Utrechtsestraat 135 / Utrechtsedwarsstraat 71

Met zicht op de Utrechtsepoort en later het Paleis voor Volksvlijt

De Utrechtsestraat is een drukke winkelstraat in Amsterdam. De straat is genoemd naar de stad Utrecht en dateert uit de grote stadsuitbreiding van 1658. De straat ontving deze naam omdat ze van de Reguliersbreestraat naar de Utrechtsepoort liep. De Utrechtsestraat loopt van het Rembrandtplein naar het Frederiksplein en kruist daarbij drie grachten: de Herengracht, Keizersgracht en Prinsengracht.

Sinds 1877 reden er paardentrams door de Utrechtsestraat. Vanwege de geringe breedte ligt er enkelspoor, met wisselplaatsen op de bruggen over de grachten. In 1904 verscheen de elektrische tram. Sindsdien reden de tramlijnen 5 en 11 door de Utrechtsestraat. In 1948 is lijn 4 ervoor in de plaats gekomen.

Drie belangrijke gebouwen

De Utrechtsepoort was één van de acht toegangspoorten tot Amsterdam en werd gebouwd in 1664, na de aanleg van de Grachtengordel. De poort maakte deel uit van de vestingwerken van Amsterdam en was identiek aan de Weesperpoort en de Muiderpoort. Daardoor kon een vijand er niet uit afleiden op welke plek in Amsterdam hij zich bevond.

De poort verving de Derde Regulierspoort die na de stadsuitbreiding binnen de stad was komen te liggen. De stadspoort was gelegen aan de zuidkant van het Utrechtseplein, tegenwoordig het Frederiksplein.

De Utrechtsepoort werd gesloopt in 1858. In 1859 startte hier de bouw van het Paleis voor Volksvlijt (in gebruik genomen in 1864). Het was een groot glazen tentoonstellingsgebouw, ontworpen door architect Cornelis Outshoorn en geïnspireerd op het Crystal Palace in Londen, dat daar speciaal gebouwd was voor de Great Exhibition van 1851. De exploitatie als tentoonstellingsgebouw bleek niet haalbaar en het werd meer en meer een vermaakscentrum.

Er werd in 1883 een galerij aangebouwd naar ontwerp van de architect Van Gendt, waarin luxe winkels kwamen. In 1929 werd het Paleis voor Volksvlijt door brand verwoest, de galerij bleef toen nog gespaard. Sinds 1968 staat hier het gebouw van De Nederlandsche Bank, in 1814 opgericht door koning Willem I, naar ontwerp van Marius Duintjer.

Maar liefst 3 verbouwingen in 12 jaar tijd

In 1668 koopt de uit Scheveningen afkomstige meester- timmerman Daniel Molenijser, een middelgrote ontwikkelaar, het lege erf voor f. 1300,- en bouwt er een huis. Het huis heeft een gemene (gezamenlijke) muur met een huis dat hij erachter bouwt. In 1673 verkoopt hij het hoekhuis voor f 5150,- aan de bakker Egbert Lubbertszn. Het huis wordt dan omschreven als ‘het huis waar de gekroonde Salm uithangt’. Egbert is geen onbekende van ons, want hij was ook eigenaar van het hoekhuis aan de Vijzelgracht 1 dat wij later verworven.

In de 18e eeuw werd er precario geheven bij de eigenaren van het pand voor een pothuis met daarin een secreet en een regenbak. In 1742 huurt de tapper Christoffel Klumper het huis. En na hem zijn er andere tappers eigenaar/bewoner, zoals Anton Hendricus Hanraads in 1851, Heinrich Jansen in 1864 en Hendrik Jansen in 1879. In de 19e en begin 20e eeuw wordt het huis herhaaldelijk ‘gemoderniseerd’. Vooral de onderpui is na 1887, toen de originele pui verdween, steeds naar de mode aangepast; van neoklassiek naar Jugendstil, naar vijftiger jaren, naar Provowit. In de jaren 70-80 van de vorige eeuw zat hier een seksshop, zoals die bijvoorbeeld ook zat in het later door ons gekochte huis op nummer 141.