Het hoogste punt | een hoogtepunt
Het hoogste punt | een hoogtepunt
Het is even na drieën. Een vrouw en een meisje klimmen de steiger op, richting het dak. Het zijn moeder en dochter op weg naar een feestje. De buren én overburen van ons Amsterdamse restauratieproject Rapenburg/Foeliedwarsstraat. Dat is niet niks qua overlast, ook al probeert het bouwteam het lawaai zo veel mogelijk te beperken. Maar áls er dan iets te vieren is -zoals nu het hoogste punt van de bouw- dan horen zij er zeker bij. Net als pannenbier en een kapfooi voor de werklui. Ook een schuchter zonnetje ontbreekt niet.
Tekst Monique Hollenkamp
Tijd voor een feestje
Het regent niet op het moment suprême. Dat heeft het hiervoor wel gedaan. Straaltjes water sijpelen als stille getuigen hier en daar langs de dakplaten op een hoofd, neus of jas van een gast. Zodra het feestje begint schijnt de zon. De kratten met frisdrank, bier, nootjes en chips hebben ongetwijfeld een andere weg naar de top afgelegd dan het bezoek. Dat klimt met platte, makkelijke schoenen aan (hakken en rokjes zijn niet toegestaan op de steiger) plus de facultatieve helm op het hoofd naar boven. ‘Betreden van de bouwplaats is op eigen risico’ stond in de uitnodiging.
Een hoogste punt bereiken betekent een feestje voor het bouwteam en genodigden. Bij ons Amsterdamse restauratieproject Rapenburg/Foeliedwarsstraat was het in december zover. We vierden het hoogste punt in twee shifts. Eerst met zo’n dertig bij de bouw betrokken mensen en daarna nog een keer met achttien collega’s en Vrienden. Je kunt nu eenmaal niet met zijn allen tegelijk op de steiger.
Plannen, slopen, funderen en restaureren
Dat is ongeveer de volgorde waarin wordt gewerkt bij een restauratieproject, waarbij het slopen tot een minimum wordt beperkt. Alleen niet authentieke delen ondergaan dat lot. Het hoogste punt is op dat moment nog ver weg.
De panden lagen er verlaten en verwaarloosd bij in dit Amsterdamse rafelrandje toen Stadsherstel ze kocht. Dat bleef ook nog een tijdje zo tijdens de planningsfase. Bij de start van het restauratieproject worden de panden gepeld, een proces waarbij je bekijkt wat nog bruikbaar is. Het slopen van al het andere uit de panden is een volgend stadium. De afbraak zogezegd.
In beide stadia is het goed kijken en afwegen; wat is de werkelijke staat van het pand (balken, muren, kappen) achter later aangebrachte betimmeringen, plafonds en voorzetwanden. En hoeveel historisch materiaal haal je weg om dat goed te kunnen vaststellen? Destructief onderzoek noemen we dat.
Funderingsherstel is het volgende station; vaak noodzaak bij panden die honderd jaar of langer staan op dezelfde palen.
En dan, ja dan is het eindelijk tijd voor de opbouw. Voor het bedenken van oplossingen voor nieuwe verassingen, voor het boetseren aan de creatie. Aan projectleiders is dat goed te merken. Ze zijn in hun element bij het opbouwende werk. Restaureren is hun vak en eindelijk kunnen ze daarmee beginnen. Rekening houdend met eindeloos veel details. Ze zullen de panden zo goed mogelijk terugbrengen in de staat waarin ze werden aantroffen, met behoud en hergebruik van zo veel mogelijk originele onderdelen.
Pannenbier en kapfooi: een goed gebruik
De restauratie van de Foeliepanden heeft een laagste én een hoogste punt bereikt. De kelder van Rapenburg 93 is gestort en de dakplaten van de panden aan de Foeliedwarsstraat zijn aangebracht. Het is een goed gebruik om bij dit bijzondere moment stil te staan en gezamenlijk een toost uit te brengen met een pannenbiertje en het overhandigen van de kapfooi aan het bouwteam. Echt een hoogtepunt in het proces. Projectleider Ruth van der Puijl neemt samen met collega Paul Morel de honneurs waar. Die laatste geeft een inspirerende toelichting op de historie van en de plannen voor dit Joods erfgoed, waarna het gezelschap aan het bier kan.
|
Pannenbier is een term uit de bouw en wordt gedronken wanneer het hoogste punt van een gebouw is bereikt en de eerste pannen zijn gelegd. Volgens de traditie gaat de vlag dan uit en trakteert de opdrachtgever op bier en geeft een kapfooi aan de bouwers. Wordt er geen pannenbier geschonken en geen kapfooi gegeven dan gaat een bezem in plaats van een vlag in de nok. |
Het is vijf uur en de zon heeft besloten dat het mooi geweest is. Vlak na het toosten verdwijnt ze achter tegenoverliggende gevels. Moeder en dochter gaan nog op de foto en dan op weg naar beneden. Daar, in de bouwkeet, wacht hen wat warms. Soep, Amsterdamse gehaktballen en wat meer. Over een paar maanden zal ik ze opzoeken. Als ik schrijf over de vroegste Joodse bewoners, over oud-bewoners en over de buren. Tegen die tijd is het nog een paar maandjes doorbijten naar de oplevering van de vijf panden met in totaal vijftien woningen. Maar ook daarover een volgende keer.
Dit was deel 11 uit de serie artikelen IN HET SPOOR VAN AMSTERDAMSE RESTAURATIEPROJECTEN. Een reeks artikelen over de restauratieprojecten Foeliedwarsstraat 40-52, Rapenburg 93 en Geldersekade 15 van Stadsherstel Amsterdam.
VORIGE ARTIKELEN IN DEZE SERIE
VOLGENDE KEER
Van hoogste en hoogtepunt naar een diepste punt, maar zeker geen dieptepunt. Volgende keer gaan we op zoek naar de fundering van een nieuw restauratieproject, Oudezijds Voorburgwal 61. Een project volop in de voorbereidingsfase, een stadium dat in tijd nog voor de planning van de restauratie ligt.
MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR
En donateurs van Stadsherstel.
Architect: Rappange & Partners Architecten BV
Bouwdirectie: Bureau Delfgou architectuur en monumenten
Constructeur: Duyts Bouwconstructies B.V.
Aannemer: Bouwbedrijf van den Engel b.v.