Koffiebranderij terug in Surinaams pand van Stadsherstel

Dit tweede Stadsherstel Surinamemonument kwam in 2014 in bezit van Stadsherstel Suriname. Het was toen zwaar vervallen en had geen functie meer. Over het uit 1908 stammende gebouw is helaas niet veel bekend. Wél weten we dat er vroeger een koffiebranderij in zat. Dat wisten enkele oud-buurtbewoners te vertellen. Ze herinnerden zich nog dat ze als kinderen in de koffiebranderij kwamen.

Costerstraat

In 1903 kreeg de Costerstraat zijn naam, nadat de heer J.M.L. Coster dit verzocht. Coster is een Joodse naam; de Costers woonden generaties lang in Suriname. J.M.L. Coster was jarenlang voorzitter van het Hulp in nood- en Armenbestuur van de Nederlandsch-Israëlitische Gemeente, en was eigenaar van een zaagmolen in de wijk Combe (Paramaribo). De Costerstraat ligt net buiten de Unesco Werelderfgoedsite in de historische binnenstad van Paramaribo. De straat begint bij de brug over de Sommelsdijkse Kreek, als verlengde van de Jessurunstraat. De straat gaat over in de verlengde Mahonystraat.

Met een Surinaams balkon

Het houten huis uit 1908 is typisch Surinaams; met witte horizontale houten bekleding en een balkon. Balkons kwamen vanaf 1821 in de mode, dit was na de stadsbrand van 1821. De eerste huiseigenaar die na de brand zijn huis in de binnenstad liet herbouwen deed dit volgens een ontwerp van de jonge Surinaamse stadsarchitect Johan Voigt. Voigt had in Amerika gestudeerd, had gereisd en was bijzonder gecharmeerd van de bouwstijl in de staat Louisiana. Voigt ’s huis kreeg daarom een balkon, gedragen door zuilen.

Omstreeks 1835 waren alle huizen aan de Waterkant in Paramaribo herbouwd met een balkon, gedragen door zuilen of pilaren. Een woning met een balkon werd een statussymbool. Bij de gewonere huizen, zoals het huis aan de Costerstraat, zijn de stijlen van de balkons steeds vierkant met geprofileerde hoeken. Het basement -verbrede voetstuk – van de kolom is van steen en de consoles -driehoekige constructiedelen – zijn vaak mooi versierd.

Coffee Mama Koffiehuis

Op dit balkon is het in deze tijd heerlijk toeven met een lekkere kop koffie van Coffee Mama, of met een glas Portugese wijn die ze zelf importeren. Coffee Mama opent deze maand haar deuren en is elke dag van 7 tot 7 geopend. In het pand zijn ook prachtige koffiemachines en melkopschuimers te koop en ook wordt hier koffie gebrand. Eigenaresse van Coffee Mama is Daphne Breuker, en dat koffie een dierbaar product voor haar is blijkt wel uit het feit dat haar dochter op de verpakking van Coffee Mama staat.

Koffieplantages in Suriname

Koffie werd in de 17e eeuw populair in Nederland. In 1712 werden de eerste koffieplanten, opgekweekt in de botanische tuin in Amsterdam, in Suriname in de grond gebracht. De planten groeiden daar voorspoedig in de zeer vruchtbare grond. In 1718 werd met het schip “De Vrijheid” de eerste in Suriname geoogste koffie naar de Geoctrooieerde Sociëteit van Suriname in Amsterdam verzonden. Dat was het begin van de koffiecultuur in Suriname. In de piekjaren, rond 1775, werd er meer dan 10.000 ton groene koffiebonen per jaar uitgevoerd naar Nederland. In totaal zijn er 300 plantages geweest in Suriname waar Arabica koffie werd verbouwd. Vanaf 1810 daalde het aantal plantages flink, vooral door uitputting van de bodem, maar ook door de daling van de koffieprijzen op de internationale markt. Rond 1890 was het helemaal afgelopen. Liberia Koffie werd vanaf 1880 in Suriname geplant, tot aan 1974. Door ziekte in de plant en de dalende prijs voor de koffie stopte ook deze aanplanting. Robusta koffie kwam pas sinds 1978 naar Suriname, het wordt tot op de dag van vandaag op kleine schaal in Suriname verbouwd.

De beschermende Kofimama boom

Op de plantages werd vanaf circa 1840 gebruik gemaakt van schaduwbomen. Schaduwbomen gaven welkome schaduw aan de koffieplanten en vertraagden de achteruitgang van de vruchtbaarheid van de grond, waardoor de koffieplanten langer produceerden en ook de productie hoger was. De vlinderbloemachtige boom die in Suriname geplant werd, werd in Suriname de kofimama genoemd. En naar die bomen is Coffee Mama genoemd.

De Coffee Mama bonen

De koffie van Coffee Mama is een mélange van de Braziliaanse Arabica boon en de Surinaamse Robusta boon. En die bonen worden in de Costerstraat gebrand, vermalen en verpakt. Lokaal worden geen Arabica bonen geproduceerd, dat betekent dat ze geïmporteerd moeten worden. Eigenaresse Daphne Breuker bedacht daarom een plan met een duurzaam karakter: het planten van de Braziliaanse Arabica in Suriname. Samen met landbouwkundige Ken Doorson en tien landbouwers is onlangs een proefstation opgezet in Brokopondo, ten zuiden van Paramaribo. Ze gaan daar de eerste 200 Arabica koffieplantjes uit Brazilië planten. In eigen productie zal dan worden opgeschaald naar hopelijk 20 hectare voor verbouwing van Arabica planten in de komende 3 jaar. Naast de 10 landbouwers wordt er ook samengewerkt met een aantal vrouwen die op hun kostgrondjes de koffie verbouwen, het project van Daphne helpt hen om zodoende financieel zelfstandiger te worden.

“Ik hoop dat met dit project de landbouw in Suriname meer op gang komt en dat het hoop en inspiratie geeft”

Daphne Breuker

Duurzaam én goed voor de boeren

Wat reuze meevalt bij het telen van koffie, is dat er tussen de koffiebomen andere lichte gewassen – b.v. bananen en cacao – geplant kunnen worden. Dit betekent meer inkomsten voor de landbouwers. Ook zal het verbouwen op een duurzame manier gebeuren. Er zal een nieuwe techniek geïntroduceerd worden; bladbemesting. Doorson: “Dit is een innovatieve manier van bemesting, waarbij de grond gevrijwaard wordt van de schadelijke stoffen die gewoonlijk in mest aanwezig zijn. Hierdoor blijft het bodemleven intact. Micro-organismen stimuleren de groei en zorgen voor hoge productie. ”Op dit moment hebben tien telers belangstelling getoond voor dit proefproject” zegt Doorson, maar hij hoopt dat wanneer straks de productie daadwerkelijk op gang komt, meer boeren zich zullen melden.

Coffee Mama verkoop

Zowel in Paramaribo als in Amsterdam is nu een Coffee Mama locatie gerealiseerd. In de Costerstraat worden, behalve koffie en wijn uit Portugal, ook Surinaams/ Caraïbische snacks verkocht. Via de website van Coffee Mama kan de koffie online besteld worden in Suriname en in Nederland. www.coffeemamaparamaribo.com

Ook is de koffie te verkrijgen tijdens de komende Surinaamse lezingen, en het gehele jaar door in het Stadsherstel Winkeltje.