Prinsenstraat 22

Eigenaar is ‘reeder ter walvischvangst’ en burgemeester Appelman

De Prinsengracht werd bij de Uitleg van 1612 gegraven en bebouwd van de Brouwersgracht tot de Leidsegracht. De eerste zijstraat na de Brouwersgracht werd de Prinsenstraat. De nabijgelegen Noordermarkt kreeg in eerste instantie de naam Prinsenmarkt, maar deze sloeg niet aan bij de burgerij.

Volgens de kaart van de uitgegeven erven in 1616-1617 was ten tijde van de uitgifte de zeepzieder Jacob Symensz eigenaar van het perceel waarop het huidige Prinsenstraat 22 gebouwd is. In 1645 is dit Celytje Symens en daarna komt het in bezit van de familie Appelman. Eerst is dit Jean Appelman (1608-1694), die in 1636 met Maria Camerlingh (1643†) in ondertrouw gaat.

Appelman is ‘reeder ter walvischvangst, traankooper en koopman op Frankrijk’ en in 1688 burgemeester van Amsterdam. Als sergeant is hij (uiterst links) vastgelegd op het schuttersstuk uit 1648 van Joan Huydecoper (1599-1661) door Govert Flinck. Het is niet aannemelijk dat hij zelf het huis bewoonde, in 1643 woonde hij namelijk aan het Singel en vanaf 1657 aan de Deventerhoutmarkt.

Hun dochter Aagje (1638-1663) trouwt in 1661 met Adriaen Engelbertsz Temminck (1635-1688) en het stel woont in hetzelfde huis aan de Deventerhoutmarkt en krijgt een dochter, Maria (1662-1703), die in 1686 in ondertrouw gaat met mr. Joan Huydecoper III (1656-1703), heer van Maersseveen en kleinzoon van de Huydecoper op eerdergenoemd schilderij.

De achtjarige zoon Huydecoper erft het huis

Maria was pas de derde keuze van haar echtgenoot, na twee weigerende huwelijkskandidates. Verder is bekend dat zij op een gegeven moment uit de gunst raakt bij haar schoonvader Joan II en schoonzuster. Schoonvader was geen gemakkelijke man, egocentrisch en licht ontvlambaar en van Maria wordt gezegd dat zij ambitieus en heerszuchtig was. Toen schoonpapa in conflict kwam met de koning, stadhouder Willem III en uiteindelijk zijn politieke macht verloor, had dit ook invloed op haar eigen aanzien: iets wat Maria haar schoonfamilie kwalijk nam. De situatie zou vervolgens niet meer veel beter worden dan een ‘gewapende vrede’, tot zowel Maria als Joan III in 1703 overlijden. Hun zoon Balthasar Huydecoper (1695-1778) is dan nog maar een kind.

Balthasar erft 1/7 part van de boedel waaronder dit perceel dat dan getaxeerd wordt op ƒ 4500,-. In 1721, eenmaal meerderjarig, verkoopt hij het huis en erf waar ‘de Blaawe Waereld’ in de gevel staat. Hendrik Wegge betaalt er ƒ 5500,- voor. Als hij en zijn vrouw Hendrina van der Loo het in 1732 weer verkopen is er een achterhuis aan toegevoegd en het geheel brengt ƒ 11.000,- op. Hoewel er door Wegge geïnvesteerd is en er in die elf jaar sprake was van een ruime inflatie (ƒ 5500,- in 1721 staat gelijk aan ƒ 6335,- in 1732), heeft hij ook verdiend aan het pand.

Al voor de Tweede Wereldoorlog is herbouw nodig

Eigenaar wordt Bartholomeus van Lommen, een meester-koekenbakker van beroep. Na het overlijden van zijn vrouw Willemina Torck in 1766 verkoopt hij het huis, achterhuis en erf aan zijn zoon Anthony voor ƒ 7000,- op rente. In 1797 wordt het ‘koekebakkershuis en -erf, met de vaste gereedschappen daarbij’ gekocht door zilversmid Coenraad Mouritz voor ƒ 5080,-. Bijna drie eeuwen is op dit adres brood en koek gebakken, want in 1925 wordt nog geschreven over een hier gevestigde bakkerij. De weduwe W.A. Holthuyzen-Sandhövel doet dan een aanvraag voor wijziging van de begane grond van het winkelhuis en restauratie van het achterhuis, waarin de bakkerij gevestigd is.

In 1938 wordt een aanvraag ingediend bij de Bouw- en Woningdienst voor een premie voor verbetering van vier arbeiderswoningen. Deze wordt echter afgewezen: geen verbetering maar algehele herbouw is nodig. Een tweede aanvraag in 1939 om het perceel te wijzigen in een winkel met gezinswoning en een afzonderlijke bovenwoning voor een gezin, wordt in 1941 ingetrokken wegens ‘tijdsomstandigheden’. De wijkende voorgevel wordt voorlopig degelijk verankerd en het huis blijft in de oorlogsjaren bewoond, onder andere door de in Keulen geboren huishoudelijk verpleegster Erna Kaufmann (1893-1943, Auschwitz).