Bergstraat 4

Vernoemd naar de berg waar Mozes de tien geboden kreeg van God?

De Bergstraat bestond al onder deze naam, voordat die bij de vergroting van 1593 binnen de wal kwam te liggen. Vanaf 1633 is bekend, dat hier een huis stond met een gevelsteen, waarop de berg Sinaï stond. De berg Sinaï is volgens de Hebreeuwse Bijbel de berg waarop Mozes de tien geboden kreeg van God. Of daarvóór al een dergelijk pand bestond met die naam en of dat ook de naamgever van de straat was, is niet bekend.

Op een oude, antieke kaart van Burgerwijk no. 30 uit 1758 gemeten door J. Spruytenburg, gezworen landmeter, is te zien dat de Bergstraat ook een deel van de wijk was. De wijk werd begrensd door Herengracht en Singel. Ter hoogte van de Torensluis is de Jan Rodenpoortstoren in opstand weergegeven. De kaart is omgeven door een sieromlijsting met het wapen van Amsterdam en zes wapenschilden. Onderaan de titelcartouche, met links daarvan schaalstok, kompasroos en legenda. Reinier Vinkeles had hem gegraveerd.

Op nummer 8 is rond 1950 een houten gevelbord geplaatst met daarop afgebeeld de brandweerspuit van Jan van der Heijden. Medio de 18e eeuw was de brandweer met paarden en karren gevestigd op nummer 12. Op nummer 8 hadden de brandweerlieden hun slaapplaats.

Prostitutie en kleine ambachten

De straat was in de 17e eeuw een wat geïsoleerde straat van kleine ambachten en prostitutie en dat bleef ook zo in de eeuwen erna.

Simon Fokke (1712-1784) maakte twee afbeeldingen van de Bergstraat waarbij hij zichzelf op één op de stoep van zijn huis afbeeldde. De in 1712 in Amsterdam geboren Simon Fokke was een Nederlandse ontwerper, etser, graveur en toneelspeler. Hij werd een leerling van Jan Caspar Philips en werkte voornamelijk voor boekverkopers, voor wie hij, met veel enthousiasme, kleine, meestal oppervlakkige, portretten en tafereeltjes maakte. Hetzelfde moet gezegd worden van de vele tekeningen die hij heeft achtergelaten.

Gevelsteen boven de zijingang van huis aan het Singel

Tussen Bergstraat 4 en het huis op nummer 6 is een achteruitgang (van een pand aan het Singel. Daar is in 2018 een gevelsteen in aangebracht door de Vereniging Vrienden Amsterdamse Gevelstenen dankzij een bijdrage van de Stichting Heijmeijer van Heemstede. De gevelsteen heeft gezeten in nummer 6 maar dat pand werd in 1955 gesloopt. De geschiedenis van het huis gaat terug naar 1608, toen het huis en erf werd gekocht door korenmeter Jan Stevensz. Als teken van zijn beroep liet hij een gevelsteen met een korenmaat aanbrengen.

Het nieuwsbouwontwerp van Bergstraat 6 werd in 2012 getekend door architectenbureau Hund Falk. De commissie was gecharmeerd van het verhaal van de architect dat de voorgevel als het ware een ‘schaduw’ vormt van het oorspronkelijke pand en concludeerde dat er was gekozen voor een “juiste abstractie die correspondeerde met het gekozen concept”.

De architect scheef er zelf dit over: “Zowel qua afmeting als qua gevelindeling is het een weerspiegeling van de oorspronkelijke gevel. Een vlakke gevel geheel bekleed met een legering van koper en zink en vlakke zwarte kozijnen geven een abstracte weergave van deze oude Koorenmaat. Een eigentijdse vertaling van een gevel met klassieke verhoudingen”.