Foeliedwarsstraat 40

Deze projectontwikkelaar was ook eigenaar van het buurpand

In 1590 werd besloten tot de 2^e Uitleg waarbij de eilanden Uilenburg, Marken (of Valkenburg) en Rapenburg gerealiseerd werden. Er komen hier dan veel op de scheepsbouwgerichte activiteiten. Als die deels verhuizen komt er meer ruimte vrij voor woonhuizen, pakhuizen en kleine bedrijvigheid.

De eerst eigenaar die we van dit pand kunnen vinden is Guiljam van den Kieboom. Guiljam was o.a. ook eigenaar van Foeliedwarsstraat nummer 42. In 1610 staat er al een huis op deze plek als Guiljam het aan Claes Jorisz Vereijck verkoopt. Guiljam was o.a. ook eigenaar van nummer 42. Claes Jorisz Vereijck verkoopt het in 1617 aan de lakenbereider Pieter Jansz. en die verkoopt het huis op zijn beurt aan scheepstimmerman Cornelis Hendricksz.

In 1738 verkoopt Cornelis Hendricksz. Het huis aan de varensman Jan Tobias Toon. Jan zijn erfgenamen verkopen het in 1776 aan de grutter Hermanus Hoffman. De vrouw van de grutter, Anna Boll, was al deels eigenaar van het huis want Jan Tobias Toon was haar opa. De volgende mensen met de volgende beroepen komen we verder tegen als eigenaar. Voor 1832 Teunis van der Horst (kuipersknecht), 1868 Pieter Donker (hovenier), 1870 Willem de Ruijter (veehouder).

Van zes naar 11 wooneenheden

In de periode 1851-1864 waren er zes wooneenheden in dit pand, bevolkt door vooral kleine gezinnen en meestal slechts kort bewoond (enkele maanden of jaren). Joden woonden er toen nog niet, de meeste gezinnen waren protestants maar er woonden ook veel katholieken. Tussen 1864 en 1874 staan er acht wooneenheden geregistreerd in het Bevolkingsregister, in de periode 1874-1892 was dit aantal toegenomen tot 11. De verdiepingen waren gesplitst in meerdere kamers en tussen twee verdiepingen kon een halve tussenvloer gemaakt worden waardoor een lage tussenverdieping ontstond, een zogenaamde insteek (of hangkamer).

In deze één-kamerwoninkjes verbleven soms ook grote gezinnen. Bijvoorbeeld het gezin van een protestantse stoelenmaker die met zijn vrouw en drie kinderen in mei 1864 ging wonen in de kamer 1 hoog achter, en daar nog vijf kinderen kreeg. In die kamer woonde hij met z’n gezin 14 jaar lang. Of bijvoorbeeld de katholiek die met zijn vrouw en zeven kinderen en kleinkind in de kelder ging wonen van begin 1886 tot eind 1886. De meeste mannen verdienden de kost als sjouwer, zeeman of werkman. Vanaf 1874 neemt het aantal ambachtsmannen toe. In het huis woonde bijvoorbeeld een meubelmaker (1898), en daarna zat er een vleeshouwerij (1903).

Abraham Allegro woonde hier met zijn ouders

In de twintigste eeuw woonden er joodse gezinnen in dit pand, zoals een joodse koopman met zijn vrouw en drie kinderen die 10 jaar in het huis (voor/achter) woonde. De steenlegger van de naastgelegen panden Abraham Allegro, geboren in 1905, woonde toen met zijn ouders op de eerste etage van dit huis. Twee jaar later, op 26 oktober 1907 verhuist het gezin naar Foeliedwarsstraat 50, 2 hoog. Vader Hartog was van beroep augurkenzouter, werkman en koopman in zuurwaren. Abraham en zijn ouders worden vermoord in Sobibor. Lees HIER meer over het gezin. Maar er woonden meer Joden in dit huis. Op de 3e verdieping woonde hier vanaf 3 augustus 1942 Heinz Rothschild en Saartje Frank Presser. Zij werden beiden in Sobibor vermoord. En op de 2e verdieping woonde vanaf 4 december 1941 de Amsterdamse Marcus Naarden en vanaf 1942 Kitty de Haan. Niet veel later werden beiden in Auschwitz vermoord. Ook de bewoners van de 1e verdieping Isaac Ketellaper en Hartog Tokkie overleefden de oorlog niet.

De Romeinen schreven al op hun monumenten

In de tijd voor Stadsherstel eigenaar werd van het pand was er een graffiti aangebracht op de zijgevel van dit pand. Graffiti is een verzamelnaam voor afbeeldingen of teksten die op straat of op een andere min of meer openbare plaats zijn aangebracht. Het Italiaanse woord graffiti betekent “ingekraste tekeningen”. De Romeinen uit de klassieke oudheid schreven al op hun muren en monumenten zoals teksten over politieke uitspraken en aankondigingen van gladiatorenspelen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het een rage onder Amerikaanse soldaten om overal waar ze kwamen de tekst ‘Kilroy was here’ te plaatsen. Zie ook ons artikel over de Korte Keizersgracht 11.

Eind jaren zestig namen New Yorkse jongeren de gewoonte over van de straatjeugd uit Philadelphia om met een viltstift hun schuilnamen vliegensvlug op treinstellen en op metro’s te plaatsen. En begin jaren tachtig inspireerden de graffiti van New York Europese kunstenaars waarna er ook in Europese steden steeds meer graffiti verscheen. Het politieke en culturele klimaat in de jaren tachtig, gekenmerkt door sociale onrust, economische onzekerheid en daarmee onder andere de opkomst van subculturen onder jongeren zoals punk en hiphop, bleek een vruchtbare bodem voor graffiti. In Nederland leidde dit dan ook tot een aanzienlijke graffiti-activiteit, die haar hoogtepunt kende tussen 1985 en 1995.

Een Braziliaanse kunstenaar in tientallen steden

De zogenaamde Mural-afbeelding is in 2021 gemaakt door de Braziliaanse kunstenaar Claudio Ethos, Hij heeft in verschillende steden zijn afbeeldingen geplaatst. De kenmerkende stijl van de in 1982 in São Paulo geboren kunstenaar komt voort uit zijn ontwerpen en gebruik van zwart-wit, wat resulteert in werk met een meer klassiek karakter. Door gebruik te maken van schaduwen creëert Ethos volumes in zijn schilderijen.

Ethos begon met schilderen toen hij nog een kind was, geïnspireerd door graffitikunst in de straten van São Paulo. Zijn werk is al meer dan tien jaar op straat te zien. Later studeerde hij schilderkunst en fotografie aan de federale academie voor beeldende kunst in Londrina. Ethos had zijn eerste solo-expositie in Grottaglie (Italië) in 2007, gevolgd door verschillende straatkunstfestivals waaraan hij deelnam in dezelfde stad.

Sinds 2008 werkt Ethos regelmatig in de VS. De eerste keer met de 111 Minna Gallery. In de daaropvolgende jaren keerde hij verschillende keren terug naar de VS en deed hij shows in New York en Miami. Tegenwoordig maakt Ethos zijn muurschilderingen in de openbare ruimte in heel Europa en de VS. Zie meer op www.skyscrapercity.com