Amstel 266

Van moeder op zoon

In 1670 werd deze grond aan de Amstel (toen nog Binnen Amstel genoemd) uitgegeven door Burgemeesteren en Thesaurieëren van Amsterdam. De koper was Mattijs Janszn van Diemen, meester-huistimmerman, hij betaalde er f1620,– voor. Hij kocht in de buurt meerdere percelen. Hij liet er een huis op zetten, want als hij het perceel in 1674 weer verkoopt is het inclusief huis.

De nieuwe eigenaar is de grutter Jacob Jacobsz Verbent. In 1685 verkoopt diens zoon Adriaen het huis weer, hij erfde het van zijn vader. Jaco Jaersma is dan de nieuwe eigenaar. In 1688 gaat het huis over in de handen van Agneta van Keijssel, weduwe van Nicolaes Kerffbijl. Bij de boedelscheiding in 1697 erft haar zoon David Kerffbijl het huis, dat hij volgens de boeken in 1700 weer verkoopt.

Het was een kleintje en hij had de bijnaam Eendenhok

Agneta van Keijssel trouwde in 1669 te Amsterdam in de Nieuwe Kerk met Nicolaes Kerffbijl, van beroep verfverkoper. Nicolaes was gedoopt in Amsterdam in de Nieuwe Zijds kapel in 1649. Hij woonde aan de Binnen Amstel. In 1688 werd hij begraven in de Waalse kerk, bij avond, met fakkels, in een eigen graf, no.9.

Vanaf 1603 woonde zijn grootouders van vaders kant met hun kinderen in een ander Stadsherstel monument vlakbij, namelijk Paardenstraat 1. Zijn opa Jan Jansz Kerffbijl (Lagendijk, 1565-1633) was huistimmerman en houtkoper. De vader van zijn opa was ook houtkoper, en ook zijn opa van moeders kant had dat beroep.

Een oom van Nicolaes komen we tegen als vasthoudende eigenaar van het huisje waar de Cromhouts hun monumentale Cromhoutpanden, ook Stadsherstelmonumenten om heen moesten bouwen, omdat hij zijn huisje niet aan hen wilde verkopen. Waarschijnlijk is houtzaagmolen De Kerfbijl in de Zaanstreek naar deze vasthoudende houthandelaar genoemd. De houtzaagmolen was heel klein. Hij stond tussen andere grote houtzaagmolens, waardoor de molen heel nietig leek en de naam Eendenhok kreeg.

Link met Brazilië

Toen de katholieke Agneta van Keijssel trouwde met Nicolaes woonde ze aan de Geldersekade, ze werd begraven in 1694 in de Waalse Kerk. Oorspronkelijk komt Agneta’s familie van vaders en moeders kant uit Antwerpen. Maar Agneta is niet daar of in Amsterdam geboren, maar in 1648 in Recife, de hoofdstad van de Braziliaanse deelstaat Pernambuco.

Vanaf de 16e eeuw werd hier door de Portugezen suiker verbouwd op plantages door tot slaafgemaakten. De temperatuur en de grond waren zeer geschikt om daar suiker te verbouwen. In de jaren 1630-1654 was een groot deel van Brazilië onder Nederlands bewind (Nederlands-Brazilië). Het gezag werd uitgeoefend vanuit Recife, dat destijds Mauritsstad heette. Agneta’s vader David was vele jaren officier in Brazilië.

Hij trouwde in Recife in 1642 met de in Amsterdam geboren Clara van der Boogaert. Ze kregen tot in 1653 verschillende kinderen in Brazilië, in 1660 werden er kinderen in Amsterdam ingeschreven. Ze zijn dus waarschijnlijk nadat Portugal Brazilië weer terug veroverde, teruggegaan naar Amsterdam.

Ook blijkt dat de grootouders van Agneta moederskant; Joos Joosz van der Boogaert en Agnieta (Niesje) Selijns, in Brazilië hebben gewoond, want haar oma overleed daar in 1639. Maar waarom waren Agneta en haar familie in Brazilië?

Amsterdamse suikerbakkers

Dat er familie van Agneta in Brazilië woonde heeft waarschijnlijk te maken met de handel in suiker waar verschillende familieleden van de Van der Boogaerts én van de Van Keijssels bij betroken waren.

Agneta’s opa van vaders kant had twee broers; Gillis en David van Keijssel, die beide suikerbakkers waren. Zij rolden waarschijnlijk in het suikerbakkers vak via familie, die na 1586 de voormalige zeepziederij ‘De Gulde Molen’ aan het Damrak ombouwde tot suikerbakkerij. De koopmannen Gillis en David bouwden in 1718 een suikerbakkerij aan de Herengracht “De Vergulde Molen”.

Gewoonlijk betrok een kruidenier-koopman zijn producten zoals suiker uit Brazilië, via Antwerpen en Lissabon. Door de verovering van Portugal door de hertog van Alva in 1580, en Antwerpen door de hertog van Parma in 1585, veranderde de politiek-economische situatie drastisch. Er ontstond bij de kooplieden in het noorden een sterke behoefte om hun producten zelf uit de Oost en West te gaan halen. Dat deden ze zelf of door het oprichten van handelscompagnieën, zoals de Compagnie van Verre (1594), de VOC en de WIC. Familieleden van Agneta investeerde daar in, en waarschijnlijk waren ze daarom in Brazilië.

Van Nieuw- Nederland naar Brazilië

Ook via de moederskant van Agneta is er een link met deze suikerbakkersfamilie van vaderskant. Haar overgrootmoeder Clara is een zus van opa Jaques van der Keijssel en dus ook van de suikerbakkers Gillis en David.

En de zoon en schoondochter van Clara, Joost van der Boogaert en Niesje Selijns, grootouders van Agneta, zijn in Brazilië geweest. Tussen 1621 en 1635 hebben Niesje en Joost in Amsterdam verschillende kinderen laten dopen. In de tussentijd is Joost naar de Nieuw-Nederlanden koloniën geweest. (Nieuw-Nederland was voormalig Nederlands gebied aan de oostkust van de V.S.) Hij was betrokken bij de vroegste dagen van die koloniën (1624), de South of Delaware River in het bijzonder. Waarschijnlijk is hij eind augustus 1625 met het schip “Orangenboom” uit Nieuw-Nederland vertrokken naar Holland.

In 1637 is hij in Brazilië. Hij komt dan verschillende keren in de doopregisters voor als doopgetuige. Hij handelde toen waarschijnlijk in het Caribisch gebied. Zijn vrouw vergezelde hem kennelijk, aangezien zij ook “sponsor” was bij een doop in Brazilië in 1637. Niesje zou in 1639 in Brazilië overlijden. Sommige van hun kinderen trouwden en hadden gezinnen in Brazilië. Zo trouwde de moeder van Agnieta, Clara van den Boogaert daar ook.