Herengracht 300 / Wolvenstraat 1A

De straatnamen herinneren aan dit oude ambacht

Al in de 16e eeuw was er in Amsterdam veel leerlooierij. Leer was een veelgebruikt materiaal, voor laarzen, kleding, riemen, buidels, tuigage. Oorspronkelijk gebeurde dit op terreinen buiten de stad, maar met de Uitleg van 1612 kwamen zij binnen de stadsmuren te liggen. Behalve de ambachtslieden waren hier ook de kooplieden in huiden en vellen gevestigd. Naast de Looiersgracht, Looiersstraat en -dwarsstraten herinneren ook andere straatnamen hier aan het ambacht van de leerbewerking. Zo herinneren als de Huidenstraat, Wolvenstraat, Reestraat, Hartenstraat (vernoemd naar herten) en Berenstraat aan deze tijd.

Ons pand bevindt zich op de hoek Herengracht / Wolvenstraat. De Herengracht, genoemd naar de Heren regeerders van de stad, begon als sloot en binnenvestgracht en werd in 1612 verbreed tot de huidige gracht, als eerste van de drie hoofdgrachten. Het gedeelte voorbij de Leidsegracht behoort tot de uitleg van 1658. De oneven zijde van de Herengracht grenst aan de oude binnenstad; hier is het oude stratenpatroon gehandhaafd. Aan de buitenzijde (even kant) is een nieuw stratenpatroon gemaakt en lopen de binnentuinen tot aan de Keizersgracht.

Al in 1631 vestigt zich hier een bakker

Al die ambachtslieden en handelaren moesten ook eten, dus kon je in de buurt ook terecht voor de dagelijkse benodigdheden. Ons pand bijvoorbeeld heeft niets te maken met de leerlooierij: het is in 1620 gebouwd als bakkerswinkel, een nering die in het pand ongeveer 350 jaar werd volgehouden.

De eerste beschrijving in de archieven van bebouwing op dit perceel dateert van 1631 als Willem Hermanszn van Werdel, bakker, het voor Ƒ 1.600,- koopt. Oorspronkelijk had het huis een trapgevel en twee pothuizen, na een verkoop in 1763 werd de voorgevel geheel vernieuwd en bekroond met een lijstgevel met kuif. In de onderpui werd de voordeur op de hoek gesitueerd. Voor deze pui plaatste men een pothuis.

Een eeuw later, in 1877 werd Daniel Katler eigenaar van het perceel. Ook hij liet het ingrijpend wijzigen. Hij bracht de huidige kroonlijst en dakkapel aan, veranderde de onderpui en voorzag de kozijnen van T-ramen. Deze situatie is zichtbaar op de foto van rond 1900. Bij deze verbouwing moesten een stoep voor het perceel en terzijde daarvan het nieuwere pothuis en een kelderingang wijken voor een verhoogd voetpad. Alleen het pothuis in de Wolvenstraat, dat dateert uit de oorspronkelijke bouwperiode, is daarbij gespaard gebleven.

De schoorsteen van 11 ton drukte het pand scheef

In 1911 werd de oven in de kelder door de toenmalige bakker Herman Muller Elbertusz vervangen door een oliegestookte. De roetneerslag veroorzaakte zoveel klachten in de buurt dat de schoorsteen verhoogd moest worden. Die verhoging werd het pand echter noodlottig: het gewicht ervan, ongeveer 11 ton, drukte het pand langzamerhand de Wolvenstraat in. Een matige fundering en de trillingen van het verkeer deden de rest. In 1948 ontplofte de oven en werd hij vervangen door een heetwater-oven.

De kelder was aan de achterzijde verbonden met de kelder van Wolvenstraat 1 en 3, waarin ook de bakkerij werd uitgeoefend tot 1962. De voorkelder aan de kant van de Herengracht werd gebruikt voor het vervaardigen van banket.

De familie Vietor woonde hier van 1947 tot 1983. De eerste verdieping was oorspronkelijk de woon-en slaapverdieping, maar door uitbreiding van het gezin werd ook de achterkamer achter de bakkerswinkel op de begane grond, in gebruik genomen als woonkamer.