Rusland 5

Maar later ook genaamd “Den Olijfbergh” en “Den Bergh Tabor”

Dit huis is meerdere malen aan de buitenzijde van gedaante verwisseld. Het was tot 1564 één van de huurhuisjes die behoorden tot het Sint Ursula ofwel het Elfduizend Maagden Klooster. In dat jaar kocht Antonis Janszn, met beroep tafellakenwerker, het huis van broeder Michiel van Riemsdijck, pater Geertruyt Pieters en mater Anna Foppen, procuratrix van het convent. Toen de familie van Antonis het huis in 1622 verkocht, was het genaamd “De Swarte Pot”. In de akte werd het verkochte nog steeds beschreven als huis en erf.

Maar als in 1639 de kleermaker Jacob Janszn het huis koopt, is er sprake van ‘twee woningen onder één dak’, in ‘de Gouden Wapenringh’. En in 1691 word er gesproken over ‘twee huizen onder één dak’: het 2e en 3e huis achter het hoekpand. Eigenaar wordt dan Jan Aertsen van den Bergh, beroep meester timmerman, die waarschijnlijk de huizen verbouwt. Want in 1693, als hij de huizen weer verkoopt is er sprake van ‘twee huizen’ en wordt niet meer vermeld dat die onder één dak gelegen zijn. De huizen hebben dan ook elk een eigen naam, met daarin een herinnering aan de oud-eigenaar Van den Bergh: “Den Olijffbergh” en “Den Bergh Tabor”.

Ingenhoes & Zn., Wed. H.W., Meubelmakers en Behangers

Op een foto van rond 1900 zijn de twee afzonderlijke huizen nog te zien. De begane grond was toen in gebruik door de firma Ingenhoes. Zij zouden in totaal 106 jaar hun bedrijf runnen op het Rusland; van 1848 tot 1915 in het pand Rusland 5, met twee geweldige spiegelruiten, en daarna ook nog in de panden Rusland 3 en in het hoekpand, nu bekend onder de naam Oudezijds Achterburgwal 199. Op een oude foto van begin 1900 is op nummer 5 nog een grote reclame voor de meubelmakerij te zien.

Het hoekpand was van de gemeente, maar de buurpanden Rusland 3 en 5 waren eigendom van Ingenhoes zelf. Ook verscheidene andere panden in deze straat waren in zijn bezit, terwijl de firma Ingenhoes hun fabriek in de Agnietenstraat had. De Behangersafdeling zat aan de burgwal, naast het hoekhuis.

De firma Ingenhoes liet in 1928 een nieuwe pui ontwerpen voor de 4 panden. De oorspronkelijke puien werden niet in hun geheel weggehaald, maar de pui, ontworpen in de stijl die nu “Amsterdamse School” genoemd wordt, werd als het ware als een hoes om de oude constructieonderdelen heen ontworpen. Aan de buitenkant zie je het niet, maar binnen is het wel zichtbaar. Waarschijnlijk werd voor deze oplossing gekozen om de kosten zo laag mogelijk te houden. In 1954 koos de nieuwe generatie van de familie Ingenhoes voor opheffing van hun zaak, omdat een opvolger in de dagen van massaproductie, uniformiteit en vervlakking onvindbaar was.

Klanten als Artis en de Groote Club

Hendrik Wïjnand Ingenhoes (1823-1880) afkomstig uit Tiel was een meubelmaker. Hij was in 1850 getrouwd met E.C. Balthazar uit Amsterdam; hun beide vaders waren schoenmakers. Zij kregen negen zonen en een dochter. Ze waren Nederlands – of Waals- Hervormd.

Hij had een behangerij en beddenmakerij, leverde gordijnen, tapijten, linoleum, maar deed ook onderhoud en betimmeringen. Na het overlijden van Hendrik Wijnand in 1880 ging zijn weduwe samenwerken met haar zoon J.F.H. Ingenhoes, die ook enige tijd in Parijs werkte. Haar andere zoon, A.H. Ingenhoes, had bij het overlijden van zijn vader in 1880 nog een eigen zaak als behanger, matrassen en beddenmaker. Vanaf 1892 werd Ingenhoes hofleverancier. In 1914 kwam ook C.P.L.H. Ingenhoes in de zaak; in 1915 gevolgd door diens zonen Lambertus en Jan Franciscus.

Ze hadden verschillende aanzienlijke klanten zoals de Dierentuin Artis. Het aquarium daar werd belegd met lopers en Perzische tapijten; voor de Artis bibliotheek werden gordijnen geleverd, etc. Maar de firma Ingenhoes leverde ook meubilair voor de inrichting van het Amsterdamse Stadhuis, de Nederlandsche Bank, de Rijksverzekeringsbank en tal van particuliere bankgebouwen. Dat Ingenhoes zich niet tot het leveren van meubilair beperkte, bewijzen nog steeds de monumentale deuren van het zakenpand ‘de Groote Club’ aan de Dam 16, op de hoek met de Kalverstraat. Van 1872 tot 1976 was dit een herensociëteit. Ingenhoes ontwierp voor hen ook de Amsterdamse school boekenkasten.

Doopskapel naast ons pand

Naast ons pand zat een gildegebouw, dat in 1815 opgeheven werd en er verrees toen een kerk: de Rooms Katholieke kerk De Ster (ook wel De Star of Het Spinnetje genoemd) die in de loop van de 20e eeuw hetzelfde lot onderging als vele andere kerken in het centrum van de stad. Ze raakten ontvolkt omdat de bewoners naar de nieuwe stadswijken trokken. In 1929 was de laatste dienst, waarna de kerk in 1955 werd afgebroken.

In 1986 kreeg Boparai Architecten de opdracht om op deze plek een vijfsterrenhotel, Het SAS-hotel, met ongeveer 250 kamers te bouwen. Een aantal 18e eeuwse koopmanshuizen, een voormalige papierfabriek en een 19e-eeuwse pastorie dienden in moderne architectuur samengevoegd te worden tot een chic hotel. Er kwam een ondergrondse verbinding van 7 meter breed tussen het noordelijk en zuidelijk deel van de straat. In de nieuwe noordgevel is de entree geplaatst, die leidt naar een binnenplein.

Dit mediterraan aandoende plein is geheel overkapt, als atrium. In één van de monumentale panden die direct door het atrium wordt ontsloten is de Amsterdamse gezelligheid naar binnen gehaald door de bar als een typisch bruin café in te richten.