De Roode Kous trapte een lange geschiedenis van manufacturen-affaires af

K

Kloveniersburgwal 24

Kloveniersburgwal 24, Amsterdam

Het was de ondernemer Izaak Levison die in 1906 zijn kledingzaak op Kloveniersburgwal 22 uitbreidde met nummer 24 en de panden liet samenvoegen. Maar al halverwege de 19e eeuw was hier De Roode Kous gevestigd en vele winkeltjes – de één wat langer dan de ander – in kleding en schoenen passeerden de revue in deze destijds chique winkelbuurt.

18e Eeuw
Bouw
1906
Samenvoeging met nr. 22
1997
Stadsherstel eigenaar
2007
Restauratie
Nu
Woningen en bedrijfsruimte
18e Eeuw
Affaire in manufacturen

Halverwege de 18e eeuw is hier De Roode Kous gevestigd

Lange tijd was de Kloveniersburgwal, tussen de Sint Antoniespoort (de huidige Waag) en de Amstel, de buitenste stadsgracht en daarmee de grens tussen de stad en het omringende, dunbevolkte polderlandschap. Maar vanaf het eind van de 16e eeuw komt er een aanzienlijke stadsuitbreiding; de huidige Nieuwmarktbuurt begint zijn vorm te krijgen met woningen en bedrijvigheid. De Kloveniersburgwal verliest haar functie als verdedigingsgracht en de oude stadsmuur wordt gesloopt.

In dit pand is lange tijd een ‘affaire in manufacturen’, ofwel kledingzaak geweest. Op 1 maart 1856 openen M.E. Tjeerds en de weduwe P.D. Ros hier ‘de Roode Kous’. Of de toevoeging ‘van ouds’ in de advertentie slaat op een overname door het duo van een reeds bestaande zaak op dit adres, of op een verhuizing van een door hen elders reeds uitgebate kledingzaak blijft onduidelijk. De zaak zit er nog als het winkelhuis met erf in 1867 verkocht wordt. Bij een veiling van het huis in 1887 zit er een schoen- en laarzenaffaire.

In 1896 wordt hier op de 1e etage de kerkelijke aanneming van Meijer, de zoon van Izaak Levison gehouden. Het gezin Levison woont eigenlijk op nummer 22, maar mogelijk door een uitslaande brand eerder in het jaar is het huis op dat moment niet bewoonbaar. Of misschien maakten ze alleen voor deze gelegenheid gebruik van de woning van de zus van Izaak: Betje.

Manufacturen
Liefdadigheid

Een kostuum van cheviot voor de jongens; de meisjes een wollen jurk

Enkele maanden eerder is de maat- en confectiezaak van B. Bakker, marchand-tailleur, vanuit Zwolle naar nummer 24 verhuisd. Barent Bakker is in 1893 getrouwd met Betje Levison en zij is zwanger wanneer zij in juni naar dit adres verhuizen. Is hun eerste zoon nog in Zwolle geboren, de tweede komt in augustus als hun eerste Amsterdamse kind ter wereld. Een jaar nadat ze hier zijn komen wonen verhuizen ze weer, Betje is dan opnieuw zwanger. In de advertentie staat nog altijd marchand tailleur’ vermeld, maar van de kleinzoon van Barent weten we dat deze carrière niet lang geduurd heeft. Nadat hij eerst een loterijkantoortje begon, werd hij assuradeur bij een Zwitserse verzekeringmaatschappij.

In 1898 wordt er in Lokaal Frascati een bijeenkomst gehouden ter ere van het eenjarig bestaan van de liefdadigheidsvereniging Weldoen en Genoegen. Inmiddels zit kledingmagazijn ‘De Allemansgading’ in het pand, die 10 kinderen voor de gelegenheid in het nieuw steekt. Naast ondergoed, kousen en schoenen krijgen de vijf jongens een cheviotcostuum en een pet; de meisjes een wollen jurk. Of deze zaak die van koopman in manufacturen Lion Swart is, is onbekend. Hij wordt later dat jaar failliet verklaard.

Verbouwing
Dubbelpand

De 18e-eeuwse panden worden samengevoegd tot één winkelhuis

Op 12 juni 1900 opent het modemagazijn ‘De Zon’ van J.L. de Vries-Dikker de deuren. Er verschijnen diverse advertenties waarin gevraagd wordt om werksters en apprèteuses (een modiste die damesmode-artikelen van versierselen voorziet). Misschien lukt het niet om voldoende geschikt personeel aan te trekken, feit is dat al in november van hetzelfde jaar de opheffing wordt aangekondigd.

Daarna wordt het huis in 1906 samengevoegd met Kloveniersburgwal 22. Izaak Levison, die hier als huurder was gekomen is inmiddels eigenaar geworden van beide panden. Architect voor de grootscheepse verbouwing is architect E.M. Rood en het werk wordt uitgevoerd door de neven Lutter & Lotgering. Sindsdien vormt het een bouwkundige eenheid onder één doorlopende daklijst. Er wordt een zolderverdieping aangebracht en ook krijgt de winkel van nummer 22 eenzelfde groot winkelraam als nummer 24. De kledingzaak die Izaak Levison sinds 1882 op nummer 22 had, wordt uitgebreid en zal hier blijven tot de opheffing in 1928. Izaak is dan al hoogbejaard, maar geen van zijn kinderen volgt hem op.

In 1930 wordt in de krant een net kosthuis voor heren aangeboden; het daaropvolgende jaar verschijnt een advertentie met ter overname “ledikanten met bedden en dekens, waschtafels met toebehooren, geschikt voor pension”.

Enkele decennia later, in 1977, organiseert de Vereniging Dante Alighieri lessen Italiaanse taal en cultuur bij het Instituut voor Vertaalkunde van de Universiteit van Amsterdam op dit adres. En sinds 1986 zit hier Mandon Travel Service, gespecialiseerd in reizen naar Azië.

Rol van Stadsherstel
Reisbureau naar boven

In 1997 kochten wij deze panden op een veiling. Sinds de samenvoeging in 1906 bestaat het dubbelpand uit een bedrijfsruimte, nu met huisnummer 22, en drie bovenwoningen; alle over de gehele breedte. De woningen worden ontsloten door een ingang geheel links en hebben nu huisnummer 24A, B en C waarbij C zowel de 3e als de kapverdieping beslaat.

De ingrijpende restauratie begon in 2005 met het herstel van de bovenwoningen, de daken en gevels. Het voorgevelvoegwerk was in zeer matige staat en de houten gevelkozijnen en ramen in de achtergevels waren slecht. De kapconstructie had nog een redelijke onderhoudsstaat, de bestaande dakkapellen werden gerestaureerd en kregen nieuwe zijschilden. De goten en dakkapellen werden voorzien van nieuw zink en de bestaande dakshingles werden vervangen door natuurleien met een levensduur van 80 jaar.

Nadat de panden wind- en waterdicht waren gemaakt, kon men binnen echt aan de slag. Op de eerste en tweede verdieping werden de scheidingswanden aan de woonkamerzijde voorzien van brede houten delen met daarin de deuren opgenomen van de zelfde delen. Pas toen de werkzaamheden aan het nieuwe interieur al vergevorderd waren eiste de gemeente om, eerder dan voorzien de fundering onder beide panden te vernieuwen. Gelukkig konden we het reisbureau tijdelijk op de eerste en tweede verdieping huisvesten tot 2007, toen het reisbureau en de huurders in hun gerestaureerde optrek konden trekken.

Meer informatie

Bronnen:
Archief Stadsherstel
Beroepen in de 18e en 19e eeuw, 2010
Delpher
Joods Amsterdam
Joodse Huizen 2, verhalen over vooroorlogse bewoners, Frans Duivis, 2016
Joods Monument
Modemuze
Stadsarchief Amsterdam

Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratiearchitect: Architectenbureau Klein b.v. te Wormerveer
Restauratie aannemer: Abma Ursem Bouw bv te Exmorra
Constructeur: Evers Partners Raadgevend Ingenieursbureau te IJmuiden

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.