Waar 'De Son' uithing

H

Herenstraat 29

Herenstraat 29, Amsterdam

In de 18e eeuw hing hier ‘De Son’ uit. In dit winkelhuis met de mooie houten pui zaten in de loop van de eeuwen verschillende winkeltjes, waaronder een lint- en garenwinkel. Met de aankoop in 1968 werd het ons 9e aansluitende huis aan de oneven zijde van de Herenstraat en om de hoek aan de Keizersgracht. Met de restauratie van deze panden ging de buurt weer een zonnige toekomst tegemoet; dit is nu een van de meest geliefde winkelstraatjes van de stad.

1621
Bouw
18e Eeuw
Verbouwing
1968
Stadsherstel eigenaar
1969
Restauratie
NU
Winkelwoonhuis
1621
Zijdelakenkoper

“Men sal ’t erff niet mogen smaldeelen tot eenige slopgens ofte steechgens”

De Herenstraat, een verbindingsstraat tussen Herengracht en Keizersgracht, dateert van de derde uitleg van de stad die in 1612 startte. In 1615 verkopen Burgemeesteren en Thesaurieren van Amsterdam dit erf, getekend met nummer 4, voor ƒ 1050,- aan speldenmaker Willem Courten. Het is 20 voet breed en 60 voet diep. Courten koopt ook het naastliggende erf waar nu nummer 31 is.

Hij doet beide erven in 1620 weer van de hand; erf 4 verkoopt hij voor dezelfde prijs aan Hiskia Theuniszn, zijdelakenkoper van beroep. Deze bezit op enig moment ook de belendende erven en hij verkoopt ze weer in 1621. Op erf 4 staat dan een huis. Jan Barentsz Zeeuw is de koper, maar niet voor lang: in 1623 wordt het huis overgedragen aan Govert Gerritsz van de Graeff.

In de eerste koopakten staan steeds dezelfde voorwaarden, namelijk dat het erf niet mag worden gesmaldeeld tot ‘eenige slopgens ofte steechgens’ en dat zich er geen smederij of ander ambacht met aambeeld mag vestigen. Verder zijn er bepalingen met betrekking tot de hoogte (maximaal 30 voeten) en de positie van de ramen aan de achterzijde. Op het dak mag geen platje komen.

Lintwinkel
‘De Son’

“Daer gaeren en lintwerk in wert gedaen”

Gedurende bijna een eeuw worden er geen andere kwijtscheldingen aangetroffen. Wel weten we dat in 1695 Magdalena Dircx wordt begraven. Weduwnaar Jan Theuneman bewijst zoon Jan Theuneman de Jonge zijn moeders erfdeel waarvan dit huis onderdeel uitmaakt.

In 1718 koopt weduwe Maria Thoen het huis van weduwe Aaltje Westerhuysen voor ƒ 5500,- in twee termijnen contant. Na het overlijden van haar derde echtgenoot, Laurens van Someren, wordt het huis ‘daer gaeren en lintwerk in wert gedaen’ in 1765 verkocht voor ƒ 6875,-. Mogelijk is dit dezelfde Laurens die in 1742 in ons pand aan de Herenmarkt 19 woonde.

De koper in 1765 is Thomas Doormans. Hij blijkt hier al in 1742 een lintwinkel te hebben waarmee hij een inkomen van ƒ 800 vergaart. Hij betaalt ƒ 300,- huur en heeft een dienstbode.
De ongehuwde, meerderjarige dochters Doormans, Sara en Catharina, verkopen het huis waar nu ‘De Son’ uithangt, weer in 1786. Jan Hollebeek betaalt er ƒ 8025,- voor.

In 1805 huurt Christina Langeveldt het huis voor ƒ 450,-. In 1851 woont hier A.G. Hollebeek, die winkelier in tabak is. Later in de 19e eeuw zijn hier twee kappers gevestigd. In de 20e eeuw keert er een sigarenwinkelier terug.

Uiterlijk
Bodemloze beerput

De kelderingang mocht alleen in de ochtenduren open

Het pand, een rijksmonument, heeft een halsgevel uit de eerste helft van de 18e eeuw met een natuurstenen omlijsting en een ornament in het gebogen lijstvormige fronton. We zien deze halsgevel al terug op een tekening uit 1773. Het winkelwoonhuis is 3,60 breed en ruim 11 meter diep, heeft 3 verdiepingen en aan de achterzijde een souterrain. De tweede verdieping is gedeeltelijk onder het schuine dak. Bijzonder is de mooie houten winkelpui.

In de loop van de tijd is het uiterlijk wat gewijzigd. Zo had het tot in de 18e eeuw een regenbak en pothuis, maar in 1747 wordt alleen nog de regenbak aangetroffen; het pothuis is dan inmiddels weggebroken.

In 1885 krijgt eigenaar A. de Koning, een van de kappers, toestemming om zijn kelderingang te blijven gebruiken, mits afgedekt door luiken die alleen in de ochtenduren open mogen staan. In 1903 wordt de eigenaresse H.E.E. Kersting, waarschijnlijk familie van de andere kapper, door Bouw- en Woningtoezicht aangeschreven om voorzieningen te treffen voor het afvoeren van de drek uit de bodemloze houten beerput die ter plaatse is aangetroffen.

Rol van Stadsherstel
Verpauperd winkelstraatje

Vlak na de restauratie van de panden Herenstraat 31 tot en met nummer 41 konden wij in 1968 het aangrenzende pand Herenstraat 29 kopen. Er is op dat moment een sigarenwinkel gevestigd.

Op last van Bouw- en Woningtoezicht was dringend herstel van de achtergevel nodig en verwijdering van het bouwvallige achterhuisje. Het winkelwoonhuis zelf bevond zich in redelijke bouwkundige staat waardoor een partiële restauratie volstond, die direct kon worden uitgevoerd met de restauratie van twee grote grachtenhuizen Keizersgracht 97 en nummer 99, aansluitend gelegen aan onze Herenstraat panden.

In september van hetzelfde jaar werd het pand opgeleverd en de woning toegewezen aan een ingeschrevene van onze wachtlijst. Op de begane grond bleef de winkelfunctie die het van oudsher had, wat een positieve bijdrage  leverde aan de leefbaarheid van de stad en in het bijzonder aan dit voorheen verpauperd geraakte winkelstraatje.

Meer informatie

Bronnen:
Archief Stadsherstel
Delpher
Open archieven
Stadsarchief Amsterdam

Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratiearchitect                                      Architecten Van Kessel en Klein
Restauratieaannemer                                   Antonissen

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.