Kalkmarkt 10

Het huis blijft bijna 135 jaar in dezelfde familie

Het Waalseiland is ontstaan toen in 1644 werd besloten een deel van de aanslibbende Oude Waal op te hogen. De Waal, een afgeschermde plek waar schepen een veilige ligplaats konden vinden, werd verplaatst naar de westelijke zijde van de stad en op het nieuw aangeplempte eiland werden vrijwel in één bouwstroom de huizen aan de Binnenkant, Schippersstraat, Buiten Bantammerstraat, Prins Hendrikkade en Kalkmarkt gebouwd.

In 1646 verkopen de Burgemeesteren en Thesauriers van Amsterdam erf nummer 25, het latere Kalkmarkt 10, aan Cornelis Hobbe voor ƒ 3.500,-. Het hierop gebouwde pand zou tot 1780, bijna 135 jaar, in dezelfde familie blijven; erfgenamen werden onderling uitgekocht.

Zo was het pand in 1742 eigendom van de rijke koopman Hobbe Strantwijk. Uit de personele quotisatie (belasting) van datzelfde jaar weten we dat zijn jaarinkomen ƒ 4.500,- was. Verder had hij twee dienstboden, één rijtuig met paard én een buitenplaats bij Ouderkerk – gekocht door zijn vader – die hij de naam Strandvliet gaf. Hoewel het herenhuis inmiddels gesloopt is, bestaat er nog wel steeds een boerderij met de naam Strandvliet.

De Vermeer die op Kalkmarkt 10 hing is al sinds 1990 vermist

Bij het overlijden van Johannes Lodewijk Strantwijk wordt in 1780 het huis verkocht. In hetzelfde jaar wordt ‘Het Concert’, het schilderij van Johannes Vermeer dat hij in bezit heeft, als lot no. 150 geveild.

Dit schilderij zou in 1990 gestolen worden uit het Isabella Stewart Gardner Museum in Boston. Hierbij werden Het Concert en twaalf andere schilderijen uit hun lijsten gesneden. Deze kunstroof ter waarde van $500.000.000 (anno 2010) is de grootste onopgeloste zaak in zijn soort.

Eind 19e eeuw is hier Machiel Leendert Vleeschhouwer, koopman in manufacturen, gevestigd. Hij had een geveltekst die wij in 2006 weer teruggebracht hebben. In 1896 gaat het bedrijf failliet, in 1899 overlijdt dhr. Vleeschhouwer en in 1900 adverteert zijn weduwe Saartje Koster met een grote opruiming wegens verhuizing.

Na het faillissement komt hier in 1897 tot circa 1907 een firma die een nieuw product aanbiedt met geweldige brandwerende kwaliteiten: asbest. Ideaal voor het bekleden van ketels en pijpen, met name op dat moment nog voor de stoomscheepvaart en fabrieken.

Tussen 1917-1919 is op het adres de Amsterdamse afdeling van de “Nederlandsche Centrale voor Vacantiekinderen uit Duitschland” gevestigd, bedoeld om kinderen uit oorlogsgebied te laten aansterken

Zijn vader en broer woonden in ons pand om de hoek

In de jaren twintig is er de Centrale Bond van Transportarbeiders gevestigd die er socialistische bijeenkomsten houdt. Ook de net opgerichte omroep V.A.R.A. houdt in 1926 een luisterbijeenkomst in het zaaltje van de Bond. In 1927 wordt een poging tot inbraak gedaan. De 55-jarige verdachte wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf van 2 jaar en 6 maanden.

In het begin van de Tweede Wereldoorlog woont hier het Joodse gezin van winkelier Isidor Norden en zijn echtgenote Flora Norden-Morisco. Zij hebben een zoon: Andries, een jurist en een dochter Roosje, die dan al niet meer op dit adres woont. De moeder van Flora, Rebecca Morisco-Cohen woonde wel in dit huis. Van het gezin overleeft alleen dochter Roosje de oorlog. Rebecca Morisco-Cohen overleed in Amsterdam, de rest van het gezin in de concentratiekampen Auschwitz en Sobibor.

Op twee hoog woont Meijer Kats, een magazijnbediende van Joodse komaf. In 1937 is hij met zijn vader Jozef en broer Bernard verhuisd naar Pension De Lieme, in ons pand aan de Binnenkant 37. Bernard wordt opgepakt tijdens de eerste razzia in februari 1941. Net als zijn vader en broer overleeft Meijer de oorlog niet, in 1943 komt hij om in Sobibor, een aantal dagen voor zijn vader. Twee andere kinderen uit het gezin overleven de oorlog, zijn oudste broer Abraham wordt omgebracht in Auschwitz.

Verstopt achter vele lagen voorzetwanden en dikke lagen verf

Het pand zelf komt redelijk ongeschonden uit de oorlog want het wordt in 1952 bij een veiling specifiek benoemd als “Huis met antieke gevel, voorkomende op de Rijksmonumentenlijst”. Op grond van de historische waarde van de gevel bracht het de som van ƒ 11.000 op.

Het stond zelfs al op de eerste ‘voorloopige’ monumentenlijst uit 1928. Het is dan ook een fraai laat 17e-eeuws pand dat eind 18e eeuw een rigoureuze verandering onderging. Er kwamen versieringen en de gevel werd gewijzigd in een empire gevel met een gesneden rechte kroonlijst en consoles. Op zolder is te zien dat ook de langskap toen veranderd is in een dwarskap. Het huis ‘liegt’, de zijgevels op het hoogste niveau lopen maar een klein stukje door naar achter, vanaf de straat is dit niet te zien. In dezelfde tijd is ook het achterhuis vergroot.

Er kwam een prachtige schouw in de ‘mooie kamer’ op de 1e etage van het achterhuis en een nieuwe trap tussen voor- en achterhuis. Verder heeft het interieur gedecoreerde binnendeuren en geornamenteerd stucwerk in de gang van het voorhuis en in het trappenhuis van het tussenlid. Alles onder de toen heersende Franse invloed.

Bij de restauratie werden deze elementen, die verscholen waren gebleven achter dikke lagen verf en vele lagen voorzetwanden, weer naar voren gebracht.