Stromarkt 7

De Nieuwendijk was het belangrijkste woonoord

Stromarkt 7 is een klein achterhuisje dat via een afgesloten naamloze gang tussen nummer 5 en 9 bereikbaar is. Ook de bovenwoningen van Stromarkt 9 zijn via die gang bereikbaar. Het pandje hoort nu bij nummer 9, maar oorspronkelijk was dit het achterhuis van Nieuwendijk 6.

De Nieuwendijk was ooit de zeedijk die het water moest keren. In de middeleeuwen was het gebied daaromheen drassig. Tegenwoordig merk je die oorsprong nog aan het aflopende terrein als je vanaf de Nieuwendijk richting Stromarkt of Kattegat gaat. Bij het Hekelveld woonden veel houtkopers die vaak tegelijk huistimmerlieden waren en in de loop van de tijd werden de diepe terreinen vol gezet met kleine huisjes, kamers genoemd, wat een wirwar van steegjes en slopjes opleverde. In de 16e eeuw – voor de aanleg van de grachtengordel – was de Nieuwendijk nog het belangrijkste woonoord.

De vroege geschiedenis van Stromarkt 7 is niet exact te achterhalen, maar al op de vogelvluchtkaart uit 1544 is op deze plek een achterhuisje te zien. Op deze kaart en op die van Balthazar Florisz uit 1625 is het gangetje nog niet weergegeven. Het huisje was dan ook bereikbaar via een steegje dat achter Stromarkt 11 t/m 15 langs liep en in de Gouwenaarssteeg uitkwam.

Een van de meest invloedrijke schilders uit de Gouden Eeuw

Het huis op de plek van de huidige Nieuwendijk 6 was genaamd ‘de Gloeyende oven’. De alleroudste kwijtschelding die met zekerheid naast dit voorhuis ook het achterhuis betreft dateert uit 1641. De vrije uitgang naar de Westfriese Korenmarkt, de huidige Stromarkt, bestaat dan inmiddels al. In het voorhuis groeide vanaf zijn derde jaar de kunstschilder Jacob Adriaensz Backer (1608–1651) op. Backer, tegenwoordig geen alom bekende naam meer, was een van de meest succesvolle en invloedrijke Hollandse schilders van de Gouden Eeuw en bijzonder bedreven in het uitdrukken van plooien en kostbare stoffen en in het weergeven van handen en voeten.

Na het overlijden van zijn moeder was Backers vader, de doopsgezinde Fries Adriaen Tjercksz (ca. 1575-1626), in 1611 hertrouwd met de weduwe Elsje Roelofs (ca. 1575-1614) en met zijn drie zonen Tjerck, Jan en Jacob bij haar ingetrokken in ‘de Gloeyende oven’. In deze buurt woonden traditioneel veel doopsgezinden. In Amsterdam zou de familie Tjercksz de achternaam Backer aannemen, naar het beroep van vader.

Zoon Tjerck Adriaensz, die de bakkerij zal hebben overgenomen, verkoopt in 1741 beide huizen en erven aan Dirck Pietersz Kessel, eveneens bakker. Deze betaalt ƒ 10.000,- inclusief de inventaris van de bakkerij.

Bij de volgende verkoop in 1666 verkoopt de voormalig bakker het voorhuis waar inmiddels ‘Het wapen van Haarlem’ in de gevel staat en achterhuis aan hoedenkamer Jan van Claerenbeecq. Deze betaalt ƒ 13.000,-.

Ook in het achterhuis wonen bakkers

In 1724 doen de weduwe en twee kinderen van Van Claerenbeecq de huizen van de hand en wordt het perceel voor ƒ 12.400,- contant door de voogden van Johanna ter Himpel (1705-1760) gekocht. Zes jaar later trouwt zij met Emanuel Daniëlsz Ras (1694 – 1761), die onder meer de functie van burgemeester van Alkmaar en dijkgraaf bekleedde. Hij neemt het perceel van de voogden van zijn echtgenote over. De erfgenamen verkopen het in 1762 aan Willem van Mastrigt voor ƒ 9300,-. Als Pieter Reinbach de huizen in 1780 voor ƒ 12.500,- overneemt is dit inclusief ‘de drie toonbanken en de houte winkel, met de kas en de twee hoeken op de winkelcaemer’ van het voorhuis. In 1803 betaalt Jan Stram nog maar ƒ 3905,-.

Niet alleen in het winkelhuis aan de Nieuwendijk hebben bakkers gewoond, zo blijkt. Zo is er de Nederlands-Hervormde bakker Dirk Marsman (geboren 1827) en de Rooms-Katholieke bakkersknecht Hermanus Willemsen (geboren 1832). In 1834 maakt de krant melding van een brand bij broodbakker Rossing, welke dadelijk met ‘eene spuit gebluscht’ is. Het betreft hier het Hersteld Evangelisch-Lutherse gezin van de uit Hausbergen afkomstige Wilhelm Rossing (geboren 1800), zijn in Fürstenau geboren vrouw Anna Maria Kuhls (geboren 1798) en hun kinderen Sophia Elisabeth (geboren 1820), Susanna Margaretha (geboren 1833), Anna Sophia E. (geboren 1835) en zoon Wilhelm (geboren 1839). Inwonend is ook nog een zus van Wilhelm, Sophia Frederica Rossing (geboren 1790).

Een ‘vrijwillige’ verkoop van joods bezit in 1943

In 1928 wordt Nathan Streep eigenaar. In 1943 wordt in de krant de ‘vrijwillige’ verkooping van beide panden aangekondigd maar uit de archieven blijkt dat het hier gaat om een transport in opdracht van de Niederländische Grundstückverwaltung. Na de oorlog komt het eigendom weer terug in bezit van de familie Streep, want het is diamantair R.J.E. Streep, die wij kennen van onze panden aan de Nieuwe Keizersgracht 37 en 39 , die het verkoopt.

Bij deze verkoop in 1966 staat vermeld dat kopers geacht worden bekend te zijn met de missiven van Bouw- en Woningtoezicht. De beide huizen brengen op dat moment nog ƒ 45.010,- op. In 1983 kunnen wij Stromarkt 7 kopen voor het luttele bedrag van ƒ 5000,-.

Als we de enige (!), ongedateerde foto van dit pandje bekijken, zien we dat we het maar net hebben kunnen redden. Op de kaart van Balthazar Florisz uit 1625 is aan het einde van het steegje een huis getekend met een langskap, terwijl het huidige pand een dwarskap heeft. Deze plattegrond wordt algemeen als betrouwbaar beschouwd en aangezien het huis op dezelfde manier is weergegeven op de kaart uit 1544 is het aannemelijk dat het huisje sindsdien verbouwd is. Dit lijkt te worden bevestigd doordat de balklaag op de begane grond in de dwarsrichting ligt en op de verdieping in de langsrichting. Echter, de rechtertopgevel is gemetseld in kleine gele stenen met zorgvuldig vlechtwerk en 17e-eeuwse ankers, wat ook kan duiden op een tekenfout.