Parel aan het IJsselmeer
met fenomenaal uitzicht

‘Kapel’ van Durgerdam

Durgerdammerdijk 101, Durgerdam

De Kapel van Durgerdam is een echte blikvanger die vanaf het IJsselmeer en IJburg altijd goed is te zien en in belangrijke mate al eeuwen de skyline van Durgerdam bepaalt. Begonnen als kerk daarna school, gemeentehuis en huis van de veldwachter is het na restauratie een woonhuis met een fenomenaal uitzicht in de woonkamer.

1499
Kapel voor het eerst genoemd
1572
Roomse diensten stoppen
1623
Hervormde/Gereformeerde diensten
1687
Kapel na brand herrezen
1866
Veldwachterswoning en petoet
1917
Gemeentelijke visafslag
2009
Aankoop kapel
2013
Restauratie
Nu
Woning
Bouw
Brand

In 1687 is de Kapel opnieuw opgebouwd

Als je kijkt naar oude foto’s en prenten kijkt dan ontdek je dat de uiterlijke vorm van de Kapel van Durgerdam door de eeuwen heen niet veel is veranderd. Al eeuwen komt het silhouet van het rijksmonument op de vroegste prenten voor, de Kapel staat er zeker al vanaf 1499.

Na de grote brand van Durgerdam in 1687, toen vrijwel alle huizen op de dijk in vlammen opgingen en ook de Kapel met gemeentearchief, wat hier was opgeslagen, schade opliep is de Kapel vanaf de bel-etage herbouwd. Deze werkzaamheden zijn op 25 augustus 1687 gestart. Als herinnering aan deze gebeurtenis is er toentertijd een hardstenen plaquette met de datum “1687” gemaakt. De steen lag voor de restauratie van 2013 op zolder en heeft in het metselwerk bij de entreetrap een plek gekregen. In zes weken is toen een nieuw identiek gebouw neergezet. Met de opbrengst van een loterij, die speciaal hiervoor was georganiseerd. Waarschijnlijk moest dat zo snel omdat de school en het raadhuis, die er toen in zat snel weer door moesten.

Gebruik
Petoet

Begonnen als Rooms Katholieke kerk

De kapel van Durgerdam begon als Rooms Katholieke kerk, de eerste vermelding is uit 1499. Kapel is een Rooms woord en staat voor bedehuisje. In 1572 werd de rooms- katholieke dienst verboden door de Alteratie. En in 1623 werden er weer diensten gehouden maar dan hervormd/gereformeerde. In 1642 toen de kerk te klein werd is er een andere kerk gebouwd bleef de Kapel de functie van raadhuis houden en kreeg de school meer ruimte. Er was ook een woning voor de meester. Toen er een grotere school gebouwd werd de Kapel in 1866 veldwachterswoning annex politiebureau met een echte petoet (gevangenis). Van 1917 tot 1925 was het een gemeentelijke vis afslag, werkplaats/woning en van een scheepswerf is het nu woonhuis geworden.

Ten behoeve van deze verschillende gebruiken is de indeling in de loop der tijd steeds aangepast. Gelukkig zijn er oude elementen van vroeger herkenbaar, zoals de politiecel uit 1866 in het souterrain en natuurlijk de klokkenstoel op de steile kap.

En in de oorlog, in 1941, heeft er ook een verbouwing plaatsgevonden in opdracht van de Duitse bezetter door de Dienst de Publieke werken. De opdrachtgever nam de Kapel toen als woning in gebruik.

Uurwerk
Luidklok

Slapen onder de Kapelklok

De bewoners moesten net zoals de huidige bewoner de klok van de kapel op tijd laten lopen. Maar in 2013 was eerst een restauratie nodig. Voor de kleuren is een kleurenonderzoek uitgevoerd en met het Bureau Monumenten en Archeologie Amsterdam zijn de kleuren van de klok bepaald. De zwarte letters op een witte achtergrond met donkere rand, in combinatie met het Bentheimerkleur 1850, geven een prachtig resultaat.

Twee jaar na de herbouw, kwam de nieuwe luidklok in het torentje, met een diameter van één meter. Deze hangt er nu nog en heeft het opschrift; “Meyndert Frederickz en Jan Kerck Burgemeesters van Durregerdam hebben myn doen gieten den 9 November Anno 1689”. In de Tweede Wereldoorlog is hij zoals zo vele luidklokken door de Duitsers afgevoerd maar gelukkig niet versmolten. Hij werd na de oorlog teruggevonden in Groningen en weer in de kerk aangebracht.

De dochter van de veldwachter Cornelia Uitenbroek woonde tot haar 10e in de Kapel en sliep op de verdieping vlak onder de enorme klok. Haar ouders hadden onder de klok een grote bak met oude dakpannen gezet, voor als de klok naar beneden zou storten dat hij niet direct door de vloer op de slapende kinderen zou vallen.

Rol van Stadsherstel
Overname kapel van gemeente

In 2009 heeft de gemeente Amsterdam contact met ons gezocht om de Kapel van haar over te nemen. Door de jaren heen was het heel erg aangetast. Scheefstand, verrotte balken, balken met zwam en ander ongedierte. Het kon niet op. Oftewel; een echt Stadsherstel pand. Na het overlijden van de oud bewoner was het moment daar om het pand grondig aan te pakken en te restaureren.

Als gevolg van de verzakkingen is allereerst de fundering van het souterrain aangepakt. Hierdoor kwam de kapel weer stevig op haar voeten te staan. Daarnaast was de Kapel erg scheefgezakt. Dat kwam door zwaar verkeer wat een tijd over de dijk gereden had. De vloer van de bel-etage was in de 60er-jaren al horizontaal gelegd en nu moest de rest opgekrikt worden. Daarbij zijn de verrotte of met zwam aangetaste houten constructieonderdelen gerestaureerd.

De woonkamer van bijna 10 x 10 meter heeft panoramisch uitzicht naar alle zijden over Durgerdam en het IJsselmeer. Beneden zijn twee kamers, de keuken en bijkeuken gemaakt en onder de mooie dakconstructie die zichtbaar is, is de grote ‘master bedroom’ met sanitaire unit gerealiseerd.

Meer informatie

Bronnen:
Durgerdam, Stichting Historisch centrum Amsterdam-Noord
Archief Stadsherstel

Cookie toestemming
Wij gebruiken cookies om uw gebruikerservaring te optimaliseren en het webverkeer te analyseren. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Lees meer over hoe wij cookies gebruiken. Als u akkoord gaat met ons gebruik van cookies, klikt u op "Ok, ik wil verder".
instellingen
Functionele cookies: deze cookies zijn nodig voor een goed werkende website
Analytische cookies: deze cookies worden gebruikt om statistieken van de website bij te houden. De analytische cookies zijn volledig geanonimiseerd en worden niet gedeeld. Tevens wordt het laatste octet van het IP-adres automatisch gemaskeerd.