Stadsherstel koopt het Wapen van Heemstede

Stadsherstel Amsterdam N.V. heeft de panden aan het Wilhelminaplein 4 en 6 te Heemstede gekocht. Na jarenlange leegstand en verwaarlozing krijgt het rijksmonument, eerst het schoutenhuis en later het Wapen van Heemstede,  een nieuwe bestemming.

Het pand dat stamt uit omstreeks 1570, is al jaren aan het verkrotten en staat sinds 2007 leeg. Deze leegstand zorgde zelfs voor een impasse bij de herontwikkeling van het Wilhelminaplein, het oudste plein van Heemstede. In goed overleg met de gemeente Heemstede kocht Stadsherstel het monument en zal het pand restaureren en het een woonbestemming geven.

Het rijksmonument op het Wilhelminaplein begon haar rijke historie als ‘schoutenhuis’. Hier spraken de schout en de schepenen het recht uit in lichte strafzaken. Op een kaart van het dorpsplein uit 1627 is te zien hoe voor het huis de ‘kaeck’ stond opgesteld, de schandpaal waar men overtreders ‘aan de keack’ kon stellen. In 1622 werd er een baljuw aangesteld, die naast het recht spreken ook de functie van kastelein mocht uitoefenen. Zo veranderde het pand van schoutenhuis tot herberg en tapperij. In stukken van 1707 wordt het gebouw voor het eerst het Wapen van Heemstede genoemd, een naam die het pand bijna 300 jaar zou houden.

Door de jaren heen kende de herberg vele eigenaren, maar steeds is het pand uitgebaat als herberg of tapperij.  Zo koopt president –schepen van Amsterdam Dirk van der Meer het Wapen van Heemstede in 1722 en delegeert het werk aan een herbergier. In 1760 krijgt Maria de Waal de tapvergunning. In 1818 wordt het pand verbouwd in opdracht van logementshoudster Petronella Smeerzaal,  die de ruimtes o.a. verhuurd voor raadsvergaderingen voor een bedrag van 100 gulden per kamer. De consumpties komen voor rekening van de raadsleden.

In de boedelbeschrijving uit die tijd is te zien dat de oude herberg aan de voorzijde een kamer had met uitzicht op de weg en een achterkamer met uitzicht op de molenwerf en de tuin.  Verder waren er beneden een vertrek om te koken en wassen, een kantoortje en een voorhuis, op de verdieping de mangelzolder en kleerzolder, en op de binnenplaats een karhuis. Rond 1840 wordt het pand opnieuw verbouwd en wordt de herberg ingericht met twaalf beneden en bovenkamers.

Ook tussen 1890 en grofweg 1940 biedt het Wapen van Heemstede nog onderdak aan allerlei vergaderingen, feesten en partijen. Van politieke partijen tot aan buurtverenigingen en zelfs de Vereniging tegen Drankmisbruik huurden ruimten van het etablissement.

In 1991 gaat het dan toch mis. Waar de vorige eigenaren nog verbouwden en moderniseerden met behoud van het karakter, sloopte de dan nieuwe eigenaar het totale interieur om er een Chinees-Japans restaurant te beginnen. De opkamer met schouw en glas-in-loodramen verdwijnen en in de serre aan de voorzijde worden de vierkante ruitjes vervangen door grote ramen met reclameopschriften. Het was ook voor eerdere eigenaren niet altijd makkelijk de zaak goed en rendabel te exploiteren, maar het Chinees-Japans restaurant heeft nooit goed gelopen. In 2007 gingen de deuren definitief dicht en vanaf die tijd staat het pand leeg.

Nu, na vijf jaar leegstand, krijgt het pand een nieuwe bestemming. Omdat het centrum van Heemstede is verschoven en de buurt vooral een woonbestemming kent, zullen in het complex nu woningen worden gerealiseerd. Een restauratiearchitect zal zich buigen over de opdracht om de historische kwaliteit van het pand in dit oude hart van Heemstede ook met deze nieuwe bestemming zichtbaar te maken. Stadsherstel zal het complex ook na oplevering in eigendom houden, in lijn met haar doelstelling tot langdurig behoud van monumentaal erfgoed.

De gemeente Heemstede heeft aangegeven verheugd te zijn met de aankoop door Stadsherstel. Met de restauratie en de nieuwe bestemming wordt het historische pand aan Heemstedes oudste plein in ere hersteld.

Dit project wordt mede mogelijk gemaakt door: