvisvaart. Zijn zoon Nicolaas Calff (1677-1734) trad in de voetsporen van zijn vader. Tijdens het eerste bezoek van Peter de Grote in 1697 was Nicolaas Calff op zakenreis, maar in 1717 ontving hij de hoge gasten in zijn nieuwe huis aan de Westzijde. Dit huis, Westzijde 38, had hij in 1704 laten bouwen aan de Zaan. Peter de Grote zou zelfs het marmer in de gang hebben geschonken.  

Over het herenhuis
De voorgevel van het bakstenen pand heeft geblokte hoeklisenen die doorlopen in de houten attiek. De hoger opgetrokken middenpartij is voorzien van een rijke bekroning in Lodewijk XV-stijl; een ingezwenkte halsgevel met een gebeeldhouwde afdekking met kuif en aanzetkrullen. Het geheel wordt afgedekt door een schilddak, waarvan de nokhoeken door twee schoorstenen geaccentueerd zijn. In de voortuin bevindt zich een ijzeren hek dat ombuigt naar de entree met een pilasteromlijsting.Het interieur van het hoofdhuis heeft diverse onderdelen in rococostijl zoals stukwerk in de gang, een gesneden eiken trapleuning en in één vertrek de lambrisering, de gesneden omlijsting van de schuifdeuren en de schoorsteenmantel. In de achteruitbouw is een keuken met drie origineel betegelde nissen voor gootsteen, aanrecht en stookplaats en wasketel.

Heeft u ook een vraag over schenken of nalaten?

Als u vragen heeft over schenken of nalaten neem dan HIER. 
Stella van Heezik
Hoofd afdeling Fondsenwerving en Vrienden van Stadsherstel
stella@stadsherstel.nl
020-5200075/06-53434767