De Paardentramremise

Aan de Overtoom 373 bevindt zich de oudst bewaard gebleven paardentramremise van Nederland. Deze bestond oorspronkelijk uit een kantoorgebouw, paardenstallen met smederij en een tramwagengarage (afgebrand in 1984). In 1998 koopt Stadsherstel het nog bestaande complex inclusief winkel en woningen op nummer 371, waarmee het geheel definitief behouden is. Onder directie van architectenbureau Kentie en Partners startte de restauratie en nieuwbouw in januari 2003.

Het betreft een schepping uit 1876 van architect A.L. van Gendt, gebouwd in opdracht van de Amsterdamsche Omnibus Maatschappij (A.O.M.), die de paardenomnibuslijn exploiteerde, maar al snel overging op een paardentramlijn. In 1896 werd de concessie van de A.O.M. niet verlengd omdat de Gemeente zelf vanaf 1900 de exploitatie van het openbaar vervoer op zich nam. In die periode werd tevens begonnen met de elektrificatie van het tramlijnennet. Hierdoor werden paarden en stallen overbodig. In 1936 verhuurde de Gemeente het complex aan autoverhuurbedrijf J.H. Spijkers, en kreeg het de naam Spijkersterrein. In 1985 verlaat het moderne touringcarbedrijf Spijkers Cebuto de (dan) onpraktische locatie. Na het vertrek van de laatste eigenaar stond het complex jaren leeg, waardoor het verviel van bouwvallig tot bouwval. Het terrein werd aangekocht door een projectontwikkelaar met sloopplannen op deze aantrekkelijke plek aan het Vondelpark. De door omwonenden in 1995 opgerichte Vereniging tot Behoud van de Paardentramremise weet de politiek te overtuigen dat de remise een uniek monument is, waarop het Stadsdeel Oud West diverse partijen benadert om plannen te ontwikkelen voor het gehele complex.

Ingewikkeld bouwen

Het langgerekte perceel dat is ingesloten tussen de drukke Overtoom en het Vondelpark is lastig bereikbaar. Hierdoor was de bouwplaats ingewikkeld, met hoge algemene kosten tot gevolg. Vooral de nieuwbouw was moeilijk bereikbaar en de hierbij gebruikelijke torenkraan kon niet worden benut. De aannemer heeft met alle mogelijke creativiteit het transport in de smalle steeg georganiseerd. Ook moesten grote hoeveelheden grond worden afgevoerd en was de asbestsanering een echt huzarenstuk. Tijdens de bouwvak van 2003 werd de hele sanering binnen twee weken afgerond. De aannemers hebben tijdens de warmste zomer van deze eeuw in hermetisch afgesloten pakken op het dak van de stalgebouwen moeten werken.

Bestemming

Het remisecomplex heeft diverse bestemmingen gekregen. In de gebouwen aan de Overtoom zijn woningen en winkels gekomen. In het stalgebouw zelf is kantoorruimte gerealiseerd. In de nieuwbouw – die is gebouwd op de plaats van de afgebrande wagenloods – is Villa Spijker gevestigd, een verblijf voor vijf meervoudig complex gehandicapte kinderen. Villa Spijker is een initiatief van de ouders van de toekomstige bewoners in samenwerking met het naastliggende verzorgingscentrum DkJ. Ondanks het feit dat alle subsidieaanvragen voor dit project zijn afgewezen, heeft Stadsherstel gemeend het toch te moeten voltooien.

Kentie en Partners Architecten heeft zowel de restauratie en renovatie van de bestaande bebouwing als de nieuwbouw uitgedacht. Het werk is uitgevoerd door Aannemersbedrijf Konst & Van Polen. De constructeur was Evers Partners. Op 17 juni 2004 verrichtte wethouder Hans Weevers van stadsdeel Oud West de officiële openingshandeling.

De wethouder voor onder meer Bouwen en Wonen en Stedelijke vernieuwing takelde een baal hooi het pand uit om vervolgens een computer naar binnen te takelen. Hiermee werd de oude functie van het pand, te weten een stal met een hooizolder symbolisch verruild voor de nieuwe, een kantoorfunctie.