Brouwersgracht 99

Woonhuis Theo Thijssen en winkel van zijn moeder

Brouwersgracht 99 heeft als afsluiting een halfcirkelig fronton waarin ‘17-wolf-11’ staat met een afbeelding van een wolf. Deze verwijst naar Jan Ditmar Wolfers, die dit huis met zijn vijf meter brede halsgevel liet bouwen. Van 1710 tot 1719 was hij eigenaar van het pand.

Tussen 1891-1898 is dit het woonhuis van Theo Thijssen, onderwijzer, bestuurder van de Bond van Nederlandse Onderwijzers, lid van de Amsterdamse gemeenteraad voor de SDAP, maar vooral bekend geworden als schrijver van onder andere ‘Kees de jongen’, ‘De gelukkige klas’ en het kinderboek ‘Jongensdagen’.

De moeder van Theo was 32 jaar oud toen zij, na de dood van haar man in 1890, met haar zes kinderen aan de Brouwersgracht ging wonen. Ze dreef hier een kruidenierswinkeltje. Haar oudste zonen, Theo en Henk, hielpen vóór en na schooltijd stevig mee. ‘In de ochtend van het leven’ is een boek van Theo uit 1940, over zijn jeugdherinneringen. Herinneringen zoals aan de groentevrouw in het keldertje van nr. 101, die bij zijn moeder in de winkel kocht. Zoniet de andere buurvrouw in het keldertje van nr. 97, die naast haar mangelzaakje ook zelf kruidenierswaren verkocht. Het was toen een bedrijvig stukje Brouwersgracht met allerlei winkeltjes.

Theo en zijn romanheld Kees

Theo Thijssen was, net als zijn romanheld Kees, de zoon van een schoenmaker in de Jordaan. Hij werd daar op 16 juni 1879 geboren achter de winkel van zijn vader aan de Eerste Leliedwarsstraat 16, nu het Theo Thijssen Museum. De familie Thijssen bewoonde er alleen de begane grond; in de kelder en op de bovenverdiepingen woonden nóg zeven gezinnen. Dat zal zeker vol geweest zijn in die tijd, maar niet ongewoon, want de Jordaan was eind vorige eeuw een van de dichtstbevolkte en armste stukjes van Amsterdam. De familie Thijssen was een middenstandsgezin en had het wat beter.

Toen Theo een jaar of acht was, werd zijn vader ernstig ziek en had het gezin het zwaar. Met de schoenmakerij ging het bergafwaarts. Toen vader Thijssen in 1890 op 37-jarige leeftijd overleed, verhuisde de rest van het gezin naar de Brouwersgracht. Anders dan zijn alter ego Kees, hoefde Theo zijn school niet voortijdig af te breken. Dankzij een rijksbeurs voor zéér knappe leerlingen en de opofferingsgezindheid van zijn moeder. Zij accepteerde dat zij hem een paar jaar als mede-kostwinner zou moeten missen en zo kon Theo vanaf 1894 doorleren voor onderwijzer, op de Rijkskweekschool in Haarlem.

Theo Thijssen als onderwijzer

Theo was bijna een kwart eeuw onderwijzer. Hij had als leraar veel aandacht voor de leerling als individu, dat was destijds een vrij nieuw inzicht. Maar tegelijk bleef hij de klas als sociale eenheid heel belangrijk vinden, al was elke klas wel weer anders en moest anders behandeld kunnen worden. Hij pleitte hartstochtelijk voor meer respect voor de praktijkkennis van de gewone onderwijzer, die was tenslotte dé expert als het ging om wat er in zijn klas moest gebeuren. Rekenen en taal moesten degelijk worden geleerd, vond Thijssen, maar voor de rest moest de klas een warm nest zijn, een solidair bolwerk tegenover de bemoeizuchtige buitenwereld.

Het was dan ook niet verwonderlijk dat Meester Thijssen op handen gedragen werd. Vele oud-leerlingen getuigen daarvan in het Theo Thijssen museum. En wie zijn romans “Schoolland” en “De gelukkige klas”(1925, 1926) leest, begrijpt waarom. Een van de hoogtepunten van het jaar was het schoolvoetbal-toernooi, Thijssen speelde dan scheidsrechter. In de gemeenteraad maakte Theo zich onder andere sterk voor handhaving van de subsidie voor de Sinterklaasviering op openbare scholen.
In december 1943 werd hij, kort achter elkaar, door verschillende ernstige ziektes getroffen en stierf hij in zijn geliefde Amsterdam aan de gevolgen van een hersenbloeding.