Restauratie gestart - Bunkers uit Koude Oorlog in Haarlemmermeer

Stadsherstel is al jaren betrokken bij de plannen om dit stukje historie van de verdediging van Nederland te restaureren en te herbestemmen. Bijzonder erfgoed is het waard om onze tanden in te zetten en ach als het wat langer duurt dan zij het zo. Maar nu we groen licht hebben gekregen, starten we meteen. Benieuwd wat dit stukje Stelling en erfgoed uit de Koude Oorlog gaat worden?

De geniedijk in de Haarlemmermeer

De Geniedijk, onderdeel van de Stelling van Amsterdam, loopt als een prachtige ader door de gemeente Haarlemmermeer. Op de kaart lijkt het alsof de dijk de gemeente in twee delen deelt maar wij zien de dijk als verbindende kracht, die allerlei recreatiemogelijkheden en hergebruik van gebouwen aan elkaar verbindt zodat er een sterk geheel ontstaat. De Geniedijk wordt nu voornamelijk gebruikt door wandelaars en fietsers om te recreëren en voor woon-werkverkeer, maar het heeft veel meer mogelijkheden in zich. Het kan een bredere functie hebben en daar zetten wij ons met dit plan graag voor in. Maar eerst een stukje historie.  

Sloterweg

De Sloterweg kent u in Amsterdam natuurlijk van ons kleine Politiebureautje. Maar in de Haarlemmermeer is die Sloterweg ook te vinden. Deze weg werd bij de aanleg van de Haarlemmermeerpolder aangelegd als hoofdweg, loodrecht op de (oude) Schipholweg, die het dorp Sloten met de Kaag verbond. Aan een deel van de oude Sloterweg, nu Rijnlanderweg geheten, ligt onze in 2013 gerestaureerde boerderij Den Burgh met gelijknamig restaurant.      

Batterij aan den Sloterweg

Toen de Geniedijk werd gebouwd, was de Sloterweg een acces -een doorbraak in de verdedigingslinie- die verdedigd moest worden. En dat gebeurde door een minifort. Vanwege het minigehalte en omdat er geen manschappen verbleven, wordt het een batterij genoemd. En omdat het aan de Sloterweg lag, kreeg het minifort de naam Batterij aan den Sloterweg. De batterij staat er al jaren ongebruikt en vervallen bij.  

Bunkers uit de Koude Oorlog

Aan de andere zijde van het acces werden in de jaren vijftig acht gemetselde munitiedepots (van circa 90m2) geplaatst. De munitiedepots zijn te vinden tussen twee betonnen kazematten met vier open bommenplatforms en twee betonnen wanden van elk 40 meter lang. Ze dienden onder andere als opslag van munitie. 

Bommen voor Schiphol

Het civiele vliegveld Schiphol behoorde van 1949 tot 1960 tot een zogenoemde ‘redeployment base’. Luchtmachteenheden zouden zich in een oorlogssituatie verspreiden en ook Schiphol als thuisbasis gaan gebruiken. Daarvoor moest enige infrastructuur, zoals opslag voor de zeven eerste oorlogsdagen, boordmunitie en bommen, in vredestijd worden aangelegd. Voor Schiphol zou het gaan om het 323-squadron van Vliegbasis Leeuwarden, destijds uitgerust met Glosjer straaljagers. De Koude Oorlog is op zijn heetst, de Korea-oorlog (1950-1953) is net achter de rug als de plannen voor het munitiedepot tot stand komen. Het munitiedepot is nagenoeg nog geheel volgens de originele tekeningen bewaard gebleven. 

Geen soortgelijk erfgoed bekend

Dit stukje Haarlemmermeer is een bijzonder historisch stukje. Het munitiedepot dat is gebouwd uit angst voor een Derde Wereldoorlog, met twee kazematten uit de opmaat naar de Tweede Wereldoorlog ertussen, staat in een Geniedijk met batterij die tijdens de Eerste Wereldoorlog werd bemand. Volgens René Ros, grote kenner van de Stelling van Amsterdam en ander militair erfgoed in Nederland, is geen soortgelijk magazijncomplex in Nederland bekend. Waardoor het dus een zeldzaam complex betreft uit de vroege periode van de Koude Oorlog. Vanwege de ligging in een Werelderfgoed Monument is het nog unieker. 

Van opslag naar creatieve broedplaatsen GinDS

De nog te restaureren gebouwen worden herbestemd als broedplaatsen onder de naam GinDS. Dit staat voor Genie in De Stelling. Het doel van GinDS is om betaalbare broedplaatsen te realiseren midden in de natuur in de gerestaureerde batterij en munitiebunkers, die voorzien zijn van een culturele, kunstzinnige en creatieve functie. GinDS is een nieuw initiatief dat op een historische en landelijke plek een bijzondere creatieve gemeenschap wil opbouwen. En om de militaire geschiedenis en het omliggende landschap te combineren met de creativiteit van kunstenaars, die door passerend of uitgenodigd publiek kan worden ervaren.

Met de broedplaats GinDS zijn de volgende doelstellingen gevormd:

• Een ontmoetingsplek creëren en organiseren voor kunstenaars, publiek en het bedrijfsleven.
• Het bieden van acht hele bijzondere ateliers met buitenruimte voor CAWA kunstenaars.
• Het organiseren van culturele evenementen, tentoonstellingen & workshops als verbinding tussen onze buurt en de rest van de wereld.
• Bekendheid verwerven als ‘stepping stone’ in de culturele Stelling van Amsterdam.
• Bekendheid verwerven met het Artist in Residence programma in binnen- en buitenland.
• Het organiseren van kunst- educatieve projecten voor de scholen.
• Het organiseren van projecten die kunst, natuur, cultuur en technologie combineren. 

Benieuwd naar de panden? Maak de leuke Haarlemmermeer fortenfietsroute en fiets langs onze mooie monumenten in de Haarlemmermeer.

Mede mogelijk gemaakt door

In samenwerking met de gemeente Haarlemmermeer, provincie Noord-Holland, Stadsherstel Amsterdam, broedplaats Amsterdam, BBp en meurkens & meurkens wordt de stichting GinDS opgezet.

Bouwpartners

Aannemer: J.C. Nieuwenhuizen 
Restauratie- en projectbegeleiding: afdeling planontwikkeling en restauratie Stadsherstel