Geldersekade 12

Gelderse Kay bij de Schreyershoeck

De oorspronkelijke bebouwing van de Geldersekade was een pakhuis waarvan de entree zich aan de achterliggende Oudezijds Kolk bevond. Dat was omdat op de plaats van Geldersekade 12 vroeger de stadsmuur liep. Bij de stadsuitbreiding van 1585 was de muur niet meer nodig voor de verdediging en werd toen afgebroken. Daardoor werd dit “achterterrein” van de Oudezijds Kolk aantrekkelijk voor bebouwing.

Waarschijnlijk heeft Fransz Jansz Sael (1565-1633), als eigenaar van het pakhuis aan de Oudezijds Kolk, na 1585 het achterliggende vrijkomende terrein aan de Geldersekade gekocht en bebouwd.

De eerste beschrijving dateert van 1 april 1673; na de dood van zijn dochter Aefje Fransz Sael, bleek dat zij een ‘huys en erfe bezat op de Gelderse Kay bij de Schreyershoeck, waar ‘de Rode Molen’ uithangt en het achtergelegen pakhuis ‘de Vergulde Raven’. Zij was getrouwd met de apotheker Pieter Barentszn Plemp. In 1728 heeft het pand een andere naam, namelijk ’t Wapen Van Noorwegen’.

Het huis kreeg “Een hooger verdieping”

Op 5 november 1781 werd Jan Willem van Goor uit de nalatenschap van zijn moeder eigenaar van het huis en het pakhuis. De waarde werd toen getaxeerd op ƒ 14.000. Enige jaren daarna gaf hij het een forse opknapbeurt en bracht daarbij ‘een hooger verdieping’ aan, door een dwarskap vóór op het huis te zetten.

Hierdoor werd met ingang van 1788 het huis voor de verponding hoger aangeslagen. De waardevermeerdering bleek ook bij de verkoop in 1794, toen hij het huis en het pakhuis verkocht voor ƒ 23.500. In die akte wordt de Oudezijds Kolk ‘het Hoerenkolkje’ genoemd. De vader van Jan Willem van Goor, Jan van Goor, was wijnverkoper en was in 1733 eigenaar van het huis geworden.

Vermoedelijk kreeg Gelderskade 12 tijdens de grootschalige verbouwing van 1788 door Jan Willem van Goor zijn huidige vorm. Het kreeg een gevel onder een rijk gesneden lijst met guirlandes en consoles. Latere toevoegingen aan het pand zijn, in de eerste helft van de 19e eeuw, de Empireramen, en in de 2e helft de terugliggende voordeur.

In het souterrain zat de Timmerwinckel

In 1879 bewoont de commissionair J van Mill het huis. Hij vestigt daar zijn bedrijf in Koloniale waren. Ook zit er dan het bedrijf Serle en Cochins, Agenten van Buitenlandse Huizen. In 1904 verkoopt makelaar M.J. de Vries het pand aan makelaar F.F. van der Poll. Deze makelaar en bouwkundige runt hier zijn makelaarskantoor. In 1951 viert hij daar dat hij zestig jaar geleden werd beëdigd als makelaar in onroerend goed. Hij was toen nog steeds actief, in 1955 overlijdt hij. In 1969 kopen wij het pand van zijn zoon, de industrieel F.F. van der Poll.

Waarschijnlijk zijn het pand en het pakhuis tot 1905-1906 in één hand gebleven; na die tijd geven adresboeken twee eigenaars aan. Wel werd al eeuwenlang de kelder apart verhuurd. Onder anderen had J. van Tilburg er als timmerman / metselaar, getuige de foto uit 1969, zijn timmerwinkel. De begane grondverdieping werd toen bewoond door de heer T. Dijkhuizen, die met zijn waterboot Neptunus de schepen in de haven van Amsterdam voorzag van drinkwater. In vroeger tijden voeren de waterboten vaste routes door de havens om het water aan binnenschepen te leveren. Schepen die vers drinkwater wilden hebben waren kenbaar aan een witte vlag.