Bethaniëndwarsstraat 5

Het klooster bood het stadsbestuur de oplossing voor een probleem

In 1450 krijgen Arent Moey en Weyn Pieter Ghijbertsdochter bij uitzondering toestemming om een nieuw klooster – het 18e – binnen de stadswallen te stichten. Dit specifieke klooster, bestemd voor ‘gevallen vrouwen’, is namelijk toch wel interessant voor de stad, die behoorlijk in haar maag zit met de opvang van bedelaressen, dieveggen en prostituees. Bij gebrek aan een alternatief worden ze tot dan vaak opgesloten onder poorten of bruggen. De naam luidt officieel ‘Sinte Maria Magdalena in Bethaniën’, maar in de volksmond wordt het ‘het klooster van de Bekeerde Susteren’: vrouwen die verlossing zoeken van hun zonden kloppen hier aan en worden opgevangen door andere voormalig zondaressen. Maar ook gegoede vrouwen van onbesproken gedrag weten steeds vaker hun weg naar het klooster te vinden.

Het klooster verwerft veel grond tot de stad dit inperkt. In 1506 wordt de Bethaniën Kerkstraat, de huidige Bethaniënstraat, door de stad gerooid en voor publiek verkeer opengesteld: “voert soe sal ande Zuytzijde van de muer van den voirscreven cloester (..) gemaect wordden eenen gemeenen weg van veerthien voeten breet (..) omme dieselve wech bij allen den ghemeenen poirteren deser stede gebruyckt te worden in gaen, keeren ende verkeeren by nachte ende by daghe”.
Na de Alteratie van 1578 wordt het klooster door de stad onteigend.

Achterstallige betalingsverplichtingen

De oudste transportakte van de verkoop van een huis in deze straat dateert van 1584. Net als Bethaniëndwarsstraat 3 en 7 was het huis op deze plek in 1647 in bezit van de regenten van het Dolhuys. De bovenkamers en de kelders werden als separate woningen verhuurd. Uit de archieven over de periode 1795-1823 blijkt dat er gerechtelijke stappen werden aangekondigd tegen de bewoners vanwege achterstallige betalingsverplichtingen.

In 1880 betaalt makelaar W.C. van Slingerlandt ƒ 15.686,- voor de vier panden Bethaniëndwarsstraat 1 t/m 7. In 1885 koopt meestertimmerman en makelaar Zeeger Deenik nummers 3 en 5 voor respectievelijk ƒ 4250,- en ƒ 4252,- en in 1894 wordt S.J. Koopal eigenaar van de nummers 1, 3 en 5 voor elk ƒ 5000,-. In 1892 wordt op nummer 5 een binnenbrand geblust.

In de loop van de 19e eeuw zijn de woningen steeds meer vervallen, wat in 1910 leidt tot de onbewoonbaarverklaring van de kelderwoning. Het onderhuis is daarna nog geruime tijd verhuurd als bergplaats. In 1930 wordt nummer 5, groot 0,42 centiare, voor ƒ 4900,- door Louis Chr. Scheffer gekocht. De huuropbrengsten bedragen ƒ 956,-. In 1933 en 1934 worden onderstukken en woningen te huur aangeboden; de panden zijn dan kennelijk vernieuwd. In 1956 worden de drie panden 1, 3 en 5 weer in één koop aangeboden.

Jaren twintig van de 20e eeuw

In 1924 overlijdt mevrouw Roosje Matteman-Blaaser (1861-1924). In 1890 was zij getrouwd met Alexander Matteman (1859-Sobibor, 1943) en zij waren de ouders van zoon Salomon (1893-Auschwitz, 1942), Kaatje of Kathy (1895-1982) en Betje of Bep (1897-ca. 1972).

Salomon was typograaf van beroep en ten tijde van het overlijden van Roosje getrouwd met Roosje van Cleef (1894- Sobibor, 1943) en vader van een zoon en dochter. Hun gezin woont dan op 5-huis. Kaatje had een verloofde met wie zij in 1926 zou trouwen. Betje woonde met man en zoon in Rio de Janeiro. Uit de advertentie blijkt dat het niet de eerste tegenslag is die het gezin treft.

In de Tweede Wereldoorlog woont weduwnaar Alexander in bij zijn zoon en schoondochter, die inmiddels verhuisd zijn. De twee dochters zullen de oorlog overleven: Kaatje heeft dan inmiddels een zoon en het gezin van Betje, dat in 1934 nog in Brussel woonde, verblijft in elk geval in 1939 en 1942 in Casablanca. Ook Jochem en Rosalina, de kinderen van Salomon overleven de oorlog.