Zonnewijzerspad 5

Het was één van de eerste panden aan het pad

De verkaveling van het land langs het Molenpad naar oliemolen De Ezel te Zaandijk is rond 1700 begonnen. Één van de eerste huizen is Ezelspad 13, een zeer vroeg 18^e eeuws arbeidershuisje met karakteristieken van de 17^e eeuwse bouwstijl in de gevelindeling.
Het huis, dat 5 balkvakken lang is, met een zijbeuk, heeft een grondvlak van 9,60 x 6 m.

De open bebouwing aan het Ezelspad verandert al snel in een meer aaneengesloten bebouwing, waardoor de erven vanaf het pad moeilijk bereikbaar zijn. Er is er geen plaats meer voor een steeg. Bij dit huis wordt dat opgelost door een inpandige steeg te maken.

De stookplaats bevindt zich door het plaatsen van de inpandige steeg niet meer in het midden van de kamers. Het verlies aan ruimte in de keuken wordt opgelost door de keuken te vergroten met een korte aanbouw van ca. 4 voet aan de achterzijde.

Ook de voorgevel wijzigt door die verbouwing. Deze krijgt nu twee deuren: een zogenaamde dooddeur en de deur die toegang geeft tot de ingebouwde steeg. Oorspronkelijk bevindt de dooddeur zich in het midden van de gevel.

Demontage en verplaatsing naar de Zaanse Schans

In 1961 wordt het pand, dat al enige maanden leeg staat en door vandalen behoorlijk is toegetakeld, onderzocht. Er wordt een begin gemaakt met het inmeten en inventariseren van het pand. De bouwcommissie van de Zaanse Schans doet een verzoek aan de gemeente Zaandijk om een bedrag van ƒ 3000,- te verstrekken om het pand naar de Schans over te brengen. Door langdurige inwatering en optrekkend vocht is het pand in slechte staat. Er wordt voorgesteld het pand te demonteren.

In 1966 krijgt architect Cornelis de Jong opdracht om het restauratieplan te maken voor het weer opbouwen en herstellen van de 18^e eeuwse woning en schuur, met een hedendaagse voorziening als een douchecel en wc. Hierbij worden onderdelen van het oorspronkelijke pand gebuikt, zoals de gebinten, de binnendeuren, plinten en een buitendeur. Er bestaat een vermoeden dat in de voorkamer een betegelde schouw aanwezig is geweest. Daarom voegt men een houten schoorsteenmantel uit het magazijn van de stichting de Zaanse Schans toe. Onder het pand zijn 49 houten palen geslagen. In 1968 staat het vroegere huisje Ezelspad 13 op de Schans, aan het Zonnewijzerspad 5. De totale bouwkosten bedragen ruim ƒ 253.000,- .

Kunstenaars laten zich inspireren door deze unieke plek

Met het Amsterdamse bureau voor culturele innovatie Non-fiction realiseren we de pilot – Artist in Residence. In ruil voor een kopje koffie/thee wordt de woning door buurtbewoners ingericht. En zo werken en wonen van juni tot en met september 2011 enkele jonge en gerenommeerde kunstenaars, architecten en ontwerpers afwisselend een maand lang op het Zonnewijzerspad 5.

In het hart van de regio waar de industriële revolutie in Nederland begon, biedt deze zogenaamde residency onderdak aan een creatieve industrie. Midden tussen de molens en werkplaatsen van ambachtslieden ontstaan zo nieuwe ideeën, kunstwerken en experimentele ontwerpen die reageren op deze unieke plek. De artists worden geïnspireerd door de architectuur, de bewoners, maar ook door de toeristen.

Zo draagt dit pilotproject weer bij aan meer publiekstoegankelijkheid van de Schans. Bezoekers vinden het erg leuk om het huisje van binnen te bekijken. En kunstenaars vinden het interessant om hun woning open te stellen en hun werk of ideeën te laten zien. Dit huis aan het Zonnewijzerspad is na de pilot weer woning geworden. En het te herbouwen huisje uit Assendelft is toegankelijk voor bezoekers als museum.