Olympiahuisje

Hier werden de Olympiadezegels verkocht

In 1926 kreeg architect Wils de opdracht om de verschillende gebouwen van het complex voor de Olympische Spelen van 1928 te ontwerpen. Hij bouwde naast het welbekende stadion ook een schermzaal, een gebouw voor krachtsport, een zwemcomplex en een restaurant. Deze laatste bouwwerken zijn allemaal afgebroken.

Aan de noordzijde van het Stadionplein ontwierp hij ook het zogenaamde Olympiahuisje. Het was ontworpen als tijdelijk postkantoortje voor de deelnemers en de bezoekers van de Olympische Spelen. Ter gelegenheid van de Spelen werden van 27 maart tot en met 15 september 1928 de zogenaamde Olympiadezegels uitgegeven. Deze werden hier verkocht en afgestempeld met een speciaal stempel.

Tijdens de bouw was er al rekening gehouden met deze tijdelijke functie; na de spelen kon het huisje dan een woonbestemming krijgen.

Na de Olympische Spelen van 1928 werd het huisje gebruikt om bij sportwedstrijden de radio-uitzendingen in te maken. Het werd ook bewoond, door de hoofdopzichter van de terreinen. Na de oorlog was dit Chris Berger met zijn gezin. Chris was mede wereldrecordhouder op de 100 meter hardlopen in 1934. Ook heeft hij aan internationale wedstrijden meegedaan in het Olympisch Stadion. Zijn dochter Elles Berger werd bekend als stadionspeaker en later als televisiepresentatrice.

Het bestaande stadion zou eerst aangepast worden

Het Olympisch Stadion is verreweg het bekendste werk van Jan Wils (1891-1972). Wils gold vooral tussen de twee oorlogen in als een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de moderne architectuur. Wils had een heel eigen stijl, die naast de architectuur van Frank Lloyd Wright en beweging De Stijl van Piet Mondriaan en Theo van Doesburg, geïnspireerd was door de Amsterdamse School. Zijn gebouwen zijn strak van vorm door de nadruk op horizontale en verticale lijnen, maar tegelijkertijd levendig en organisch.

Gebouwen uit de Amsterdamse Schoolperiode zijn met name grote (sociale) woningbouwprojecten, scholen en enkele utilitaire werken. De grootste concentratie van Amsterdamse Schoolgebouwen staat in Amsterdam, zoals het Plan Zuid naar ontwerp van Berlage. Het Stadionplein is een plein in Amsterdam-Zuid, dat in de jaren 1920-1930 werd aangelegd op het kruispunt van Stadionweg en Amstelveenseweg, om het autoverkeer naar het terrein van de Olympische Zomerspelen 1928 in Amsterdam beter te kunnen beheersen.

Het ligt ook op de grens van het “Plan Zuid” van H.P. Berlage. Ter hoogte van de huidige Jason- en Argonautenstraat stond al een ander stadion, namelijk dat van Architect Harry Elte. Eerst was het de bedoeling dat Jan Wils dít bestaande stadion zou aanpassen.

De architect won een gouden medaille

Maar het bestaande gebouw werd niet aangepast; dankzij nieuw beschikbaar gekomen bouwgelden kon er een heel nieuw “Olympisch” stadion gebouwd worden, dat het gebouw van Elte ging vervangen. Jan Wils ontwierp ook de andere gebouwen van dit nieuwe stadioncomplex, zoals dus ons Olympiahuisje.

Het huisje is een voorbeeld van de zakelijk-expressionistische stijl die consequent is toegepast bij de bouw van het Olympisch Stadion. Zowel in het steile, met pannen gedekte dak als in de ramen en laddervensters zijn kenmerken van de Stijl beweging en van de Amsterdamse School te herkennen. Zoals in de gebruikte laddervensters, dit venstertype heeft een onderverdeling van roeden die doet denken aan de sporten van een ladder.

Wils heeft zich met zijn keuze voor baksteen voor de gevels ook enigszins aangesloten bij de Amsterdamse schoolbebouwing in de omgeving. De in- en uitspringende kubische bouwvolumes geven een gevelbeeld met één tot twee bouwlagen onder een samenstel van platte daken en het met zwarte pannen gedekte steile lessenaarsdak aan de Westzijde.

De gevels zijn zeer verschillend ingedeeld en naderhand ook deels gewijzigd. Aan de zuidoostzijde op de verdieping zit een rechthoekige loggia. Met het ontwerp voor het Olympisch stadion won Wils een gouden Olympische medaille op het onderdeel kunstcompetitie.

Het Olympisch Stadion na 1928

Het stadion was na 1928 het thuisstadion van Blauw-Wit, DWS en het in 1982 opgeheven FC Amsterdam, en was tot de opening van de Amsterdam Arena in 1996 vaak het stadion voor Europese thuiswedstrijden van AFC Ajax. Daarnaast koos Ajax er regelmatig voor om Eredivisie topwedstrijden als tegen Feyenoord en PSV in het Olympisch Stadion te spelen, evenals thuiswedstrijden waarin de ploeg het landskampioenschap kon veroveren.

Na 1937 werd het Stadion nog aanzienlijk uitgebreid naar ontwerp van Wils en was het onder meer in gebruik voor belangrijke voetbalwedstrijden en als thuisstadion van FC Amsterdam.

In de jaren 80 van de vorige eeuw stond het Olympisch Stadion op de nominatie gesloopt te worden. Onder de bezielende leiding van Piet Kranenberg werd deze aanstaande sloop gedwarsboomd en een restauratieplan gerealiseerd. Piet Kranenburg was oud-directeur van onder meer Amstelbier, Heinekenbier en VVV Amsterdam en begon zijn strijd om dit stadion te behouden in 1985. Hij heeft zich ingespannen om fondsen te werven voor de renovatie van het stadion, zodat dit in de oorspronkelijke staat van 1928 hersteld kon worden. Maar helaas was het voormalige postkantoortje nog niet gered.

Sloopvergunning van het portierhuisje was al afgegeven

Ons huisje was tegelijkertijd met het Olympisch Stadion Rijksmonument geworden, maar in 2000 moest het plaatsmaken voor nieuwbouwwoningen in het Olympisch Kwartier en dus worden gesloopt. Een sloopvergunning werd aangevraagd en afgegeven! Hiertegen verzette zich een aantal actieve Amsterdammers en zij richtten de Stichting Olympia Sirene (SOS) op.

Ook prominenten waaronder Johan Cruijff, Ed van Thijn, Frank Rijkaard en John de Mol zetten zich in voor het behoud van huisje. Het bestuur van Stadsdeel Oud Zuid stelde zich op het standpunt dat het huisje gedemonteerd zou moeten worden en elders opgebouwd. SOS meende daarentegen dat hiermee zeer veel van het karakter van het huisje verloren zou gaan, dus streed voor verplaatsing van het huisje. Zij vroeg een vergunning aan voor een verplaatsing van enige tientallen meters, richting de Citroën garage. Deze tijdelijke vergunning werd verleend.

We konden buiten de oorspronkelijke kleuren terugbrengen

Pas in mei 2006 kon begonnen worden met de voorbereidingen van de restauratie. Omdat nog niet zeker was dat het huisje op de huidige plek kon blijven staan en de subsidiebeschikking maar niet binnenkwam konden we niet gelijk beginnen. Er waren namelijk nog plannen om een tunnelbaktracé te maken ten behoeve van het verkeer richting de westelijke ringweg. Voor de aanleg hiervan zou het huisje wellicht nóg een keer verplaatst moeten worden. Pas nadat was vastgesteld dat het op deze plek kon blijven staan, werd het door het stadsdeel in erfpacht uitgegeven en kon de restauratie beginnen.

Ten behoeve van de verplaatsing in 2002 was al een nieuwe betonvloer onder het huisje gemaakt met sparingen waardoor de funderingspalen konden worden geheid. Dit was één van de eerste handelingen in het restauratieproces.

Ook is er bouwhistorisch onderzoek uitgevoerd zodat we zo goed mogelijk de oorspronkelijke detaillering die miste, konden reconstrueren. Door kleurenonderzoek konden we de oorspronkelijke kleuren zoveel mogelijk benaderen. Grappig was dat we erachter kwamen dat de voormalige publieksruimte met loketten oorspronkelijk kanariegeel was. Ook kreeg het metselwerk weer haar oorspronkelijke verdiepte voeg terug. Die was daarvoor vanwege wateroverlast platvol gemaakt.

Op 23 april 2007 werd het Portierhuisje feestelijk geopend. Het kreeg weer een publieke functie. De indeling van het huisje is daarvoor in beperkte mate aangepast, zodat het optimaal bruikbaar is voor zowel een kantoor als voor het houden van bijeenkomsten zoals buurt- en bedrijfsfeestjes, trouwen, dineren en trainingen. Ook zijn er escaperooms gemaakt in het huisje.

Zie voor meer informatie daarover www.hetportiershuisje.nl