Tuindorp Oostzaan bestaat dit jaar dus 100 jaar en Stadsherstel 65 jaar. Om dit te herdenken is er een wandeling samengesteld vanaf de NDSM-werf naar Tuindorp Oostzaan die eindigt in 't Zonnehuis.
In 2021 is het 100 jaar geleden dat in Tuindorp Oostzaan de eerste bewoners gingen wonen. In eerste instantie bewoners van krotwoningen uit de binnenstad van Amsterdam. Later kwamen daar ook werknemers van de scheepswerven uit Amsterdam-Noord bij. De eerste woningen werden ontworpen als semi-permanenten woningen, voor een periode van 35 jaar. Het stedenbouwkundig plan is gemaakt door architecten B.T. Boeyinga en J.H.Mulder en de woningen zijn door hen ontworpen in de Amsterdamse Schoolstijl. Tuindorp Oostzaan is een compact opgezet en symmetrisch geordend tuindorp. Een karakteristiek stedenbouwkundig element van de wijk is dat de zijstraten van de hoofdassen zijn overspannen door poortgebouwen. Vanwege de geïsoleerde ligging van Tuindorp Oostzaan was het tuindorp erg op zichzelf aangewezen en ontstond er een bloeiend verenigingsleven.
’t Zonnehuis
Het Zonnehuis werd gebouwd voor het gemeenschapsleven van -met name- bewoners van het Tuindorp Oostzaan, vanuit de filosofie dat een bloeiend verenigingsleven van belang is voor de opvoeding van de arbeidersklasse. Oorspronkelijk als verenigingsgebouw voor de arbeiders in de wijk.. In 1993 werd deze locatie nipt gered van de sloop. Later, in 2002, kwam het in bezit van Stadsherstel. De prachtige interieurs waren nog grotendeels authentiek, maar het casco was het in vervallen staat. Inmiddels is het rijksmonument in zijn volle glorie hersteld en brengt het weer allerlei activiteiten bijeen.
Het Zonnehuis is alle dagen beschikbaar voor onder meer theatervoorstellingen, try-outs, recepties, presentaties, workshops en concerten.
De werf
De Nederlandsche Scheepsbouw Maatschappij (NSM) is zeer nauw verweven met Tuindorp Oostzaan, vrijwel gelijktijdig met de bouw van Tuindorp Oostzaan vestigde dit bedrijf zich ook in de Noorder IJpolder ten noorden van het Noordzeekanaal. Op 17 december 1920 werd de Nederlandse Dok Maatschappij (NDM) opgericht en zij vestigde zich op een naast gelegen terrein. Samen namen de NSM en NDM ongeveer 2 kilometer IJ-oever in beslag voor scheepsbouw en reparatie. De NDM werd opgericht op initiatief van de grote Amsterdamse rederijen die naast de Amsterdamse Dok Maatschappij (ADM) en NSM een derde concurrerende scheepswerf wilden. Naast de scheepsnieuwbouw hield de NDM zich intensief bezig met scheepsreparatie, met bruggenbouw en de productie van (stoom)machines in de eigen machinefabriek. In 1946 volgde er een fusie tussen beide bedrijven en ontstond de Nederlandsche Droogdok en Scheepsbouw Maatschappij (NDSM) een groot scheepsbouw conglomeraat langs het IJ. Waar naast luxe passagiersschepen vooral mammoet tankschepen werden gebouwd. Op het westelijke gedeelte van de werf werden voornamelijk reparatie- en onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. De NDSM beleefde in het begin van de jaren 60 als grootste werf van de wereld haar hoogtepunt. Daarna ging het als gevolg van de goedkope arbeidsmarkt in het Verre Oosten bergafwaarts met de werf.
Na allerlei fusies functioneren de werf nog tot 1984 , waarna de poorten van het bedrijf voor de Amsterdamse en de (inter)nationale scheepsbouw definitief gesloten werden.
Het Zonneplein
In de jaren 1921 en 1922 werden de eerste woningen rondom wat nu het Zonneplein is gebouwd. De winkels aan drie zijden van het plein verrezen in 1924. Zelfs als het regent of als de zon fel schijnt kan er worden gewinkeld, want de winkels liggen aan een arcade met fraai gevormde pilaren. Op de arcaden hebben de bovenwoningen royale terrassen.
Start om 14.00 uur bij de pontaanlanding van de NDSM- werf, naast de IJkantine. We beginnen hier met een verhaal over IJ, het graven van het Noordzeekanaal, de komst van de werven, de hoogtij en de teloorgang van de werf, de transformatie. Hierbij bezoeken we de hellingen en de NDSM-Loods. Via de nieuwbouw van het DOK en het Kraanspoor verlaten we het werfterrein en gaan via de Modemstraat naar Tuindorp Oostzaan. Via het Aldebaranplein, met standbeeld van Arie Keppler en de prachtige school in Amsterdamse Schoolstijl gaan we via de kleine Beerstraat naar de Kometensingel, waar we de onderwijzerswoningen en de dokterswoning en de voormalige bibliotheek bekijken. Via de Orionstraat bereiken we het Zonneplein met het Zonnehuis. Na een rondleiding in het Zonnehuis sluiten we af met een kop koffie.