Kalverringdijk 1

De burgemeester dronk er een kopje chocolade

Jonkheer mr. Carel Adolf Elias, burgemeester van Zaandam van 1902 tot 1914, heeft op mooie zomerse dagen nog verpoosd in de theekoepel die destijds achter zijn kapitale woonhuis aan de Westzijde 114 stond. Met riant uitzicht op de Zaan nuttigde hij daar met zijn familie een kopje thee of een bekertje chocolade. Elias was niet welgesteld en moest een gezin van zes kinderen onderhouden. Het karige burgemeestersloon van f 3.000,- was daarvoor niet toereikend, daarom was hij tevens als advocaat werkzaam.

Het herenhuis is in 1899 gebouwd voor de houthandelaar Pieter Pauw, zijn naam is vereeuwigd in een tegeltableau van de pronkvogel. Eerder stond daar een 18e-eeuws woonhuis, voorzien van een royale tuin en theekoepel. Deze theekoepel uit circa 1700 is bij de sloopplannen gespaard gebleven. Pauw was raadslid, lid van de commissie van de Reinigingsdienst, gasfabriek en de begrotingscommissie. En voorzitter van het Armbestuur en de marktcommissie en benoemd tot beschermheer van de 1000 leden tellende IJsvereniging de Zaan. Hij installeerde het Klompenfonds waardoor arme kinderen drie paar klompen kregen. Pauw heeft er niet lang gewoond. En na Elias kreeg het indrukwekkende pand met de toren, de smeedijzeren balkons en de rococo theekoepel aan de Zaanoever in 1917 de functie van bankgebouw.

Hangend aan een hijskraan

Eerst was het het gebouw van de Twentsche Bank, later de Algemene Bank Nederland – die fuseerde tot de ABN Amro. Bankdirecteur G. Prast nam in 1941 zijn intrek in het pand. Op verzoek van de Zaanse bankier en verzetsman Walraven van Hall, die ook aan de Westzijde woonde, werd onder andere het gezin Snoek in het acht kamers tellende woonhuis ondergebracht, waarmee het pand in de Tweede Wereldoorlog een belangrijk onderduikadres vormde.

De theekoepel stond er tientallen jaren verloren bij. Daar kwam in 1967 verandering in. De koepel paste niet in de uitbreidingsplannen van de bank die de sta-in-de-weg aanbood aan de stichting De Zaanse Schans.

Op 13 december 1967 verhuisde de dertien ton zware koepel, hangend in de takels van een hijskraan, over de Zaan naar zijn huidige plek. Bij de restauratie bleek dat het een wonder mocht heten dat de koepel het transport had overleefd; de gebinten, de stijlen en het dak verkeerden in een bedroevende toestand. Het sierlijk vormgegeven gebouwtje in rococostijl werd na de restauratie ingericht als informatiepunt van de VVV en de verkoop van souvenirs. Sinds 1988 is in de koepel een tingieterij gevestigd van de familie Blaauboer.

3e generatie Blaauboer

In dit rijksmonumentje bevindt zich nu een van de laatste tinnegieterijen in Nederland. Een ambacht waar geen machine aan te pas komt. Alle producten giet de tinnegieter met de hand en hij werkt het ook eigenhandig af. De daarbij gebruikte mallen zijn voornamelijk antieke vormen van brons, waarvan de oudste uit 1697 dateert.

Tingieterij Holland is een familiebedrijf waarin momenteel de 3e generatie tingieters aan het werk is. In oktober 2014 wonnen zij Goud op de 4e Internationale expositie voor Ambachten en Volkscultuur in Tianjin, China. Ook maatwerkopdrachten in grote aantallen of enkele stuks worden door hen gemaakt, naast restauratiewerk. Ze hebben het grootste assortiment van Nederland en leveren ook aan hobbyisten.

Het bedrijf begon in 1898 toen tingietersknecht Hermannus Tollenaar voor zichzelf begon in Zwolle. In 1919 verhuisde het bedrijf naar Amsterdam vanwege de betere exportmogelijkheden naar het buitenland. In 1935 ging het bedrijf bijna failliet. Andries Barend Loch en Joop Blaauboer senior kochten zich in en zorgden ervoor dat het bedrijf kon blijven voortbestaan. Het bedrijf verhuisde verschillende malen in Amsterdam. Sinds 1988 zitten ze op de Zaanse Schans met hun winkel waar ze dagelijks het ambacht demonstreren. Meer informatie over openingstijden etc. vindt u op de website: www.tgholland.nl.