Zuidvleugel Hal 17 van De Hallen
Hannie Dankbaarpassage 1-19, AmsterdamOnze Hal 17 maakt deel uit van de tramremise aan het Bellamyplein die hier tot 1995 gevestigd was. Hier waren de werkplaatsen voor de trams. Het stond jaren te verloederen maar is nu een culturele hotspot geworden. Erg leuk om te bezoeken en om ons werk te bewonderen.
De ontwikkeling van het elektriciteitsnet ging snel
Hal 17 maakt deel uit van de tramremise aan het Bellamyplein die hier tot 1995 gevestigd was. Nu beter bekend als De Hallen. Deze kwam in 1900 ter vervanging van de paardentramremise die maar korte tijd in gebruik was geweest: de paardentram reed van 1875 tot het eind van de 19e eeuw in Amsterdam. De ontwikkeling van het elektriciteitsnet ging zo snel dat direct in het begin van de 20e eeuw de elektrische tram al reed en de nieuwe remises in de 19e- en begin 20e-eeuwse stadsuitbreidingen werden gebouwd. Aansluitend werden ten behoeve van het personeel een woonhuis aan de Tollensstraat, Hal 17 en de directeurswoning aan de Bilderdijkkade gebouwd.
In Hal 17 werden voornamelijk diensten verricht ten behoeve van het onderhoud van de trams, dat in de remise aan het Bellamyplein werd verricht. In de zuidvleugel waren de werkplaatsen van de timmerlieden en de schilders en in de noordvleugel was de houtopslag. Naast deze functies werd vanuit Hal 17 ook alle werkkleding uitgegeven, versteld indien nodig en opgeslagen. In het midden van Hal 17 was een hijsvoorziening gesitueerd en vanaf het begin was Hal 17 voorzien van een lichtstraat zodat men droog over kon lopen van de ene naar de andere vleugel.
Na de Tweede Wereldoorlog werden veel van de werkzaamheden, die in Hal 17 werden uitgevoerd aan andere partijen uitbesteed en werd de gemetselde gevel van de noordvleugel gesloopt, waardoor volgens ‘goed gebruik’ in de jaren ’60 en ’70 een riante parkeerplaats voor het personeel ontstond. In 1995 raakte de remise buiten gebruik en daarmee ook Hal 17.
15 Jaar lang werden er plannen voor het gehele complex gesmeed, die alle sneuvelden. Tijdens de prijsvraagprocedure, uitgeschreven door het stadsdeel West, werd door de gemeente op het laatst een aantal panden toegevoegd aan het project. Architect van Stigt deed met Tram Remise Ontwikkeling Maatschappij (TROM) mee met de prijsvraag en zag het probleem als een kans door ons bij het project te betrekken.
Wij werden partner in ontwikkeling en kochten Hal 17, en de woonhuizen Tollensstraat 60 en Bilderdijkkkade 60/62. Deze panden vormen een onlosmakelijk onderdeel van het Hallen project qua duurzaamheid, zowel in gebruik als uitvoering. Hal 17 fungeerde eerst als bouwkeet voor het gehele project waarna de restauratie startte.
Vrienden bedankt
De Vrienden droegen bij aan de restauratie van het hek aan de Bilderdijkkade. In 2014 werd de ledenvergadering van de Vrienden gehouden in De Hallen tijdens de restauratie. En in 2019 startte de Vriendenwandeling in Hal 17 met uitleg van architect André van Stigt over het project. Zo konden de Vrienden met eigen ogen zien waar ze aan bijgedragen hebben.
Typisch een gebouw uit het begin van de 20e eeuw
Het gehele complex werd gerealiseerd van 1902 tot 1928. Het is in opdracht van de Dienst der Publieke Werken tot stand gekomen. De bouwstijl is voornamelijk rationalisme, met invloeden uit Art-Nouveau en ‘Berlagianisme’.
Hal 17 is typisch een gebouw uit het begin van de 20e eeuw waarin voorzichtig met staal en beton werd gewerkt. De overspanning was te groot voor houten balklagen en daarom werd gebruik gemaakt van betonnen vloeren, een soort stampbeton, op stalen onderslagbalken. De gevels werden uitgevoerd in fraai gedetailleerd metselwerk in kruisverband. De bovendorpels van de kozijnen werden licht getoogd en daarboven werd een segmentboog gemetseld.
De twee grote werkplaatsen zijn gesitueerd op een langgerekte plattegrond en hebben gevels met gescheiden poorten. De bakstenen gevels zijn op een geheel eigen wijze uitgewerkt. De linkerhal heeft drie getoogde ramen en een tuitgevel boven de toegangspoort met hoge openslaande poortdeuren. Rond venster in de geveltop. Aan de linkerzijde onder rechte gevelbeëindiging een eenvoudige toegang met bovenlicht. De massieve decoratieve gevels zijn verlevendigd met decoratieve elementen die op een lijn zijn gehouden met het muuroppervlak. Het interieur wordt in tweeën gedeeld door een centraal trappenhuis waarop een kantoorruimte en de sanitaire voorzieningen uitkomen. Aan de zijde van de Tollensstraat was een voormalige timmerwerkplaats gesitueerd, terwijl aan de Bilderdijkkade een schilderwerkplaats gevestigd was.
Leuk voor nat en droog weer
De mix van maatschappelijke functies – bibliotheek, kinderopvang, ambachtenhal – en economisch rendabele functies: hotel, bioscoop en horeca, dragen bij aan het realiseren van een stedelijk ontmoetingscentrum van allure. Het hart wordt gevormd door de overdekte Passage die na even in de buitenlucht te zijn geweest overgaat in de kleine passage gelegen in onze Hal 17.
Op de begane grond van Hal 17 zijn in totaal negen units gemaakt, waar winkeltjes en ateliers gevestigd zijn. Er is een soort kasbah ontstaan. Op de verdiepingen van de zuidvleugel zijn 6 short-stay appartementen gekomen, die verhuurd zijn aan de ondernemer die in de remise aan het Bellamyplein het Hotel de Hallen exploiteert. Sinds december 2014 zijn de winkels en appartementen in gebruik.
Het is nu zó’n enorm cultureel, culinair en winkelcomplex, dat een ‘dagje Hallen’ ideaal in een slecht-weer-scenario past. Maar ook bij mooi weer kunt u lekker zitten op een terras.
Meer informatie over de winkels en openingstijden dehallen-amsterdam.nl/.
Bronnen:
Archief Stadsherstel
Stadsarchief Amsterdam
Delpher
Aan dit project hebben meegewerkt:
Restauratiearchitect: André van Stigt
Restauratieaannemer: Bouwcombinatie Strukton de Nijs
Dit project is mede mogelijk gemaakt door:
De Vrienden van Stadsherstel