Oudezijds Achterburgwal 156

In deze buurt was voor de gewone burger niets te beleven

Oudezijds Achterburgwal 156 ligt ter hoogte van brug 215, de Paulusbroedersluis. Deze naam herinnert aan de middeleeuwen toen dit de oostelijke stadsgrens vormde en hier veel kloosters gevestigd waren, waaronder het Paulusbroedersklooster. De kapel van dit klooster, de huidige Waalse Kerk werd hier in 1415 gevestigd en is samen met de Agnietenkapel, de laatste oorspronkelijk middeleeuwse kloosterkapel in Amsterdam.

Dat zich juist hier zoveel kloosters bevonden was geen toeval: de bodem was er zo moerassig dat alleen na ophoging een normaal grondgebruik mogelijk zou zijn, maar daarvoor ontbrak het de stad aan geld. De kloosters waren ruim opgezette en afgesloten complexen met blinde gevels aan de straatzijde en muren rondom de tuinen, boomgaarden en bleekvelden. De gewone burger had hier weinig te zoeken en de kloosterlingen leidden vlakbij de drukte van de stad een teruggetrokken leven aan de ‘stille zijde’.

Maar eind 15e eeuw liep de belangstelling voor het kloosterleven terug, evenals de giften en legaten. Voor extra inkomsten werden aan de randen van de kloosterterreinen woningen gebouwd en verhuurd. Tijdens de Alteratie in 1578 werden de kloosters onteigend en de kloosterlingen de stad uitgezet. Door de groeiende welvaart en bevolking vonden de vrijgekomen terreinen snel een nieuwe bestemming als woon- en werkruimte.

Van deze Joodse familie is geen Nederlandse afstammeling over

Als in 1845 de Pruisische regering alle Joden op haar grondgebied verplicht tot het voeren van een achternaam, kiest de 60-jarige Samson Nathan voor Eisendrath, dat de kracht van ijzer combineert met de ‘draad’ die de familie bijeenhoudt. Een unieke naam: nergens ter wereld bevond zich een tweede familie Eisendrath. Alle achttien kinderen van Samson Nathan en zijn vrouw Julia emigreren van Westfalen naar Chicago, op één zoon na: de oudste zoon Baruch die boekhandelaar in Amsterdam wordt, aan de Oudezijds Achterburgwal 153.

Baruch Samson heeft ook een vruchtbaar huwelijk. Zijn vrouw Eva Abraham Witmondt schenkt hem negen kinderen, waaronder Hermann (‘Henri’) Eisendrath (1852-1922).

Eerst probeert Herman zoals vele van zijn familieleden kennelijk zijn geluk uit in Chicago, maar voor 1874 keert hij terug. In 1876 trouwt hij met Henriette Rosenthal en het stel verhuist naar ons pand op nummer 156, waar ze tot 1880 zullen wonen en waar ook hij een boekhandel heeft, net als zijn inmiddels al overleden vader. Het echtpaar krijgt samen geen kinderen en verhuist later naar het Rokin.

Het vergaat de Nederlandse familietak niet goed, de laatste nakomelingen van de Duitse stamvader worden vermoord tijdens de Tweede Wereldoorlog en zo is er een eeuw na de introductie van deze zo symbolische familienaam in heel Nederland geen één Eisendrath meer over.

Dankzij decennia lang gebruik als antiquariaat was er aan het interieur van het pand niets gewijzigd. Het bleek dan ook een bijzonder eind 19e-eeuws interieur te bezitten.

Alles wat aan houten betimmeringen, staand werk en lambriseringen kon worden behouden – en dat was nogal wat! – is behouden. De brandscheiding tussen de winkel op de begane grond en de woning op de verdieping werd in de bestaande houten betimmering verwerkt. Op een verdieping kon een deel van de wandbetimmering niet worden gerestaureerd. De houten vloeren zijn zichtbaar gebleven, behalve die op de eerste verdieping die de scheiding vormt tussen de woning en de winkel. Het houten plafond in de winkel is volledig in tact gelaten (teruggebracht). In de kap troffen we een muurschildering aan die waarschijnlijk uit de jaren 50/60 stamt en gerekend kan worden tot de Cobra stroming. Het is behouden, wel hebben we er een kaasdoek voor gespannen. Zo hebben de bewoners de keuze of ze het zichtbaar in hun interieur willen.

Vooral schilder en stukadoor hebben binnen een geweldige klus geklaard. Aan de buitenzijde heeft het herstel zich voornamelijk beperkt tot het nalopen van de verankering van de gevel en het herstel van de stoeppartij. Natuursteenbedrijf Snoep en Vermeer heeft een huzarenstukje uitgevoerd om met oude fragmenten deze zo typerende ingangspartij weer te herstellen.

We zijn ‘over the moon’ met deze locatie

In het souterrain zit LOS Empowerment. Met behulp van Mindful Boxing™ maken zij mensen bewust van hun fysieke en mentale krachten en hoe deze in te zetten om gezond en gelukkig te worden en blijven.
Marjolein Velkers vertelt het bijzondere familieverhaal:

“Mijn broer Wouter en zijn vriendin Nicole hebben het immense geluk gehad om Oudezijds Achterburgwal 156 te huren. Hij was ‘over the moon’ toen hij het goede nieuws hoorde en is dat eigenlijk nog steeds, want: verliefd op de stad èn op dit pand dat zoveel historie heeft. Mijn tweelingzusje Mirthe en ik kregen de kans om ons in het souterrain te vestigen met ons bedrijf.

We hebben de ruimte zo ingericht dat die bruikbaar is als kantoor – waar we de noodzakelijke administratie doen en nieuwe plannen bedenken – en huiskamer, maar ook als ruimte om LOS te gaan tijdens onze trainingen (tot 4 personen). De ruimte delen we bovendien met onze ouders Tom en René, die hier hun creatieve ideeën uitwerken.

Wij koesteren deze mooie plek, voelen ons er echt thuis. Genieten doen we ook van koffie in de deuropening en daarbij leuke gesprekken met voorbijgangers. Het is een knusse plek geworden die wij delen met familie, iets wat wij samen nooit zullen vergeten.”

In coronatijd maakte LOS Empowerment dit promotiefilmpje waarin ook ons pand een glansrol speelt. Bekijk het filmpje HIER.

Bezoek de website: LOS Empowerment

Jongeren enthousiasmeren voor ons erfgoed

Tijdens de restauratie maakte dit pand onderdeel uit van een bliksemstage van een 2e klas Theoretische Leerweg van het ‘Over-Y College’. Tijdens deze stage kregen de jongeren praktische informatie over de verschillende beroepen in de bouwwereld en uitleg over wat er zoal bij een grote restauratie komt kijken: hoe verander je een bouwval in een prachtig bewoonbaar pand en wie werken daar allemaal aan mee?

De tien leerlingen kregen een rondleiding in het pand aan de Oudezijds Achterburgwal 156, waar ze meer te horen kregen over de historie van het pand en het werk van de uitvoerder ter plaatse.

Deze kennismakingsstage werd georganiseerd op initiatief van JINC, een maatschappelijke organisatie die jongeren op weg naar werk helpt en in samenwerking met Leerbedrijf Intersell. Bij Stadsherstel vinden we het heel belangrijk dat het restauratieambacht blijft voortbestaan. Daarom worden al onze restauratieprojecten ook uitgevoerd als leerlingbouwplaats en deze bliksemstage was een mooie kans voor ons om jongeren te betrekken. Zowel bij het werk in deze prachtige sector, als bij ons gebouwd erfgoed en het belang om dat te behouden in meer algemene zin. Immers, hoe enthousiaster ook de jongere generaties hierover zijn, hoe groter de kans dat we ervan kunnen blijven genieten.