16e Eeuw
Bouw
S
Sint Nicolaasstraat 68
Sint Nicolaasstraat 68, AmsterdamToen eind 16e eeuw de Scheldeblokkade de overzeese handel vanuit Antwerpen nagenoeg onmogelijk maakte trokken veel Zuid-Nederlanders naar Amsterdam waar een veel gunstiger handelsklimaat heerste. Bij die eerste lichting handelaren hoorde lakenverkoper Hans van Baserode die er drie huizen kocht, waaronder op de plek van het huidige nummer 68. Na meerdere ‘onschuldige’ binnenbrandjes die hier in de loop der jaren werden geblust, richtte de grote brand van 1974 onherstelbare schade aan in het toch al vervallen geraakte kraakpand. Met veel kunst en vliegwerk konden we de gevelrij overeind houden en steen voor steen weer oppoetsen, waardoor de straat zijn authentieke uitstraling heeft behouden.
1978
Stadsherstel eigenaar
1982
Restauratie
Nu
Woningen
16e Eeuw
Handelsblokkade
Tijdens de sluiting van de Schelde (1587-1795) aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog was het scheepvaartverkeer tussen Antwerpen en de zee geblokkeerd waardoor rechtstreekse doorvaart van en naar de Zuid-Nederlandse havens op de Schelde niet mogelijk was.
Kooplieden kwamen vanuit Antwerpen naar Amsterdam
Al in 1591 stond hier een pand, eigenaar was Hans Pieterszn van Baserode. Ook in 1610 was het huis nog in zijn bezit. Deze Hans was een lakenkoopman uit Antwerpen die drie huizen in Amsterdam bezat. Hij hoorde daarmee bij de voorlopers van Zuid-Nederlandse kooplieden die zich al dan niet permanent in Amsterdam vestigden.
De Hollandse blokkade van de schelde had eind 16e eeuw een grote invloed op de economie in de Zuidelijke Nederlanden en veel Antwerpenaren kwamen hun geluk beproeven in Amsterdam, waar ze in vrijheid hun handel konden drijven. Er wordt wel gezegd dat deze blokkade bijgedragen heeft aan de ondergang van het welvarende en strategisch gelegen Antwerpen en van de opkomst van Amsterdam als hart van de wereldhandel.
In 1604, de periode dat hij eigenaar is van dit pand, trouwt hij voor de tweede maal, met Dieuwer Claes. Een jaar later trouwt zijn dochter Sara uit zijn eerste huwelijk.
In 1616 is het huis van Barend Janszn van der Wijhe, secretaris van Amsterdam, in 1631 is lakenbereider Jan Hendricxszn – die ook het naastgelegen De Dry Vlasblomme bezit – eigenaar en in 1677 is dat Cornelis Andernack, alias ‘Osje Slae Doot’. Wat deze opmerkelijke bijnaam betekend heeft zullen we wel nooit weten, mogelijk was hij slager.
Drukwerk
Clichéfabriek
In het zuurbad krijgt de koperen plaat zijn drukvorm
In 1951 wordt een hulpvakarbeider gevraagd voor ‘Clichéfabriek Nederland’. In een clichéfabriek worden drukvormen voor illustraties in hoogdruk vervaardigd. Chemografie deed al eind 19e eeuw zijn intrede voor illustraties gemaakt door graveurs, maar later gebeurde hetzelfde met foto’s.
Van de illustraties worden in de etserij ‘cliché’s gemaakt: een negatief wordt op een plaat zink of koper met daarop een lichtgevoelige laag gelegd. Door belichting van het negatief verhardt de lichtgevoelige laag op die plaatsen waar het negatief transparant is; waar het negatief zwart is blijft de laag zacht.
Deze plaat wordt vervolgens meerdere malen in een zuurbad gedompeld, wat ervoor zorgt dat de zachte delen worden weggevreten en dus lager liggen dan de verharde delen. De drukvormen worden ingevoegd in een zetwerk en bij het inkten worden alleen de hoge delen afgedrukt.
Rol van Stadsherstel
Individuele karakters
Het pandje op nummer 54 (nu nummer 68) maakte onderdeel uit van de 2e fase van ‘Blaeu Erf’, destijds het grootste en meest omvangrijke restauratieproject van Stadsherstel.
Door de brand in 1974 was er weinig meer over van dit historische hoekcomplex, zeker waar de brand het hevigst had gewoed. De zeven monumenten die niet meer in hun geheel gered konden worden, zijn bij de restauratie gedemonteerd waarbij elke steen apart uit de gevel is gehaald, schoon gebikt en opnieuw ingemetseld, zodat ze hun authentieke uitstraling behielden.
Het pand op nummer 54 kreeg bij de restauratie een klokgevel, die de diversiteit van de gevelrij vergroot. Voor de restauratie had het een kroonlijst op dezelfde hoogte als het buurpand op 56. Dit was gebeurd bij een verbouwing in 1930 om een plat dak over beide panden te kunnen aanbrengen. De klokgevel is in Lodewijk XV-stijl met een gebogen lijstvormig fronton met kuif en voluten en is afkomstig van een pand aan de Buiten Oranjestraat 6.
Het behoud van de gevels had nogal wat voeten in de aarde: met een zeer stevige steigerconstructie werd per verdieping de gevel vastgehouden terwijl alles erachter werd weggehaald. Een technisch hoogstandje maar hiermee bleef het individuele karakter dat de panden door de eeuwen heen verkregen hebben, bewaard voor de stad.
Meer informatie
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Amsterdam Monumentenstad
Blaeu Erf, het restauratieproject van Stadsherstel, 1984, uitgave Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Maatschappij tot Stadsherstel
Delpher
Parool dd. 11-01-1985
Stadsarchief Amsterdam
Zuid-Nederlandse kooplieden en de opkomst van de Amsterdamse stapelmarkt (1578-1630), Oscar Gelderblom, 2000
Aan dit project hebben meegewerkt:
Aannemingsbedrijf H.J. Jurriëns BV
Projectarchitect: A. Klem
