Kosterij Parkkerk

De boekhandelaar liet meerdere huizen bouwen

De Parkkerk is gebouwd aan het eind van een voormalig landelijk zijpad van de eeuwenoude Overtoomseweg, die oorspronkelijk Heiligeweg heette. De naam van dit pad werd in de loop der tijd enkele malen gewijzigd. Pas aan het einde van de 19e eeuw is het pad verbreed tot de straat die we nu kennen als het zuidelijke deel van de Gerard Brandtstraat. Maar eerst stond hier een villa en de straat werd toen genoemd naar de eigenaar van de villa, Hendrik Gustavus Koster HGzn. Koster werd in 1828 in Amsterdam geboren en was, net als zijn vader, boekhandelaar. Hij bouwde verschillende panden in de stad, zoals Gerard Brandtstraat 10-22.

De villa met tuin, omheining en aanlegsteiger aan de zijde van het Vondelpark werd in 1880 ontworpen door de architect Yme Bijvoets als woonhuis voor Koster. Koster had de grond in 1877 op een veiling van de gemeente Nieuwer-Amstel gekocht. In januari 1899 verkochten zijn weduwe en zoon het perceel met opstallen aan de commissionair Johannes Wilhelm Marx. Deze betaalde er 20.000 gulden voor. In 1915 verkocht Marx op zijn beurt de villa voor 34.000 gulden aan predikant Arend van Dijken en handelsreiziger Johannes Arends, respectievelijk “voorzitter en scriba van de kerkeraad der Gereformeerde Kerk van Overtoom te Amsterdam”, aldus de notariële akte.

Yme Bijvoets Gzn.

Yme Bijvoets werd geboren op 2 september 1837 in Wymbritseradeel (Fr.). Hij was een zoon van schilder en glazenmaker Gerardus Adrianus Bijvoets en Dieuwke Ymes Pietersma. Yme Bijvoets Gzn. vestigde zich in 1866 als bouwkundige in Amsterdam. Daar hield hij zich de eerste tien jaar voornamelijk bezig met verbouwingen en het ontwerpen van nieuwe voorgevels en winkelpuien. Na 1875 ontstond een scala aan ontwerpen voor herenhuizen, villa’s en zelfs theaters, fabrieken en kerken voor particulieren of instellingen, zowel binnen Amsterdam als daarbuiten.

Twee opmerkelijke panden van zijn hand in Amsterdam zijn het gebouw Mercurius (ook bekend als Passage Central), dat in 1883 gereed kwam aan de Prins Hendrikkade en doorloopt tot de Nieuwendijk. In dit hoge pand zat in de beginperiode een hotel met een winkelpromenade op de begane grond. Aan het einde van de vorige eeuw kreeg het landelijke bekendheid toen het werd ingericht als bezinnings- en activiteitencentrum Oibibio.

Het tweede is het hoekpand aan de De Ruijterkade – nummer 105-106 – vlak naast het Centraal Station; een rijk versierde gevelwand met aan de onderzijde van de imposante erkerpartij reliëfs van het beeldhouwersatelier Van den Bossche en Crevels.

Ernst Adolph Christiaan Roest

De architect die werd aangezocht voor de bouw van de kerk was het lidmaat Ernst Adolph Christiaan Roest (1875-1934), woonachtig in de Nicolaas Maesstraat 88. Roest werd geboren als zoon van een commissionair in effecten. Hij volgde de lagere ambachtsschool en was vervolgens werkzaam in de bouw. Hij werd verder opgeleid door de architecten H.P. Berlage en W. Kromhout en werkte zich op tot opzichter-tekenaar. In 1898 vestigde Roest zich als zelfstandig architect in Amsterdam. Naast zijn werkzaamheden als architect was hij enkele jaren leraar aan de avondtekenschool ‘Patrimonium’.

Voor de gereformeerde gemeente bekleedde Roest diverse functies. Zo was hij secretaris van de Vereeniging van Gereformeerde Scholen te Amsterdam en van de Christelijke Schoolvereniging te Amsterdam-Zuid, en bestuurslid van de School met den Bijbel te Sloten en Overtoom. In opdracht van deze verenigingen heeft hij diverse scholen ontworpen, zoals het huidige Sweelinck College. Ook was hij tot de bouw van de Parkkerk voorzitter van de Commissie van Beheer van de Gereformeerde Kerk Amsterdam-Zuid.

Roest heeft naast de Parkkerk nog een gereformeerd bedehuis gebouwd: de Bethelkerk aan de Vasco da Gamastraat, die in 1929 in gebruik werd genomen. Verder ontwierp hij villa’s, herenhuizen en arbeiderswoningen, evenals utiliteitsgebouwen zoals fabrieken en garages. Hij werkte veel in zijn eigen omgeving, het geannexeerde deel van Nieuwer-Amstel.

De kerk met kosterij is in 1918 gebouwd op de hoek van de Gerard Brandtstraat en het Vondelpark. Het gebouw is uitgevoerd in een voornamelijk late eclectische stijl met renaissancistische en deels ook romaanse en gotische elementen, naar ontwerp van E.A.C. Roest, in opdracht van de Hervormde Gemeente Amsterdam.

De voorgevel van de kosterij is integraal verwerkt en dient als overgang tussen de huizen in de Gerard Brandtstraat en de kerk. Op Eerste Kerstdag 1918 werd de kerk in gebruik genomen.