Nieuwe oude geveltop voor Runstraat 4

Herplaatste top afkomstig van voormalige monumentenwerf Uilenburg

Stadsherstel restaureert momenteel het pand Runstraat 4. Op vrijdag 6 maart is hier een geveltop onthuld, die mogelijk afkomstig is van een voor de metroaanleg gesloopt huis in de Dijkstraat. De firma Snoep en Vermeer restaureerde de gevelbeïndiging en maakte deze passend voor de Runstraat. De top werd onthuld door Walther Schoonenberg, secretaris van de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad, en Nicky Dijkman, leerling-timmerman bij de aannemer, bouwbedrijf F.W. Onrust.

De geveltop is afkomstig van de inmiddels opgeheven werf van het toenmalige Bureau Monumentenzorg bij de Uilenburger Synagoge. Reeds in het jaar 2000 is deze gekocht door Stadsherstel om op Runstraat 4 te zetten. Doordat de huurder toen nog niet kon worden uitgeplaatst, heeft de restauratie enige jaren op zich laten wachten. Waar de nieuwe oude top vandaan komt is onzeker, maar op een schets die aanwezig is in het archief van Monumentenzorg staat de aantekening “afkomstig van Dijkstraat”. In de beeldbank van het Stadsarchief is helaas geen afbeelding te vinden waaruit dat zou blijken. Vooralsnog is dit het enige wat wij weten. Informatie over het object is dan ook zeer welkom.

Runstraat 4

Runstraat 4 is een van oorsprong 17e-eeuws pandje aan één van de negen straatjes in Amsterdam Centrum. Het was geheel verkrot en wordt nu door Stadsherstel van de ondergang gered. De gevel van het pand dateert uit midden van de 18e eeuw met een pui van rond 1800. Bij aanvang van de restauratie bezat het een 20ste-eeuwse geveltop met rollagen. Op een foto in de beeldbank van het Stadsarchief is te zien dat het huis in 1917 nog een eenvoudige 18e-eeuwse klokgevel heeft. De nu geplaatste top is een hals, omdat een klokgeveltop niet te vinden was op de monumentenwerf. Desondanks is het een qua bouwstijl en gevelbeeld passend exemplaar, die de latere vervlakking van de gevel weer te niet doet.

Herplaatsen van geveltoppen omstreden

Het herplaatsen van geveltoppen is omstreden binnen de monumentenzorg. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is tegen, omdat het geschiedvervalsing zou zijn en het de authenticiteit van het te ontvangen pand zou aantasten. Stadsherstel is het hier niet mee eens. Geveltoppen werden vroeger in de ateliers van de steenhouwers in serie gemaakt. Bouwers konden ter plekke een passend exemplaar voor hun in aanbouw zijnde huis uitzoeken. Dus, in feite zijn zij inwissel-baar. Reeds in de 17e en 18e eeuw werden toppen van gesloopte panden hergebruikt op andere huizen.

Het hergebruiken van toppen is de afgelopen decennia ook vele malen gebeurd – met goedvinden van de Rijksdienst – en het stadsbeeld is hier geweldig door verrijkt. Voor het aanzien van de stad is deze vorm van stadsherstel daarom zeer belangrijk. Walther Schoonenberg zet zich sinds jaar en dag in om historische geveltoppen van gesloopte panden teruggeplaatst te krijgen in de stad. Ook voor de top van Runstraat 4 heeft hij zich ingespannen. Het is dan ook passend dat hij het nieuwste oude exemplaar mocht onthullen.

Restauratie Runstraat 4

Voor de start van de werkzaamheden aan Runstraat 4 was al bekend dat het veel werk zou zijn om het restauratieplan van architect Thijs Kaas uit te voeren. Toch zaten er nog onaangename verrassingen in het pand. Zo begon als gevolg van het funderingswerk het achterhuis ernstig te bewegen, waardoor het van een noodconstructie moest worden voorzien. Daarnaast kwamen compleet verrotte balkeinden achter de betimmeringen tevoorschijn en werden alle balklagen daarom verstevigd of geheel vernieuwd. Ook werden de vloeren aangeheeld en de kapspanten in orde gemaakt. Sloop en herbouw zou goedkoper zijn geweest, maar met een monument moet dit natuurlijk als het enigzins kan, worden vermeden. Inmiddels is dankzij de inspanningen van bouwbedrijf Onrust het casco weer helemaal stevig en wordt er nu gewerkt aan de inbouw. Er komt één woning op de verdiepingen en op de begane grond een winkel.