Wat maakt De Hollandsche Manege nu zo bijzonder?

Velen kennen of hebben gehoord van De Hollandsche Manege. Stadsherstel heeft eind 2018 dit bijzondere monument van de gemeente Amsterdam gekocht. Het rijksmonument is behoorlijk verslonsd en er moet veel aan gebeuren. Maar wat maakt deze manege nu zo bijzonder dat we ons er voor de volle 100% voor in gaan inzetten?

Op 28 januari 1882 werd de huidige Hollandsche Manege feestelijk geopend en daarmee is dit de oudste rijschool van Nederland. De geschiedenis van deze stadsmanege, toen nog Piqueursschool of Koninklijke Rijschool geheten, gaat echter terug tot 1744. Het oorspronkelijke gebouw stond op de hoek van de Lijnbaansgracht en de Leidsegracht. Het complex omvatte stallen voor 60 paarden en een pikeurswoning. In de bovenzaal traden in 1766 Wolfgang Amadeus Mozart en zijn zusje Marianne op. Het gebouw moest weg toen de Leidsegracht doorgetrokken werd naar de Singelgracht.

​De oude Hollandsche Manege

Op zoek naar een nieuwe plek

Er werd buiten de singels een nieuwe locatie gezocht voor De Hollandsche Manege. Het terrein tussen de Vondelstraat en de Overtoom was de ideale plek voor een manege; rond het Vondelpark werden voor de gegoede burgerij kapitale villa’s gebouwd en aan de verlengde Vondelstraat was vanaf 1878 een mooie rij herenhuizen gebouwd. Veel villabewoners bezaten paarden en rijtuigen, maakten tochtjes door het Vondelpark of reden op hun eigen paarden. De nieuwe Hollandsche Manege bood ze nu de gelegenheid om hun paarden en koetsen aan de rand van het park te stallen.

De architect

Voor het maken van het ontwerp werd gekozen voor de veelgevraagde architect Van Gendt. Waarschijnlijk omdat hij had aangetoond te kunnen werken onder tijdsdruk, de nieuwe manege moest klaar zijn voordat de oude gesloopt werd. Hij ontwierp veel in ‘neostijlen’, zodat hij altijd aan de wensen van zijn opdrachtgevers kon voldoen. Daarnaast had hij ervaring met het ontwerpen van stallen en gebouwen voor schouwburgen en genootschappen. Vooral dat laatste was belangrijk want het manegegebouw, waarin de crème de la crème van Amsterdam zich verpoosde, moest een grootstedelijke en feestelijke allure uitstralen. In het ontwerp werd ook rekening gehouden met het populaire carrouselrijden en daarvoor waren voldoende zitplaatsen nodig voor het publiek en diende de manege de uitstraling van een uitgaansgelegenheid te krijgen.

Paardrijpaleis

En die uitstraling kreeg het gebouw. De manege is gebouwd alsof het een schouwburg is. Het gebouw heeft balkons, tribunes en een podium van zand. Het is een 19e-eeuwse ambiance van zien en gezien worden: een theater waarin zowel mensen als paarden, de toneelspelers zijn.

Wat maakt de manege uniek

Wat De Hollandsche Manege internationaal bijzonder maakt, is dat het een publieksmanege is. In het buitenland zijn er wel rijk gedecoreerde maneges, maar de meeste zijn van oudsher verbonden aan een hof of maken deel uit van een landgoed. De bouw van de Hollandsche Manege is daarentegen gefinancierd door rijke Amsterdamse burgers die zich verenigden in hun liefde voor de paardensport. In Duitsland hebben enkele vergelijkbare stadsrijscholen gestaan, maar die zijn gesloopt. Eenzelfde lot trof vijf Amsterdamse maneges die voorafgingen aan De Hollandsche Manege. Maar De Hollandsche Manege is vrijwel onveranderd gebleven sinds de opening in 1882. Dit maakt het gebouw speciaal in Nederland en de rest van Europa.